به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، گوشه سالن ایستاده بود، عینك آفتابی بزرگی به چشمانش زده بود، با شال روی سرش دائم بازی می كرد و به روی صورتش می كشید، انگار می خواست چیزی را پنهان كند، معلوم نبود چه اتفاقی برای صورتش افتاده كه نمی خواست دیگران متوجه آن شوند، تا اینكه نامش را صدا زدند و نامه ای به او دادند و به پزشكی قانونی ارجاعش دادند، آنجا بود كه فهمیدم ماجرا از چه قرار است، زن جوان مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود و قاعدتا زنی كه به دادگاه خانواده می آید و زیر چشمانش كبود است، مشخص است كه چه كسی این بلا را بر سر زیبایی اش آورده است...

خشونت خانگی ممكن است برای هر كسی اتفاق بیفتد، اما معمولا این مشكل نایده گرفته می شود یا حتی افراد آن را انكار می كنند. این سوءاستفاده محدود به قشر خاصی هم نمی شود و قربانی های آن ممكن است در هر سن وسال، با هر جنسیت و در وضعیت های اقتصادی مختلفی باشند. اولین قدم برای پایان دادن به خشونت خانگی این است كه به وجود نشانه های آن اذعان كنیم. اگر دچار خشونت خانگی هستید یا كسی را می شناسید كه در چنین وضعیتی به سر می برد، حتما برای مبارزه با آن كمك بگیرید. هیچكس نباید زیر سایه ترس از كسی زندگی كند كه دوستش دارد.

بیشتر بخوانید

- بیشترین تماس با اورژانس اجتماعی در حوزه خشونت علیه زنان و كودكان است
- 8 درصد تماس های اورژانس اجتماعی مربوط به خشونت خانگی است آزار و اذیت خانگی اغلب از تهدید و توهین زبانی آغاز و به خشونت كشیده می شود. آسیب های جسمی بارزترین خطر آشكار آزار و اذیت خانگی هستند، اما عواقب عاطفی و روانی آن ها هم شدید هستند. روابط عاطفی برمبنای سوءاستفاده، ممكن است عزت نفس را از بین ببرند، منجر به اضطراب و افسردگی شوند و كاری كنند كه فرد احساس تنهایی و درماندگی كند. هیچكس نباید چنین عذابی را تحمل كند و نخستین قدم برای رهایی از آن، اذعان به وجود این سوءاستفاده در رابطه است.

رزیتا شرافتی زوج درمانگر در گفت وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، خشونت خانگی را این طور تعریف می كند كه خشونت خانگی به معنی رفتار خشونت آمیز و سلطه گرانه یك عضو خانواده علیه عضو یا اعضای دیگر همان خانواده است. بر اساس مطالعات انجام شده، هدف اصلی خشونت خانگی كودكان خردسال هستند. دومین نوع خشونت معمول در خانواده، خشونت علیه زنان است.

وی با اشاره به اینكه خشونت درون خانواده بازتاب الگو های كلی تر رفتار خشن است، گفت: بسیاری از مردانی كه زنان و كودكانشان را از نظر فیزیكی مورد تعرض قرار می دهند، سابقه خشونت در زمینه های دیگر را نیز دارند. پذیرش فرهنگی شكل هایی از خشونت خانگی مانند تنبیه بدنی از عواملی است كه میزان خشونت خانگی را افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید

- قوانین موجود متضمن راهكار مناسب درباره خشونت علیه زنان نیست این زوج درمانگر با اشاره به انواع خشونت علیه زنان، بیان كرد: انواع خشونت علیه زنان، مالی، جسمی، جنسی، اجتماعی، عاطفی، كلامی و روانی است و خشونت های عاطفی، كلامی و روانی شایع ترین نوع خشونت علیه زنان است؛ رابطه بین انواع خشونت و احساس امنیت زنان در خانه به صورت منفی و معكوس به دست آمده كه نشان از بالا رفتن هر یك از انواع خشونت است، در نتیجه میزان احساس امنیت در خانه كاهش می یابد، اما انواع خشونت خانگی را می توان به این صورت ها نیز مشاهده كرد كه شوهر در جمع به همسر خود توهین می كند.

