بهناز رستمی در گفت و گو با ایسنا گفت: در کودکانی که مشکل خواندن و نوشتن دارند، یکی از خطاهای مرسوم به جای بررسی و حل ریشه ای این مسئله، تعویض معلم یا کمک گرفتن از معلمین برای آموزش در ساعات طولانی در کنار آموزش های مدرسه است و یا در مواردی تعویض و جابه جایی مداوم مدرسه به چشم می خورد. در حالی که سطح مهارت های گفتاری و زبانی و سطح عملکرد شناختی کودکان منجر به آغاز رشد و یادگیری بهتر مهارت های خواندن و نوشتن می شود.
رستمی اظهار کرد: هر چقدر کودکان از لحاظ مهارت های زبانی شامل تعداد خزانه واژگان درکی و بیانی، درک مفاهیم معنایی، جمله بندی، مهارت های شنیداری و مهارت های گفتاری شامل تلفظ صحیح و وضوح مناسب کلام و نیز در مهارت های شناختی شامل توجه و تمرکز و حافظه عملکرد بهتری داشته باشند، در فراگیری و رشد خواندن و نوشتن موفق تر خواهند بود.
وی ادامه داد: در کودکانی که تاخیر مهارت های زبانی شامل دیر صحبت کردن، مشکلات تلفظ، وضوح گفتار و همچنین اختلال توجه و تمرکز وجود دارد، احتمالا اشکال در دیکته، خواندن و نوشتن و درک مسایل ریاضی به چشم خواهد خورد. لذا به خانواده ها توصیه می شود، سطح عملکرد زبانی، گفتاری و همچنین توجه و تمرکز فرزند خود را متناسب با سن تقویمی بررسی کنند و در نهایت به آسیب شناس گفتار و زبانی که در زمینه اختلالات خواندن و نوشتن تخصص داشته باشد، مراجعه کنند.
وی ادامه داد : ولی موضوعی که به آن توجه نشده عدم تطابق مهارت های کودک بر اساس سن عقلی و تقویمی او با وجود اینکه کودک توانایی کلامی دارد است؛ بدین معنی که کودک در حال صحبت کردن و یادگیری از محیط است، ولی این سطح از توانایی و سرعت یادگیری اش متناسب با سن او نیست. این متناسب نبودن گفتار با سن باعث می شود کودک در دوره مدرسه در نوشتن و خواندن دچار مشکل شود. از این رو از والدین می خواهیم نسبت به اینکه آیا هوش کلامی، میزان خزانه واژگان، گفتار و گوش دادن کودک با سن او متناسب است یا خیر حساس باشند. اگر کودک آنها در خواندن و نوشتن دچار مشکل می شود به دنبال علت آن باشند. خطاهایی که در دیکته نویسی تکرار می شود، جابه جایی کلمات، حذف کلمه، جا انداختن مکرر و مشکلات شنیدن کلمه حتما به صورت تخصصی توسط همکاران آسیب شناس گفتار و زبان بررسی شود.
رستمی افزود: گاها مشاهده می شود که کودکی با تاخیر زبانی و تلفظ با سابقه مراجعه به گفتار درمانی همچنان در عملکرد خواندن و نوشتن به مشکل بر می خورد. لذا تکمیل همه سطوح زبانی و درک و بیان و در نهایت آمادگی کودک برای ورود به مدرسه بخش مهمی از مسیر درمان گفتار و زبان است که توصیه می شود تا تکمیل نشدن پروسه درمان و اطمینان از آمادگی کودک برای ورود به مدرسه درمان قطع نشود و یا پایش و پیگیری سالانه صورت بگیرد.
این گفتاردرمانگر افزود: در فراگیری مهارت های خوانداری و نوشتاری یک فاکتور مهم آگاهی واج شناختی است که تا حدودی در سال های ابتدایی ورود به مدرسه در قالب بخش کردن کلمات و صدا کشی کار می شود. اما این مهارت از سنین پیش از ورود به مدرسه نیز در کودکان شروع به رشد می کند. به عنوان مثال کودکان شروع به قافیه گفتن، خواندن و حفظ اشعار و ترانه های کودکانه می کنند و یا نسبت به صداها در داخل کلمات آگاه می شوند و از والدین خود سوال می پرسند. اما بررسی جامع و کامل آن در کودکانی که دچار مشکل هستند، باید توسط یک آسیب شناس گفتار و درمان با تمرکز روی آزمون تست های آگاهی واج شناختی بررسی و کار شود تا ببینند کودک از نظر پردازش واجی و حافظه معنایی در چه سطحی است.
