سعید رضایی، مدیر گروه روان شناسی كودكان استثنایی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت وگو با خبرنگار حوزه كلینیك گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اهمیت بازی برای كودكان، اظهار كرد: مغز كودك، سامانه ای از قبل برنامه ریزی شده نیست، بلكه ظرفیتی بسیار انعطاف پذیر است كه در جریان رشد، از طریق تجربه محیط های مختلف، بازی با همسالان و بازی های گروهی، به قابلیت هایی می رسد كه آن ها را از یك نوزاد ناتوان متمایز می كند. دنیای كودك، بازی است و از طریق بازی، كودك به تكامل می رسد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان كرد: در كنار روش های آموزش و ارتقا عملكرد كودكان، بازی در كنار موسیقی، نقاشی، بیان قصه و داستان، مفرح و سرگرم كننده است و كودك می تواند از این طریق تخلیه هیجانی شود و قابلیت هایی كه در ظرفیت ژنتیكی اش دارد را به سرانجام برساند.

رضایی با بیان اینكه تخیل كودك از طریق بازی شكل گرفته و تقویت می شود، گفت: از طریق بازی، كودك به مهارت های مختلفی در زندگی دست می یابد. بازی، ابزار و مسیر عبور از تفكر خیالی به تفكر منطقی است. بازی منجر به كشف شهود، تنوع رفتار و خلاقیت، كسب مهارت های خودیاری و تخلیه عاطفی و هیجانی می شود.

او با بیان اینكه از طریق بازی می توان كودك را به لحاظ روانی واكسینه كرد، گفت: بازی بیش از هر چیز دیگری می تواند نظام حسی، حركتی، شناختی و هیجانی كودكان را تنظیم و بالانس كند.

رضایی ادامه داد: بازی می تواند سرعت واكنش كودك را نسبت به محرك های پیرامونی تقویت كند. بازی، مهارت های خودآگاهی، دگرآگاهی، همدلی و هم حسی را در كودكان رقم می زند. از طریق بازی می توان احترام به والدین، بزرگان و سالمندان را آموزش داد. حتی مناسك ملی و مذهبی را می توان از طریق بازی آموزش داد. از این طریق می توان پیش بینی كرد كه كودك در آینده چه شغلی را انتخاب خواهد كرد.

او تصریح كرد: كودك در فرآیند رشد مغزی، مراحلی را طی می كند كه مهم ترین مرحله رشد و تحول مغزی، مرحله شبكه سازی نورون هاست. پیوند نورون ها و ساختن شبكه های عظیم نورونی در مغز بواسطه بازی و بازی های بومی شكل می گیرد. در پیوند نورونی، دو مكانیزم نورون ها در انتظار تجربه و نورون های وابسته به تجربه وجود دارد. نورون های در انتظار تجربه قابلیت می سازند. یعنی ساختار مغزی كه قابلیت و ماموریت دارد. مثل نورون ها و سلول های عصبی دیدن و شنیدن، كه اگر به موقع محرك دریافت نكنند، برای همیشه توانایی شان را از دست خواهند داد. همچنین نورون های وابسته به تجربه، مهارت ها را می سازد.

رضایی ادامه داد: در گذشته خانه ها به فرش های سنتی، گبه، قالی و قالیچه مفروش بود و نوزاد با سینه خیز رفتن و چهار دست و پا رفتن، میتوانست حس لامسه، حس عمقی و حس دیداری خود را تقویت كند. امروزه متاسفانه پاركت و سنگ جای فرش های منقوش را گرفته است و كودك هیچ حركی را دریافت نمی كند. در مكانیزم نورون های وابسته به تجربه، هر چقدر محیط پر از بازی های مختلف و تجربه باشد و به عبارتی محیط، غنی باشد، بیشتر به مهارت آموزی كودك كمك می كند.

او با انتقاد از فراموشی بازی های گذشته بیان كرد: در گذشته فرهنگ ما مملو از بازی هایی بود كه درگذر زمان به قهقرا رفتند و امروزه متاسفانه بازی های خشن كامپیوتری جای آن ها را گرفته است. بازی های كامپیوتری، نه تنها مهارت و توانایی را در كودك ایجاد نمی كند، بلكه مانع رشد و تكامل حركتی می شود.

رضایی گفت: امروزه فضای زندگی خانواده ها به گونه ای شده كه والدین ترجیح می دهند فرزند كمتری داشته باشند. غالبا تك فرزندی عالم گیر شده و بی میلی به فرزندآوری بیشتر شده است. والدین عمدتا تبلت یا موبایل را به كودك می دهند و كودك با آن مشغول می شود و یار یا دوستی برای بازی ندارد. با تغییر سبك زندگی، تكنولوژی و فناوری های كامپیوتری جایگزین بازی های سنتی شده است؛ اما می توان به نحو شایسته ای از آن ها استفاده كرد.

او ادامه داد: در گذشته ما بازی های متنوع سنتی و فرهنگی داشتیم كه هركدام منعكس كننده آیین ملی و مذهبی ما بودند. بازی در سلامت روحی و روانی كودكان تاثیر دارد.

این متخصص روانشناسی كودكان اظهار كرد: دركل دنیای كودك دنیای بازی است. همینقدر كه آب برای ماهی، مایه حیات است، بازی برای كودك مایه حیات جسمی، ذهنی، روانی و.. است. فردی كه در كودكی بازی نكند در بزرگسالی بازی در خواهد آورد. امروزه برخی بزرگسالان قهر می كنند و عدم درك در محیط كار و زندگی زناشویی دارند. این ها نوعی بازی های قهری هستند كه ریشه در كودكی دارد و نشان می دهد فرد كودكی نكرده و بزرگسالی وی، كاریكاتوری از دوران كودكی ناامن او است. هرچقدر كودك در زمان كودكی بازی كند، از سلامت روحی، روانی، جنسی و عاطفی، برخوردار خواهد بود.

بیشتر بخوانید

- 5 بازی ساده داخل خانه ای برای كودكان