وی اضافه كرد: این علامت خطر، ظرافت های خاص خود را دارد، زیرا ممكن است به عنوان توهین شدید صورت نگیرد. توهین كننده ممكن است با خنده به همسر خود در یك جمع فامیلی یا دوستانه، به طور مثال بگوید كه این قدر سیب زمینی سرخ شده نخور، داری چاق و بدریخت میشی! البته و قطعا توهین شدید هم نشانه ای است كه شاید این خانم مورد خشونت خانگی قرار می گیرد. در این گونه موارد به نظر می رسد درباره تغییر عملكرد زندگی و انجام كارها، مدام به انتقاد ها افزوده شود. در نتیجه اشتباهات ساده به مسائل بزرگی تبدیل می شوند مدام نگران عصبانی شدن شوهرشان هستند.



شرافتی در ادامه بیان كرد: معمولا شوهر آزار دهنده در مقابل همكاران و دوستان، كاریزماتیك به نظر می رسد، اما پشت در ب های بسته با شریك زندگی خود، وجهه تاریك او ظاهر می شود. سپس قربانی فكر می كند من باید كار اشتباهی انجام داده باشم، زیرا این مشكل من است، چون او فقط از من عصبانی است. از آن جا كه آن ها می دانند اگر شوهرشان ناراحت شود پیامد های ناخوشایندی مانند ضرب و جرح به دنبال خواهد داشت، در نتیجه در جمع های دوستانه و خانوادگی، مدام نگران ناراحت شدن همسرشان و به طور وسواسی، پیگیر این موضوع هستند.

این زوج درمانگر معتقد است؛ علایم یا صدمات بدنی غیرقابل توضیح است، قربانیان اغلب درباره صدمات بدنی یا علایم دروغ می گویند، زیرا احساس شرمندگی می كنند. اگر روی بدن یكی از عزیزان تان كبودی هایی را می بینید كه واقعاً قابل توضیح نیستند و آن ها جملاتی مانند این ها می گویند: از پله ها افتادم، به دیوار خوردم و ...، زمان خوبی است كه در این باره با او صحبت كنید و به او بگویید: ظاهراً به تازگی اتفاقات زیادی رخ داده است. آیا همه چیز خوب است؟

وی افزود: این زنان، با دوستان و خانواده خود وقت نمی گذرانند، افراد آزار دهنده می توانند قربانیان خود را منزوی كنند و در این باره استراتژی آن ها می تواند هوشمندانه باشد! فرد آزاردهنده به صورت آشكار از بیرون رفتن شریك زندگی خود جلوگیری نمی كند، مثلاً به او نمی گوید كه شما نمی توانید فلانی را ببینید، بلكه به این صورت می گوید: می خواهم وقت بیشتری را با تو بگذرانم یا فلانی دوست خوبی برای تو نیست و دیگر نمی خواهم تو را با او ببینم. مهم است كه قربانیان بتوانند یك سیستم پشتیبانی برای خود ایجاد و آن را حفظ كنند، زیرا فرد آزاردهنده می خواهد شما احساس كنید كه كسی را جز او ندارید.

این زوج درمانگر با بیان اینكه این زنان برای همه رفتار های اشتباه شوهرشان، عذر می تراشند، گفت: قربانیان خشونت خانگی، همیشه برای رفتار های اشتباه همسرشان عذر و بهانه می آورند و حتی خود را به دلیل رفتار همسرشان سرزنش می كنند. چنین افرادی وقتی همسرشان اشتباهی می كند، خودشان را جلو می اندازند و شروع به بهانه آوردن می كنند و به گفتن چنین جملاتی رو می آورند: او الان واقعاً استرس دارد، او روز پركاری را پشت سر گذاشته، او واقعاً از گفتن این حرف به من منظوری نداشت.

شرافتی با اشاره به اینكه شوهر آن ها بسیار حسود یا سلطه گر است، افزود: پیام های مداوم یا تماس های تلفنی بیش از حد هنگام بیرون رفتن با دوستان یا خانواده نیز می تواند یك علامت هشدار دهنده باشد. اگر فردی دائم به همسرش پیام می دهد یا زنگ می زند، می خواهد او را همیشه كنترل كند تا ببیند چه كاری انجام می دهد و ... كه نشانه خوبی نیست.

محمود علی گو رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی كشور از افزایش خشونت های خانگی (همسرآزاری و كودك آزاری) در دروان كرونا در سال گذشته خبر داد.

وی در ادامه گفته بود: در یك سال گذشته میزان خشونت های خانگی و تماس ها با سامانه 123 افزایش یافته است كه البته بخشی از این تماس ها به دلیل خشونت های خانگی از جمله همسرآزاری و كودك آزاری و بخش دیگری به دلیل توسعه خدمات از سوی اورژانس اجتماعی بوده است.

