گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_ زهرا زمانی فر؛ یادآوری دوران ورود به دانشگاه، جامعه و پذیرش نقش هایی در خانه و خانواده، چه صحنه هایی را در ذهن بانوان تداعی می كند؟!
لحظه هایی از پای ثابت كلاس ها بودن، درس خواندن و شب بیداری ها، مهارت آموزی، آشنایی و ازدواجی موفق در همان مسیر پرتلاش، مادر شدن و تجربه بهترین لحاظ زندگی یك دختر، جستجو و پیدا كردن شغل درخور و متناسب با رشته تحصیلی، شرایطی ایده آل برای ایفای نقش و فعالیت اقتصادی، مادری و در نهایت داشتن یك خانواده چند نفره ای كه به امید موفقیت های بیشتر پا به پای یكدیگر در این مسیر قدم برمی دارند. یا تداعی صحنه ای كه دختری با هزار آرزو وارد دانشگاه می شود، واحد هایش را یكی پس از دیگری به امید رسیدن روز هایی برای مهارت آموزی سپری می كند. به نظرش نمی آید دانشگاه فضای مطلوبی برای كار فراهم كند پس، روزنامه استخدام را حداقل روزی یك بار نگاه می اندازد و با خود می گوید، جوینده یابندست! با وسواس محیط های اشتغال بانوان، حالا شغلی می یابد و مشغول كاری می شود، دستمزدی می گیرد كه كفاف زندگی را بدهد، حتی به قیمت سپری كردن ساعاتی طولانی و فضایی متشنج! شاید با این شرایط به آخرین چیزی كه فكر كند خودش، ازواج، تشكیل خانواده و مادر شدن باشد. حالا اصلا فرصتی داشته كه مهارت تربیت فرزند و مدیریت خانه و زندگی را بیاموزد؟

دو تصویر فوق شاید پاسخ سوال ابتدایی ما باشد. اینكه دانشگاه، جامعه و فضاهای متفاوت به چه میزان مؤثر برای رسیدن به موفقیت های فردی و اجتماعی در زندگی بانوان است؟ شرایطی از جمله؛ تحصیل، ازدواج، همسری و مادری با سبك زندگی صحیح...

با فرشته روح افزا، استاد دانشگاه و پژوهشگر زنان و خانواده به گفتگو نشستیم تا درباره این كلافه سردرگم كمی صحبت و گفتگو داشته باشیم.

خانواده محوری، در اولویتِ فضای فعالیت بانوان حضور اجتماعی بانوان امروزه، بسیار پررنگ تر از قبل شده و اساساً باید مورد توجه قرار گیرد. بانوان فارغ التحصیل دانشگاهی یا بانوان خانه دار شاید به لحاظ فعالیت با یكدیگر متفاوت، اما فعالیت هر دو آن ها باید محترم شمرده شود. بدون شك حضور اجتماعی برای بانوان تنها در اشتغال خلاصه نمی شود، پس عوامل محیطی نه تنها در فضای شغلی بلكه در همه فعالیت آنان، در خانه و خانواده نیز به طور مستقیم مؤثر است.



فرشته روح افزا اظهار می كند: دختری كه وارد دانشگاه می شود و مهارت می آموزد، دانشگاه به نوعی بر روی آن سرمایه گذاری می كند. همان بستر آموزشی كه طبق فرمایشات رهبری، باید شرایط شغلی را متناسب با سبك زندگی صحیح، خانواده محور و تكریم نقش مادری و... را در نظر بگیرد. تناسب شغلی برای زنان و مادران آینده همین است كه به آن ها برنامه كاری داده شود تا شغل آن ها در نهایت با نقش مادری، همسری و... در تعارض نباشد. بسیاری از دختران مهارتی را می آموزند و مجبور هستند برای گذراندن دوره یا طرح خود به خارج شهر و روستا ها سفر كنند، مسئله ای كه برای دختران مجرد آفتی را از جمله؛ تجرد قطعی، زندگی مجردی و مستقل را دارد و برای بانوان مأهل نیز به تأخیر انداختن فرزندآوری و یا دشواری نگه داری از فرزند و اداره زندگی را در پی دارد. طرح عملیاتی ضروری است و همه باید آن را بگذرانند، اما باید ساز و كار های اساسی برای آن تعریف شود. به گونه ای كه آن طرح در منطقه و محل زندگی یا محل كار همسر او باشد.

