یافته های یك پژوهش؛ كووید 19، تهدیدی برای سلامت اجتماعی و روانی جامعه محسوب می شود
اعضای هیات علمی گروه های آموزشی " كاردرمانی " و " آمار زیستی و اپیدمیولوژی" دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی طی تحقیقی اعلام كردند: كووید 19، با ایجاد اختلال در یكپارچگی اجتماعی، یكپارچگی در منزل و فعالیت های مولد، تهدیدی برای سلامت جامعه محسوب می شود.



به گزارش وبدا، دكتر "حجت اله حقگو " عضو هیات علمی گروه كاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و یكی از محققان این طرح پژوهشی، درباره نتایج بدست آمده آن،گفت: آلوده شدن به كووید 19 منجر به اختلالات جسمی گسترده می شود، در حالی كه ترس از آلوده شدن به آن، منجر به انزوای اجتماعی و اختلالات روانی مختلف شده كه این امر سلامت اجتماعی و روانی جامعه را تهدید می كند.

وی افزود: سازمان جهانی بهداشت WHO، شیوع كووید 19 را به عنوان یك تهدید " سطح بالا " شناسایی كرده است. و در حال حاضر، استراتژی های درمانی برای مبارزه با این ویروس كاملاً حمایتی بوده و پیشگیری، بهترین راه برای قطع زنجیره ی انتقال در جامعه است، اما به دلیل فاصله گذاری اجتماعی و اقدامات قرنطینه ای در بسیاری از كشورها، مشاركت مردم در بسیاری از زمینه های زندگی اجتماعی و فعالیت های روزمره مختل شده است. و هدف ما در این پژوهش، « بررسی تاثیرات كووید 19 بر یكپارچگی اجتماعی و مشاركت در فعالیت های روزمره زندگی » بود.

وی گفت: در واقع، درك پیامدهای روانی-اجتماعی اقدامات محدود كننده، امكان تصمیم گیری بهتر را فراهم می كند، و مطالعه حاضر با هدف « ارائه بینشی در مورد تاثیر قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی بر مشاركت در فعالیت های روزمره زندگی و تعاملات اجتماعی »، براساس داده های استخراج شده از پاسخ 461 نفر در كشور نشان داد كه اقدامات محدود كننده در طی شیوع كووید 19 ، دارای تاثیرات منفی در زمینه های یكپارچگی در منزل، یكپارچگی در اجتماع و فعالیت های مولد و هدفمند است.

این متخصص علوم اعصاب تصریح كرد: مطالعه ما نشان داد كه پس از همه گیری كووید 19، زندگی اجتماعی افراد به شدت مختل شده و شیوع كرونا، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم روانشناختی و اجتماعی گسترده دارد، بطوری كه علاوه بر آسیب های جسمی این بیماری، ترس از آلوده شدن، از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل، از دست دادن فرصت های تحصیلی، تفریح، آزادی و حمایت، تأثیرات عمیق روانی دارند.

وی افزود: داده های به دست آمده از این پژوهش، در تعیین مكانیسم های علمی مرتبط با سلامت روان ضعیف از جمله تنهایی، حیاتی هستند. در مواجهه با پیامدهای این بیماری، منابع اجتماعی و شخصی موجود (به عنوان مثال، ملاقات با خانواده و بستگان)، از جمله عوامل انعطاف پذیر و موثر برای حل مشكلات بهداشت روان در این شرایط خاص و استرس زا هستند، در حالی كه این بیماری به منابع انعطاف پذیر جامعه حمله كرده و آنها را از بین برده است.

دكتر حقگو پیشنهاد داد: به منظور كاهش تاثیرات منفی روانی- اجتماعی شرایط قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، اجرای استراتژی های ملی برای ارتقای مشاركت های اجتماعی از طریق برنامه های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) مانند تماس های ویدیویی، رسانه های اجتماعی و آموزش های از راه دور برای برقراری ارتباط، موثر خواهد بود.