رستمی با اشاره به عملکرد صرف و نحو در رشد سیستم زبانی گفت: گاهی اوقات کودک در جمله سازی، به کاربردن فعل مناسب، حروف اضافه و ربط دچار مشکل است، اینها مواردی هستند که اگر کودک نتواند از عهده آن بربیاید به ضعف در عملکرد سیستم صرف و نحو زبانی برمی گردد. همچنین این ضعف در سیستم صرف و نحو زبانی می تواند به صورت جمله نویسی تکراری، مشکل مرتب کردن کلمات و ساخت جمله مناسب و موارد مشابه ظاهر شود. گاها دانش آموز در سنین بالاتر برای انشاء نویسی هیچ ایده و توانایی در مهارت نوشتن ندارد و در زمینه ارائه کنفرانس های رایج در مدرسه به چالش بر می خورد. در واقع مشکلات خواندن و نوشتن فقط مربوط به سال های ابتدایی ورود به مدرسه نمی شود و رفته رفته در سال های بعد در سایر مهارت ها خود را نشان دهد.
این آسیب شناس گفتار، زبان، صدا و بلع اظهار کرد: در رشد مهارت خواندن و نوشتن علاوه بر اینکه بررسی سیستم تلفظ و زبانی کودک اهمیت دارد، سیستم هیجانی و روانی کودک باید توسط روان شناس کودک مورد بررسی قرار گیرد. گاها در حل مشکلات مربوط به گفتار و زبان، ارجاع کودک به متخصص مربوطه به درستی صورت نمی گیرد و یا کودک پس از مراجعه به چند متخصص نهایتا به گفتاردرمانگر ارجاع می شود. همین طور در مراجعات متوجه می شویم در مواردی هر چقدر روی آگاهی واجی و صدا کشی کودک کار شده، باز هم او به مشکل برخورده و این زمانی است که یک گفتار درمانگر با بررسی دقیق روی مهارت های زبانی و گفتاری و علت یابی آن ورود کرده و کار می کند.
این گفتاردرمانگر ادامه داد: توجه نکردن به حل ریشه ای مشکلات خواندن و نوشتن، افزایش خطاهای دیکته و حل مسئله ریاضی در کودکان که عموما همراه با مشکلات زبانی، گفتاری و درک مسئله است، باعث سرخوردگی و اُفت اعتماد به نفس و اضطراب در دانش آموزان می شود و دانش آموز میلی برای ادامه تحصیل نداشته و حتی علاقه خود را به دروس مثل ریاضی که نیاز به توانایی حل مسئله دارد، از دست می دهند. از طرفی اقدامات اشتباه برای حل این مشکلات مثل گرفتن معلم و افزایش فشارهای آموزشی باعث آسیب های جدی به کودک می شود. در حالی که بهتر است مشکل کودک به صورت ریشه ای بررسی شود که در صورت اقدام به موقع و مناسب قابل درمان است.
وی افزود: مشکلات گفتار و زبان و پردازش واج نه تنها به صورت نوشتن و خواندن بلکه به صورت اشکال و ضعف در مهارت های توصیفی، بیان کردن شفاهی، درک مطلب و خلاصه بیان کردن آن بروز می کند، مثلا کودک در تکرار جملات درسی پس از معلم، یادگیری در محیط شلوغ آموزشی مثل کلاس درس، دقت در گوش دادن و حفظ توجه و تمرکز ضعف نشان می دهد که می تواند مرتبط با مواردی مثل مشکل پردازش شنیداری در دانش آموزان باشد. اما همین کودک در کلاس های انفرادی با حضور معلم خصوصی،عملکرد بهتری نسبت به محیط مدرسه و در کنار دانش آموزان نشان می دهد. این تفاوت باعث می شود گاها خانواده و کادر آموزشی تصور کند کودک فقط اضطراب دارد، درحالی که ممکن است موضوع مرتبط با توانایی پردازش در محیط های شلوغ باشد.
آسیب شناس گفتار ادامه داد: متاسفانه در دوران همه گیری کرونا به دلیل اینکه خیلی از آموزش ها در داخل منزل انجام می شد، به دانش آموزان آسیب های جدی وارد آمد. چرا که به علت تعطیلی مدارس، ارائه آموزش های گروهی در کلاس توسط معلم امکان پذیر نبود و نقش یکی از والدین به خصوص مادر تبدیل به نقش معلم شد. لذا به دلیل آسیب هایی که در نتیجه درگیری های آموزشی خارج از تخصص والدین با دانش آموز در خانواده ایجاد شد، بروز اختلالات خواندن و نوشتن به نسبت گذشته افزایش پیدا کرد، بعلاوه جابه جایی نقش والد و معلم منجر به افزایش اضطراب در خانواده ها شد.
انتهای پیام