روح افزا بیان می كند: رهبری نیز متناسب با دستور اسلام با بیكاری خانم ها مخالف است. ایشان ارزش كار خانه را همسطح با كار بیرون از خانه می دانند و آن را گونه ای از اشتغال می شناسند. البته ارزشمند شمردن كار خانه داری، به معنای مخالفت ایشان با اشتغال خارج از خانه نیست و معتقد اند؛ اشتغال چه از نوع اقتصادی باشد، چه از نوع سیاسی و اجتماعی و فعالیت های خیرخواهانه، خوب است. زن ها نصف جامعه اند و خیلی خوب است اگر ما بتوانیم از این نیمِ جامعه در زمینه اینگونه مسائل استفاده كنیم. از نظر رهبر انقلاب، اشتغال زنان به شرط رعایت نكاتی، خالی از اشكال است: اولاً، حفظ خانواده و لطمه نخوردن روابط زناشویی. دوماً توجه به خصوصیات زنانه در بحث اشتغال سوماً، حفظ حریم ها. چراكه از نظر ایشان آنچه موجب رشد زن می شود صرفاً اشتغال بیرون از خانه نیست.

مشاغلی همچون منشی گری، فروشندگی، ماشین نویسی، مستخدمی و غیره. چیزی به شأن زن اضافه نمی كند، بلكه فعالیت های اجتماعی، فرهنگی، علمی و مذهبی است كه زن را رشد می دهد اگرنه پست شمردن كار خانگی و در مقابل ارزشمند شمردن اشتغال بیرون از خانه به عنوان عامل رشد و ترقی زن، ریشه در تفكرات فمینیستی دارد. اما از همان ابتدا به چه میزان جامعه در فضاهای سازمانی، اداری و در مرحله اجرایی و عملی شدن مسائل، آنان را مورد توجه قرار داده است؟

محیط اشتغال ناسالم، بنیان خانواده را هدف می گیرد

روح افزا توضیح می دهد: اشتغال در برخی محیط هایی كه خانواده محوری در آن ها تعریف نشده است، تأثیر بسیار منفی بر زندگی بانوان و ازدواج دختران دارد. اگر این مشاغل دولتی باشد تا زمانی كه به شكل رسمی مشغول به كار شوند، ازدواج را به تأخیر می اندازند و شاید مراتب بالاتر و ارتقاء را با شرایط و ساعات كاری خاص بر ازدواج و تشكیل خانواده ترجیح می دهد. همچنین در مشاغل غیر دولتی و آزاد نیز محیط می تواند در سبك زندگی و روحیات تأثیر بگذارد و آمار هایی كه گاهی سن ازدواج را به شكل جدی بالا می برد، اغلب همین شرایطی است كه برای بانوان به گونه ای دیگر تعریف می شود.



وی ادامه می دهد: اشتغال برای دختران شاید امری جدی به لحاظ نیاز اقتصادی باشد كه همچنان مورد غفلت قرار می گیرد. همه دانشجویان در دانشگاه های دولتی تحصیل نمی كنند و بسیاری از آن ها دردانشگاه های آزاد، پیام نور و غیر انتفاعی درس می خوانند كه هزینه ها هنگفتی را بابت شهریه می دهند. علاوه بر آن دانشجوی ساكن در شهرستان، هزینه های خابگاه، خوراك و شهریه دارد، پس نیاز به شغل برای آنان چندان دور از ذهن نیست. ادامه دار بودن این شرایط در نهایت دختران را به لحاظ زندگی شخصی و اجتماعی دچار انواع آسیب ها می كند.

روح افزا درباره مغایر بودن فضای بیرونی و درونی فضای اشتغال با جامعه اسلامی و شأن بانوان عنوان می كند: اگر روزنامه ها را نگاه كنیم، انواع شغل ها را می بینیم كه بیشتر درگیر نگاه های جنسیتی و ظاهربینی كامل هستند. شغل هایی كه به دو جهت عمدتاً زنان را بیشتر به كار می گیرند و مورد توجه قرار می دهند. اولاً بانوان را با دستمزد های پایین استخدام و بدون مزایا و بیمه آنان را وسیله ای برای كار های منشی گری، دستیاری، بازاریابی و شغل های این چنینی قرار می دهند.

دوماً جاذبه های ظاهری زنان كه در بسیاری از شغل های گارسونی در رستوران ها، كافه ها و مدل هایی برای تبلیغ لباس های زنانه در جشنواده ها و مراسمات تبلیغاتی در بكار گیری آنان بسیار مؤثر بوده. اخیراً نیز در شهر های مختلف، شاهد چند مورد تبلیغات مدل های زنده در پشت ویترین مغازه ها بودیم. توجه نداشتن به شأن دختران ما در جامعه اسلامی و گستده شدن انحرافات، تأثیر مستقیم بر خانواده و نسل های بعد خواهد گذاشت. تأثیری كه بعد ها با هیچ سرمایه و توجهی جبران نخواهد شد و آثار مخرب آن تا ابد گریبان گیر جامعه خواهد شد.

در بسیاری از موارد؛ قوانین نیز در رابطه با اشتغال بانوان ناكارآمد بوده است. قوانینی كه می تواند كامل باشد و طبق جامعه اسلامی ما عمل كند، اما امروزه؛ در مرحله اجرایی شدن آن ها، خانواده محوری اولویتی ندارد.