وی افزود: یافته های اینگونه مطالعات كمك می كنند تا با یك برنامه ریزی مناسب، صرف نظر از ترس و تهدیدات این بیماری، راه حلی برای غلبه بر انزوای اجتماعی ناشی از بیماری و عوارض دیگر پیدا كرده و سیستم اجتماعی برهمین اساس تنظیم شود، چرا كه هدف نهایی، « برجسته كردن اهمیت تنظیم برنامه ها در جهت حمایت از افراد در هنگام گذر از این بحران است ».

این عضو هیات علمی گروه كاردرمانی دانشگاه همچنین، دانش مبتنی بر مداخلات تخصصی كاردرمانی برای بهبود مقاومت مردم در برابر این شرایط را لازم دانست.

خاطرنشان می شود؛ طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیماری های ویروسی، یك مشكل جدی برای بهداشت عمومی هستند. طی 20 سال گذشته، چندین بیماری ویروسی مانند SARS-CoV، در سال 2002 -2003 میلادی و آنفولانزای H1N1 در سال 2009 میلادی گزارش شده است. سندرم ویروس كرونا خاورمیانه (MERS-CoV) اولین بار در سال 2012 میلادی در كشور عربستان سعودی شناسایی شد و در 11 فوریه سال 2020 میلادی، مدیركل این سازمان اعلام كرد كه بیماری ناشی از كووید جدید به نام كووید 19 (مخفف Coronavirus 2019 )، یك بیماری حاد تنفسی است كه اخیراً در سراسر جهان گسترش یافته و با مرگ و میر 2٪ كشنده است.

دولت های سراسر جهان با اقدامات متقابل مانند محدودیت در سفر، قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، سعی در كاهش اثرات ویرانگر ویروس دارند. در چنین شرایطی، به دلیل اقدامات فاصله گذاری اجتماعی و انزوا و در برخی موارد قرنطینه ی افراد در خانه، مشاركت اجتماعی افراد در فعالیتهای زندگی روزمره كاهش می یابد و به نظر می رسد پتانسیل رشد این ویروس در جهان به یك بیماری فراگیر و تهدیدی جدی برای سلامت جامعه تبدیل شده است.

در تعریف اصطلاح "سلامت اجتماعی"، « افزایش مشاركت اجتماعی » یكی از اهداف مهم متخصصان بهداشتی است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می كند كه باید توجه ویژه ای به مشاركت اجتماعی شود، به خصوص برای افراد مسن، زیرا آن ها زمان كمتری را در محیط های ساختاریافته ی اجتماعی سپری می كنند. علاوه بر این، مشاركت اجتماعی و درگیری در فعالیت های روزمره زندگی، نقش مثبت و مهمی در بهزیستی شخصی (بعنوان مثال، رضایت از زندگی) و بهزیستی اجتماعی دارد.
از طرف دیگر، شركت در فعالیت های اوقات فراغت شخصی (كه نوعی از مشاركت اجتماعی است)، از اهمیت بالایی برای سلامت جسمی و روانی و بهبود كیفیت زندگی برخوردار است. عدم وجود ارتباطات اجتماعی، منجر به اضطراب، تنهایی، افسردگی، وحشت، اختلالات روانی و بسیاری دیگر از مسائل در زندگی افراد می شود و به طور كلی بر سلامت جامعه، تاثیر منفی می گذارد.

نتایج حاصل از یافته های پژوهش « دكتر حجت اله حقگو، دكتر الیاس منفرد (اعضای هیات علمی گروه كاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی) و دكتر محسن واحدی ( عضو هیات علمی آمار زیستی و اپیدمیولوژی این دانشگاه)، نشان دهنده ی تاثیر كووید 19 بر جنبه های مختلف زندگی افراد جامعه در حیطه های فعالیت در منزل، فعالیت های اجتماعی و فعالیت های مولد است.

