عكس تزیینی و آرشیوی است به گزارش ایسنا، دكتر حمیدرضا خانكه، رئیس مركز تحقیقات و مدیر گروه آموزشی سلامت در حوادث و بلایا در وبینار «اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم » كه به صورت حضوری و آنلاین برگزار شد، اظهار كرد: open science یا علم باز، دانش در دسترس و شفافی است كه از طریق شبكه های تعاملی به اشتراك گذاشته می شود و توسعه می یابد و در قرن 16 و 17 این موضوع آغاز شد و قبل از آن علم در اختیار گروه های خاصی بود.

وی افزود: علم باز (open science) جنبش در دسترس قرار دادن تحقیقات علمی، انتشارات، داده ها و نرم افزارها و ترویج تحقیقات علمی میان تمام سطوح پرسشگران جامعه در سطح ابتدایی یا حرفه ای و باز بودن دروازه های علم به روی همگان است.

مدیر مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، گفت: open science شامل شیوه هایی مانند انتشار پژوهش باز، مبارزه برای دسترسی آزاد و تشویق دانشمندان به عمل بازكردن یادداشت های علمی خود و به طور كلی آسان ترسازی انتشار و ارتباطات دانشی و علمی است.

وی افزود: با اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم، می توان مردم را در تولید دانش سهیم كرد، در حال حاضر مردم در تولید دانش، سهمی ندارند یا تحقیقات در زمان طلایی و مناسب خودش به دست مصرف كننده نمی رسد، در كشورهای توسعه یافته دیواری بین دانشگاه و جامعه نیست، ما نیز باید زبان علم را برای جامعه ساده بیان كنیم.

دكتر خانكه اظهار كرد: در اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم، باید به این سوال ها كه علم و یافته های علمی به چه میزان قابل اعتمادند؟، به چه میزان تكرار پذیر با نتایج مشابه است؟، میزان سهم و مشاركت مردم در تولید علم به چه اندازه ای است؟، میزان دسترسی آزاد به داده ها چقدر است؟، دسترسی به محصولات علمی با منابع ملی به چه میزان است؟، شفافیت در جریان تحقیق به چه میزان است؟، دسترسی رایگان به آموزش تحقیق رایگان چه میزان است؟، میزان نظارت اخلاقی بر نتایج كه منجر به افزایش شفافیت و اعتماد و كاربرد می شود، به چه میزان است؟، پاسخ داد.

وی، چهار فاكتور سیاست، اقتصاد، فلسفه و فرهنگ را از عوامل تاثیرگذار بر open science عنوان كرد و افزود: باید به سمتی برویم كه بر مبنای دانش، سیاست گذاری كنیم.

دكتر خانكه در جمع دانشجویان دكترای سلامت در حوادث و بلایا، گفت: مشكلات پیچیده با روش های سنتی حل نمی شود و باید بدانیم علم و روش های علمی نیز به خودی خود معنا ندارد، بلكه باید علم در كنار فناوری و نوآوری بكار گرفته شود تا شاهد زندگی بهتر باشیم.

وی، در علم آزاد، به پنج مكتب در دسترس بودن همگانی ابزارها، اپلیكیشن ها و ... و در گام دوم به در دسترس بودن مردم و اینكه مردم باید مردم دانش باشند، اشاره كرد و افزود: به معاونت تحقیقات دانشگاه پیشنهاد دادم كه روزی را برای حضور مردم در دانشگاه در نظر بگیرند و در آن روز، زبان علم و نتایج تحقیقات و تولیدات، به زبان مردم مطرح شود.

دكتر خانكه اظهار كرد: در گام سوم، به این نكته كه روش های شاخص تعیین علم چه باشد، می پردازیم، در گام چهارم، دموكراسی مطرح می شود كه می گوید، مردم باید از یافته های علمی بهره مند شوند، در مورد كووید دیدیم تازه ترین نتایج علمی به اطلاع مردم رسید، هر چند كه باید به زبان مردم باشد.

رئیس بورد تخصصی سلامت در حوادث و بلایا كشور، تصریح كرد: در گام بعدی، ایجاد تعاملات و شبكه سازی علم با تیمی از محققان و استادان است كه باید با تشكیل تیم و تقسیم كار علم را ارائه كنیم، انتفاع از یافته های علمی حق همه انسان هاست و باید به واسطه علم، ارتقای كیفیت زندگی جامعه را شاهد باشیم و علم باید بر اساس تقاضای صحیح جامعه باشد و نیازهای صحیح، تقاضا شود.

وی گفت: علم به مردم آگاهی و بینش می دهد، یكی از گرفتاری هایی كه با مردم داریم، این است كه مطالبات آگاهانه ندارند، تقاضای واكسن دارند، اما تقاضای غربالگری تنبلی چشم ندارند. ضمن آنكه خدمات توانبخشی ما هم نباید گران و دور از دسترس باشد.

دكتر خانكه افزود: استقلال رای دانشگاه ها و اینكه دانشگاه با منابع عمومی ساخته شود، بدهكار جایی و تابع قوانین محدودكننده نباشد نیز از دیگر مصادیق علم باز است. خیریه های متفاوت داریم كه كار ارزشمند ساخت مدارس، ساخت مساجد، ساخت درمانگاه و رسیدگی به معلولان را انجام می دهند كه كار خیلی خوب و مایه مباهات است، اما چند خیریه داریم كه دانشگاه و پژوهشكده بسازد یا پول برای تحقیقات مورد نیاز جامعه بدهد، چند خیریه داریم كه پولی برای تحقیقات ژنتیك كه موجب كاهش موالید بیمار و برخی معلولیت ها می شود، در نظر می گیرد یا چند خیریه پولی برای تولیدات توانبخشی هزینه می كند، آزادی دانشگاه، از مفاهیم بزرگ است و وجود هیات امنای دانشگاه از اتفاقات خوب در استقلال دانشگاه هاست.

عضو دائم فرهنگستان علوم پزشكی كشور در ادامه به بررسی وضعیت علم در ایران و سایر كشورها پرداخت و گفت: در سال 2015 تا 2017 میلادی، وضعیت دانشجویان تحصیلات تكمیلی رو به رشد بود و در كل جمعیت دانشجویی به دلیل نرخ جمعیت روند كاهشی داشت.

دكتر خانكه با مقایسه میزان تولیدات حوزه علوم پزشكی و سایر رشته های دانشگاهی گفت: باید تغییرات سیاستی حاصل شود كه رشته های مهندسی و علوم انسانی جاذبه پیدا كنند تا در سال های بعدی شاهد افت این گروه ها نباشیم.

وی افزود: با افزایش مشاركت مردمی، علم سرعت انتشار بیشتری پیدا می كند و به هدف خود نزدیك می شود، با سخنرانی هایی كه در فرهنگستان علوم پزشكی داشتم، چندین دانشجو علاقه مند شدند كه رساله دكترای خود را در مباحث open science انجام دهند و امیدواریم كه بتوانیم چندین رساله به سمت اینكه چگونه می توان علم باز را در ایران رقم زد، ارائه كنیم.

بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی؛ پرسش و پاسخ دانشجویان دكترای سلامت در حوادث و بلایا، برخی از اعضای هیات علمی و شركت كنندگان آنلاین با دكتر خانكه، پایان بخش این وبینار بود.

انتهای پیام