خانه داری، شغلی كه شغل اعلام نمی شود!

روح افزا درباره قوانین مربوط به زنان خانه دار و نقش و فعالیت آن ها می گوید: چنین قوانینی در حمایت از زنان خانه دار در اسلام وجود دارد، اما در كشور وجود ندارد و لااقل اجرا و عملیاتی نمی شود. همچنین این قوانین باید در قانون اساسی نیز وارد و مورد توجه قرار گیرد، چراكه زن خانه داری داخل خانه كار نیز می كند. بنظر می رسد همه بانوان، اگر حقوق داشته و یا بیمه باشند از روی نیاز مالی به سمت مشاغل كاذب نمی روند. مشاغلی كه تیر خلاص آن ها خانواده را نشانه می گیرد. همچنین در بسیاری از مشاغل كه مردان باید حضور داشته باشند، از بانوان سوء استفاده نمی كنند و زنان در جای مناسب خود قرار می گیرند.



پژوهشگر حوزه زنان و خانواده تأكید می كند: در پرداختن به اهمیت بنیان خانواده و شغل اعلام كردن خانه داری خلاء جدی داریم و اگر رفع شود بسیاری از طلاق ها نیز اتفاق نمی افتد. چراكه بخش عظیمی از طلاق ها عاطفی و به علت مشاجرات بین زنان و مردان است. معمولاً در اینگونه موارد نداشتن بودجه بهانه ای برای دولت است اما راهكار می تواند این باشد كه همه زنان را بیمه بیكاری داشته باشند و این اتفاق ها در شركت های بیمه به راحتی اتفاق بیفتد. زنان سرپرستی كه اگر همسر خود را از دست دادند، می توانند حقوق بازنشستگی دریافت كنند و در معیشت خود دچار سختی نباشند. عنوان اشتباهی است كه می خواهند زنان را خانه نشین كنند، چراكه هر زنی كه بخواهد، می تواند حضور اجتماعی و اشتغال داشته باشد. ولی به صورت كلی در جامعه زنان حدود 20 درصد مشاركت اقتصادی دارد و ازین تعداد 30 درصد در شغل های دولتی مشغول به كار اند ك بیمه و پشتیبانی و شرایط برای آن ها بهتر است. اما 70 درصد بقیه در مشاغل های آزاد و خصوصی هستند كه چندان خبری از مزایا این چنینی نیست.

حقوق و خواسته بانوان را، بانوان مطالبه كنند

نخستین حق زن در آرامش زندگی كردن با همسرش است. درواقع هیچكس نمیتواند مخالف شغل زنان باشد، اما یك خانم نباید شبیه یك آقا كار كند، مدل شغلی زنان باید متفاوت از آقایان باشند باید مزایایی خود را داشته و آرامش داشته باشند، اگر دولت در این زمینه هزینه كند در زندان، قوه قضائیه، بخش بزهكاری كمتر هزینه خواهند كرد.



روح افزا گفت: ثبات عاطفی خانواده به عهده یك زن است. چراكه رابطه عاطفی با همسر و فرزند مهارتی است كه خداوند به زن داده است این را فدای اشتغال زنان در بیرون از خانه نكنیم.

وی افزود: كار زنان را باید خود زنان انجام دهند، امروز ورود زنان در مجلس سیاسی است، زنان ما باید حقوق خود را مطالبه كنند، امروز دغدغه زنان ما حضور در ورزشگاه نیست بلكه دغدغه آنان همسری و تربیت فرزند در كنار اشتغالی به همراه آرامش است.

امروز ما درگیر جنگ نرم هستیم، در برخی موارد نظرات غربی ها را درباره اشتغال زنان كپی كرده و به كار می بریم. به طور مثال؛ در كشور سوئد خانمی می تواند طی 9 سال برای سه فرزند همچون كارمند دولتی از دولت حقوق ثابت دولتی بگیرد، این اختیارات را به مادر می دهند كه فرزند خود را به مهد كودك نبرد. چراكه می دانند در مهد، كودكان عدم اعتماد به نفس را تجربه كرده و در دوران نوجوانی بزهكار می شوند كه هزینه سنگین برای دولت دارد، اما امروز دولت ما نسخه های غربی منسوخ شده را تقلید می كند و حداقل اگر قرار بر تقلید است از آنچه امروز اتفاق می افتد تقلید كند.

وی در انتها اشاره می كند: مادر شدن پیش از فرزند برای زن مفید است چراكه زنان دوست دارند عواطف پاك خود را در جایی كه اطمینان دارند خرج كنند، چرا امروز برخی زنان باید برای چندرغاز همه جور ابراز وجود كنند كه شغل خود را از دست ندهند، زن نباید در شغل ابزار دست كارفرما یا صاحب كار باشد.