در مجموع 461 شركت كننده (میانگین سنی 8/5 ± 86/36 سال) در این مطالعه مقطعی، از طریق پر كردن پرسشنامه تلفیق اجتماعی Community Integration Questionnaire بصورت آنلاین، مشاركت داشتند. شركت كنندگان در خرداد ماه سال 1399 در ایران از طریق یك نظرسنجی آنلاین وارد مطالعه شدند و برای تكمیل پرسشنامه تلفیق اجتماعی (CIQ) از طریق شبكه جهانی وب دعوت شدند. این پرسشنامه به مدت دو ماه در دسترس افراد شركت كننده جهت تكمیل آن بود.

طبق نتایج حاصل از این پژوهش، قبل از شیوع كرونا، حدود 25 درصد از پاسخ دهندگان اظهار كردند كه شخص دیگری برای خرید مواد غذایی یا سایر كالاهای مورد نیاز در خانه اقدام می كرده است كه پس از شیوع كرونا به 37 درصد افزایش یافته است. با این وجود، برغم افزایش نسبی خریدهای پاسخ دهندگان به تنهایی (از 24٪ به 28٪)، مشاركت آنها در خرید با شخص دیگری از 49٪ به 32٪ كاهش یافت.

قبل از كرونا، 41٪ از پاسخ دهندگان گزارش كردند كه شخص دیگری در خانه برای آنها غذا تهیه می كرده است كه پس از شیوع كرونا به 38٪ رسیده است. در حالی كه میزان مشاركت در پخت و پز در خانه افزایش یافته است (از 21 به 24 درصد)، اما درصد كسانی كه در خانه به تنهایی غذا تهیه می كنند، اندكی كاهش یافته است (از 36 به 35 درصد).

قبل از كرونا، در حدود 27٪ از پاسخ دهندگان اظهار كردند كه شخص دیگری كارهای خانه را انجام می داده است كه پس از شیوع كووید19، این میزان به 25٪ كاهش یافت. در حالی كه میزان مشاركت شخصی در كارهای روزمره منزل قبل و بعد از شیوع كرونا تقریباً برابر بود (40٪)، افرادی كه كارهای روزانه منزل را به تنهایی انجام می دهند (از 31٪ به 32٪) افزایش یافت.

درصد كسانی كه در خانه از بچه ها مراقبت می كردند، قبل از شیوع كرونا 14٪ بود كه پس از شیوع كرونا به 8٪ كاهش یافت. میزان مشاركت در مراقبت از كودكان از 18 درصد به 24 درصد افزایش یافت و درصد كسانی كه به تنهایی از كودكان مراقبت می كنند از 16 درصد به 18 درصد افزایش یافت. نیمی از شركت كنندگان در مطالعه (48 %) هیچ كودك زیر 17سال در خانه نداشتند.

حدود 10 درصد از پاسخ دهندگان اظهار كردند كه قبل از شیوع كرونا در هیچ برنامه اجتماعی مانند دورهمی با دوستان و خانواده شركت نمی كردند . علاوه بر این، افرادی كه برنامه های دورهمی را برای پاسخ دهندگان هماهنگ می كردند، از 15٪ به 7٪ كاهش یافته و درصد پاسخ دهندگانی كه این برنامه ها را همراه با دیگران هماهنگ می كردند، از 56٪ به 20٪ كاهش یافته است. همچنین باید توجه داشت، درصد افرادی كه این برنامه ها را به تنهایی هماهنگ می كردند از 15٪ به 9٪ كاهش یافته است. این نشان دهنده كاهش شدید ارتباطات اجتماعی و برنامه ریزی چنین اجتماعاتی است.

قبل از كووید19، میزان افرادی كه امور مالی شخصی شان بوسیله ی فرد دیگری انجام می شد، 16٪ بود كه پس از شیوع بیماری كرونا به 29٪ افزایش یافت. همچنین میزان مشاركت افراد در انجام امور شخصی خود به تنهایی از 56٪ به 52٪ و مشاركت با شخص دیگر در انجام امور مالی شخصی از 25٪ به 17٪ كاهش یافته است.