علی گو معتقد است در ایام كرونا به دلیل حضور اجباری خانواده ها در كنار هم شاهد افزایش خشونت ها بوده ایم و ما نیاز به آموزش های تاب آوری و سبك زندگی داریم تا این خشونت ها كاهش پیدا كند.

اما برای كاهش و مقابله با همسرآزاری و خشونت خانگی كه اغلب زنان را شامل می شود، می توان كاری كرد؟ چه كنیم كه آمار خشونت خانگی كاهش پیدا كند؟

بیشتر بخوانید

- لایحه صیانت از بانوان روی میز دولت خاك می خورد/ هر آنچه بانوان را در مضیقه قرار دهد، خشونت علیه آنان است به همین منظور رضا فریدی روانشناس بالینی و فعال حوزه آسیب های اجتماعی در گفت وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، اشاره ای به راهكار های پیشگیرانه برای جلوگیری بروز از خشونت خانگی كرد و گفت: برای پیشگیری از بروز خشونت خانگی راهكار هایی وجود دارد كه به برخی از آن ها اشاره می كنم.

افزایش آگاهی عمومی

وی افزایش آگاهی عمومی را امری مهم برای پیشگیری از خشونت خانگی دانست و افزود: اولین نكته در پیشگیری از خشونت خانگی افزایش آگاهی از این مشكل و ایجاد هنجار های اجتماعی است كه خشونت را نفی می كنند. زمانی كه مردم یك جامعه از وجود خشونت خانگی خبر نداشته و آسیب های آن را نشناسند، نمی توان به پیشگیری از خشونت های خانگی كمكی كرد.

آموزش زوج ها

این روانشناس بالینی بیان كرد: آموزش و افزایش آگاهی زن و مرد بهتر است قبل از ازدواج صورت گیرد. آموزش مهارت های حل مسئله، روش های مذاكره، چگونگی ارتباط با همسر، احترام به همسر و توجه به نیاز های او می تواند از بروز مشكلات در آینده كه منجر به خشم و خشونت خانگی می شود، جلوگیری كند. در مجموع لازم است كیفیت روابط زناشویی از همان ابتدا افزایش یابد. مسئله خشونت خانگی مانند دیگر آموزش های پیش از ازدواج باید مورد توجه قرار گیرد.

آموزش كودكان

فریدی اضافه كرد: خانواده ها می توانند با رفتاری محبت آمیز و به دور از خشونت با فرزندان، آن ها را از رفتاری خشونت آمیز در آینده و در محیط خانواده حفظ كنند، چرا كه مشخصا كودكان از پدر و مادر خود الگو می گیرند. تجربه تلخ خشونت در كودكی یكی از مهم ترین عوامل بروز خشونت خانگی در بزرگسالی است. حال كودكی را تصور كنید كه پدر، مادر را بر سر مسائل متعدد كتك می زند یا به او فحاشی و بد دهانی می كند، مسلما چنین كودكی از رفتار پدر خود الگوبرداری كرده و در آینده تاثیرات خود را نشان می دهد. این تاثیرات به شكل های مختلف قابل مشاهده است؛ برای مثال در بزرگسالی او نیز همسرش را كتك می زند و یا بر عكس با ظلم و كتك های همسرش كنار می آید؛ بنابراین والدین باید سعی كنند مهارت های همدلی، دلسوزی، احترام به عقاید دیگران و كنترل خشم را در كودك خود افزایش دهند.



این روانشناس بالینی معتقد است اگرچه امروزه محققان بسیاری با تلاش شبانه روزی خود در پی كشف دارویی برای درمان مبتلایان به ویروس كرونا هستند و از سوی دیگر كشف واكسن برای این بیماری به منظور پیشگیری از ابتلای افراد به آن یكی از چالش های بشر در این روزها است، یكی از پیامد های ظهور این ویروس در این دوران، قرنطینه خانگی است كه این خود افزایش آمار خشونت خانگی را به دنبال داشته است و امروزه خشونت خانگی هم به عنوان چالش دیگر بشر اضافه شده و تبدیل به بحران جدی برای تمام كشور ها شده است؛ بنابراین تلاش برای افزایش سطح آگاهی افراد و یادگیری راهكار های پیشگیری و مقابله با خشونت خانگی یكی از موارد ضروری است كه امروزه باید در سراسر دنیا به آن توجه شود.

