در كشور ما مدیریت فضاهای شهری برای افراد دارای معلولیت از سرعت كمی برخوردار بوده است. با توجه به نقش كارآفرینی در سرعت بخشیدن به مدیریت شهری در حوزه خدمات معلولان از یك سو و تاثیر فناوری در زندگی این افراد از سوی دیگر و از آنجایی كه پژوهش های پیشین، چیستی عوامل موثر بر فعالیت شركت های كوچك و متوسط مبتنی بر فناوری در حوزه خدمات معلولان را شناسایی نموده اند، محققان در پژوهشی با عنوان «شناسایی عوامل مؤثر بر فعالیت شركت های كوچك و متوسط مبتنی بر فناوری در حوزه خدمات معلولان» آورده اند «در سال های اخیر، بروز عواملی مانند بلایای طبیعی و جنگ ها، موجب افزایش رو به رشد تعداد افراد معلول در سراسر جهان شده است؛ به طوری كه معلولان حدود 10 تا 15 درصد از جمعیت كل دنیا را تشكیل می دهند.»

این پژوهش توسط دكتر فرهاد رهبر، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، دكتر آیت اله ممیز، استادیار دانشگاه تهران و شقایق محمدی، كارشناس ارشد دانشگاه تهران، انجام شده كه نشان می دهد پژوهش های صورت گرفته از وضعیت زندگی معلولین حاكی از آن است كه این گروه در كشورهای مختلف از امكانات اولیه زندگی مانند بهداشت، مسكن و آموزش، نسبت به سایر افراد جامعه برخوردار نیستند.

وجود این تبعیض ها آثار زیانباری برای افراد دارای معلولیت چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی به دنبال داشته و به اصلی ترین چالش زندگی آنان بدل شده است. دشواری های مذكور نهادهای مختلف بین المللی و ملی را بر آن داشت تا با تصویب چارچوب های قانونی و نظارتی، امكان دسترسی معلولان را مانند سایر افراد به فرصت های مختلف اجتماعی فراهم نمایند تا این گروه از افراد جامعه نیز حق و امكان دسترسی به امكانات اجتماع را به طور مساوی مانند سایر افراد دارا باشند.

یكی از مهم ترین و اصلی ترین قوانین حمایت كننده از معلولین در ایران قانون جامع حمایت از حقوق معلولان است كه در مواد متعدد و با تدابیر گوناگون تصمیمات قانونی و حمایتی برای زندگی معلولین را مورد اشاره و تاكید قرار داده است؛ به عنوان مثال ماده دوم از این قانون كه در سال 1383 تدوین شده، كلیه نهادها و موسسات دولتی و عمومی را موظف به طراحی، تولید و احداث ساختمان ها، اماكن عمومی، معابر و وسایل خدماتی می كند؛ به گونه ای كه امكان دسترسی و بهره مندی از آن برای معلولین مانند افراد عادی فراهم شد.

یكی از دغدغه های اصلی مسئولان مدیریت شهری، مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولین است؛ این در حالی است كه با تمام تلاش ها برای نیل به این هدف در كشور ما صاحب نظران معتقدند كه در كلان شهرهای كشور ما معلولین برای حضور در اجتماع و اشتغال از امكانات اولیه شهری برخوردار نیستند.

آن ها اعتقاد دارند در كشور ما شهرهای معلول وجود دارد نه شهروندان معلول. به بیان دیگر بسیاری از شهرها و كلان شهرهای ما ظرفیت مناسب را برای پذیرش معلولین به منظور فعالیت اجتماعی ندارند؛ از جمله این فضاهای نامناسب شهری می توان به مواردی مانند نامناسب بودن ناوگان حمل و نقل عمومی مانند مترو و ایستگاه های اتوبوس برای تردد معلولان، معابر شهری، صندوق های پست، كارت خوان های بانك ها و تلفن های عمومی اشاره كرد.

با وجود تمام تلاش ها در جهت بهبود وضعیت موجود، تاكنون تنها 10 درصد از فضاهای شهری برای توان بخشی اجتماعی معلولین، مناسب سازی شده است. از این رو، اطلاعات محاوره ای، كارآفرینی در حوزه خدمات معلولین را به عنوان پاسخی پایدار، به منظور مدیریت شهرها برای این افراد و ارتقای زندگی، رفع نابرابری ها و موانع پیش روی معلولین و همچنین توانبخشی اجتماعی آنان معرفی می كنند.

با توجه به اینكه درون مایه «رویكرد هستی شناسانه به كارآفرینی»، طبقه بندی جامعی از انواع كارآفرینی صورت داده است، یكی از انواع مهم كارآفرینی در حوزه خدمات معلولین، «كارآفرینی فناورانه» است و با در نظر داشتن نقش برجسته فناوری در زندگی معلولین، به منظور بهبود اثربخشی آنان و از آنجایی كه پژوهش های پیشین، چیستی عوامل مؤثر بر كارآفرینی فناورانه در حوزه خدمات معلولین را مورد شناسایی و بررسی قرار نداده اند.

به طور كلی می توان عوامل مؤثر بر فعالیت شركت های كوچك و متوسط مبتنی بر فناوری در حوزه خدمات معلولین در مدیریت شهری را سرمایه انسانی، ویژگی های شخصی كارآفرین، منابع كسب و كار، مدیریت نوآوری، قابلیت های تحقیق و توسعه، قابلیت های بازاریابی، مدیریت تغییر، مدیریت دانش، قابلیت های كنترل كیفیت، مدیریت فناوری، تعامل با شبكه های اجتماعی رسمی، افزایش اندازه و ظرفیت، غیر همگن بودن شبكه ها، دانشگاه ها، مراكز رشد، قوانین و مقررات، هنجار اعتماد، عوامل فرهنگی و نظارت نهادهای ذیربط بر جنبه های مختلف مدیریت شهری در حوزه خدمات معلولین معرفی كرد.

این پژوهش در مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران منتشر شده است.

انتهای پیام