فقط 2٪ از پاسخ دهندگان در طول ماه قبل از كووید19 از خانه برای خرید خارج نشده اند كه پس از شیوع كرونا تا 20٪ افزایش یافته است. در حالی كه برغم افزایش درصد افرادی كه 4 بار در ماه برای خرید از خانه خارج شده اند (از 35 به 62 درصد)، درصد افرادی كه 5 بار یا بیشتر در ماه برای خرید از خانه بیرون می رفتند، كاهش یافته است (از 61 به 15 درصد).

قبل از شیوع كرونا، 92 درصد از پاسخ دهندگان اظهار كردند كه حداقل 1 بار در طول ماه برای انجام فعالیت های تفریحی از منزل خارج می شدند كه پس از شیوع كرونا این میزان به 18٪ كاهش یافت. همچنین، تعداد افرادی كه ماهانه 4 بار برای شركت در فعالیتهای تفریحی خانه را ترك می كردند، از 48٪ (قبل از كرونا) به 12٪ كاهش یافت (بعد از كرونا). بعلاوه، تعداد افرادی كه 5 بار یا بیشتر در یك ماه بیرون رفتند از 41٪ به 3٪ كاهش یافت. میزان مشاركت در فعالیتهای تفریحی به طرز چشمگیری كاهش یافته است.

قبل از شیوع كرونا، فقط 4٪ از پاسخ دهندگان در طول یك ماه برای دیدار با دوستان و خانواده خود از خانه خارج نشده اند كه پس از شیوع كرونا به 41٪ افزایش یافته است. با وجود این، تعداد افرادی كه ماهانه 4 بار برای ملاقات با دوستان و خانواده خود از خانه خارج می شدند، اندكی كاهش یافت (از 50٪ قبل از كرونا به 49٪ پس از كرونا)، تعداد افرادی كه هر ماه 5 بار یا بیشتر برای دیدار با دوستان و خانواده از خانه بیرون می روند از 43٪ به 7٪ كاهش یافته است.

هفت درصد از پاسخ دهندگان قبل از شیوع كرونا، فعالیتهای تفریحی را به تنهایی انجام می دادند كه پس از شیوع كرونا به 27 درصد افزایش یافت. اگرچه میزان مشاركت در چنین فعالیتهایی با خانواده و دوستان از 32٪ قبل از شیوع كرونا به 70٪ پس از شیوع كرونا افزایش یافت، میزان مشاركت در این فعالیتها با دوستان از 57٪ به تقریباً 0٪ كاهش یافت. هیچ تفاوتی بین داشتن یك دوست صمیمی در قبل و بعد از كرونا وجود نداشت.

قبل از شیوع كرونا، تنها 3٪ از پاسخ دهندگان ترك از خانه (نادر/هرگز یا كمتر از یك بار در هفته) را گزارش دادند كه پس از كرونا تا 43٪ افزایش یافته است. همچنین تعداد افرادی كه هر هفته خانه را ترك می كردند از 19% به 33% افزایش یافت، تعداد افرادی كه هر روز خانه را ترك می كنند تا در فعالیت های مختلف شركت كنند، از 76% قبل از شیوع كرونا به 22% پس از شیوع كرونا كاهش یافته است.

افرادی كه در فعالیت های مدرسه ای/شغلی و فعالیت های مولد شركت نمی كردند 6٪ قبل از شیوع كرونا بود كه پس از آن به 7 ٪ افزایش یافت. برغم آن كه درصد افرادی كه در فعالیتهای نیمه وقت شركت داشتند از 51٪ قبل از شیوع كرونا به 61٪ بعد از آن افزایش یافت، درصد افرادی كه در فعالیتهای تمام وقت شركت داشتند از 32٪ به 10٪ كاهش یافت.