وی در ادامه می گوید؛ با توجه به آنچه بیان شد و با عنایت به ادامه دار بودن شرایط كرونایی، بهترین راه حل آن، پیشگیری و قرنطینه خانگی است و طبیعتاً حذف یا بسیار كم شدن روابط اجتماعی انسان ها و عدم امكان شركت در مراسم های خانوادگی، ملی و مذهبی از یك سو و فشار های اقتصادی و خبر های ناگوار ناشی از ابتلا و فوت هموطنان و انسان ها در سراسر گیتی آن هم به صورت طولانی مدت باعث ایجاد انواع فشار های روانی و خشونت خانگی شده و با توجه به اینكه تغییر روش و سبك زندگی ابتدا در اولین كانون زندگی یعنی خانواده اتفاق می افتد، طبیعی است كه بیشترین و سریعترین آثار آن در خانواده و سپس در اجتماع پدیدار می شود.

وی با اشاره به اینكه خانواده، نخستین و پایدارترین نهاد اجتماعی است كه هویّت انسانی و جامعه پذیری فرد در آن شكل می گیرد، افزود: بدون شك، هیچ یك از آسیب های اجتماعی از تأثیر خانواده جدا نیستند. نهاد خانواده هنگامی كاركرد خود را به درستی انجام می دهد كه دچار نابسامانی و آشفتگی نباشد. خشونت، سلامت و امنیت خانواده را تهدید می كند. خشونت خانگی یا خشونت علیه زنان در خانواده، شایع ترین شكل خشونت علیه آن هاست كه در آن، رفتار خشنِ یكی از اعضای خانواده (معمولاً مرد) نسبت به یكی دیگر از اعضای خانواده (معمولاً زن) است.

فریدی معتقد است كه خشونت های خانگی صدایشان همیشه ضعیف تر از زخم هایی است كه به جا می گذارند، قربانی معمولاً ساكت است، دم نمی زند، می سوزد و برای همین آمار قربانیان خشونت همیشه كوچك تر از آمار خشونت دیدگان واقعی است. خشونت خانگی و آزارواذیت، سن وسال و جنسیت نمی شناسند. ممكن است آزار و سوءاستفاده برای هر فردی، در هر سنی، با هر عقبهٔ قومیتی و سطح اقتصادی اتفاق بیفتد. بیشتر قربانی های خشونت خانگی زنان هستند، اما گاهی مردان هم گرفتار آزار و اذیت می شوند؛ به ویژه به صورت زبانی و عاطفی. خلاصه اینكه رفتار توهین آمیز هرگز پذیرفته شده نیست، چه از سوی مردان باشد، چه زنان، چه نوجوانان و چه بزرگسالان. هر فردی شایستهٔ احساس ارزشمندی، احترام و امنیت است.

این روانشناس بالینی باور های مردسالار حاكم بر جامعه، را عامل خشونت مردان و طبیعتِ مرد می داند و می گوید: مردان سعی در توجیه آن دارد و گاهی رنگ اخلاقی و ناموسی به آن می دهد. این باورها، چنان در ذهن مرد و زن ایرانی از كودكی ریشه دوانده كه اگر زن یا دختری در مقابل این خشونت ها مقاومت كند با برچسب ها و احكامی سخت تر روبه رو خواهد شد كه اطرافیان و هم جنسان خود به او می دهند. نگرش های فرهنگی خانواده های ایرانی براساس تحمل و تبعیت زنان و فرزندان از درخواست های شوهر-پدر شكل گرفته است و خشونت های روزمره و محدود، تربیت در نظر گرفته می شوند؛ درنتیجه، بسیاری اوقات، فرد تحت خشونت، دركی از ستم وارد بر خود ندارد؛ اما عجیب آن كه زنان این موضوع را بیشتر از مردان توجیه می كنند، این درحالی است كه بسیاری بر نقش انكارناپذیر زنان، مدیران داخلی خانواده، تأكید دارند.

طی تحقیقات صورت گرفته، نتایج نشان می دهد تنها 24 درصد زنان خودشان را قربانی خشونت می دانند، در حالی كه بر اساس آنچه ما آن ها را قربانی خشونت می دانیم 60 درصد شامل خشونت واقع می شدند. یعنی آن ها حتی نمی دانستند رفتاری كه با آن ها می شود رفتار نادرست و خشونت آمیزی است؛ بنابراین ضروری به نظر می رسد كه در این زمینه آگاه سازی شود. امیدواریم با بالا بردن سطح آگاهی جمعی، هر روز شاهد كمتر شدن خشونت خانگی باشیم.

بیشتر بخوانید

- لایحه تامین امنیت زنان، تخریب بنیان خانواده را هدف قرار داده است