زهرا بلندی

شغل شان مادری كردن است و در محل كار مامان خطاب می شوند. بانوانی از جنس عطوفت كه با تحصیل در رشته های روان شناسی، مددكاری، گذراندن دوره های تخصصی نگهداری از كودكان و كسب تجربه در این زمینه در شیرخوارگاه مشغول كار شده اند و به مراقبت از شیرخواران و نونهالان بی سرپرست می پردازند. برخی از این بانوان خود صاحب فرزند هستند با این وجود بخش زیادی از وقت شان را در شیرخوارگاه سپری و مهر مادری را نثار بچه هایی می كنند كه از نعمت مادر محروم مانده اند. به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) و روز مادر برای آشنایی با تعدادی از این بانوان زحمتكش به شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) محله بهمنیار منطقه 19 آمده ایم.

شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) یكی از مراكز مهم منطقه 19 است؛ جایی كه شاید بسیاری از اهالی محله برای ارائه كمك یا ادای نذورات شان به آن سر زده و ارتباط عاطفی عمیقی با آن برقرار كرده باشند. در روزهای كرونا غیر از كاركنان هیچ كس اجازه ورود به داخل شیرخوارگاه را ندارد و ملاقات بچه ها ممنوع است. قرارمان را در دفتر مدیریت شیرخوارگاه گذاشته ایم تا آنجا به نوبت مادران را ملاقات كنیم. ساعت از 9 صبح گذشته و مانیتور دفتر وضعیت بچه ها را نشان می دهد. به دلیل محدودیت های كرونا و حساسیت های موجود هریك از مادران عروسك های مورد علاقه بچه ها را به عنوان نمادی از آنها در آغوش گرفته و پیش ما آمده اند.
«لیلا ارشاد دانا» بانوی 31 ساله ای است كه از 9 سال پیش در شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) مشغول كار است. این كارشناس رشته روان شناسی بالینی با اشاره به اینكه ابتدا برای گذراندن طرح دانشگاهی به شیرخوارگاه آمده و سپس در اینجا مشغول كار شده است، می گوید: «روزهای نخست كه برای گذراندن طرحم به اینجا آمده بودم طاقتم خیلی كم بود و با دیدن بچه ها بغض راه گلویم را می بست. به مرور زمان با شرایط خو گرفتم و تلاشم این شد تا به جای ناراحتی و انتقال این حس بیشتر هوای آنها را داشته باشم.» این ساكن محله نبرد كه 6 ساعت از روز خود را در اینجا می گذراند، با بیان اینكه زمان ورودش هنوز ازدواج نكرده بود و اكنون متاهل شده و صاحب یك فرزند یك سال و 5 ماهه است، می گوید: «همه بچه های اینجا ما را مامان صدا می زنند. طی این سال ها با خیلی از این بچه ها ارتباط نزدیك برقرار كرده ام و هنگامی كه به سرپرستی گرفته می شوند دلم برایشان تنگ می شود.» او مثالی می زند: «مه گل دختری بود كه دوران نوزادی و نوپایی اش را كنار ما گذراند و بعد به سرپرستی گرفته شد. از ابتدای ورودم خیلی دوستش داشتم. هنوز هم اسم مه گل كه به گوشم می خورد دلم برای دیدنش پر می كشد.» این مربی كه ضمن تجربه فعالیت در بخش های نوپا و نونهال اكنون در بخش شیرخواران فعالیت می كند، می گوید: «به نظر من هرشغلی سختی های خودش را دارد و این شغل هم از این قاعده مستثنا نیست، اما مادری كردن و زندگی در دنیای شیرین بچه ها برخلاف ظاهر سخت به ما شادابی هدیه می دهد.»

ما مادران تمام وقتیم
«اعظم بخشی» 36 ساله، از 20 سالگی در یك مركز توانبخشی مشغول كار شده و بعد از 13 سال فعالیت در آنجا از 3 سال پیش به شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) آمده است. او با اشاره به اینكه ابتدا فقط برای داشتن درآمد به این شغل روی آورده و اكنون آنقدر به این فضا علاقه مند شده كه مدارك تخصصی مانند كمك پرستاری را اخذ كرده و قصد دارد برای ارتقای دانش خود در رشته مددكاری تحصیل كند، می گوید: «شاید كار پرمسئولیت و سختی باشد، اما هیچ وقت از آن دلزده نشده ام. این بچه ها فرشته هایی معصوم هستند كه دعاهای شان مستجاب می شود و من هر وقت مشكلی دارم از آنها می خواهم كه برای من هم دعا كنند.» مادر 2 دختر 10 ساله و 2 ساله كه 6 ساعت از روزش را در بخش شیرخواران این مركز می گذراند، می گوید: «ساعات طلایی روزمان صرف مادری كردن برای این بچه ها می شود و وقتی به خانه می رسیم از نظر روحی و جسمی خسته ایم، اما با این حال تمام تلاش مان را می كنیم كه برای جلوگیری از برانگیختن حس حسادت فرزندان مان برای آنها هم كم نگذاریم.» او كه به گفته مدیر مجموعه گاهی در شیفت شب هم قبول زحمت می كند، خاطره ای برای مان نقل می كند: «مدتی قبل یكی از بچه های شیرخوار سندرم داون به شدت بیمار شد و باید او را به بیمارستان می رساندیم. آن روزشیفت بودم و درمانده شده بودم كه آن وقت شب چه كار كنم، چون خودرویی برای رساندن او به بیمارستان پیدا نمی كردم. تا اینكه به همكار نگهبان مركز متوسل شدم و از او خواستم كه ما را به بیمارستان ببرد كه قبول كرد و خدا را شكر خطر رفع شد.»

قبل از مادر شدن مادری كردم
«نیره السادات طوسی» بانوی 43 ساله و كارشناس ارشد رشته روان شناسی بالینی كه از 7 سال پیش در اینجا مشغول كار شده است، می گوید: «مدتی در بخش نونهال بودم و اكنون در بخش شیرخواران فعالیت می كنم كه نیازمند مراقبت بیشتری هستند. همان طور كه یك مادر خودش را در برابر فرزندانش مسئول می داند ما هم همه بچه های اینجا را فرزند خود می دانیم و ضمن نگهداری از آنها ارتباط عمیق عاطفی بین مان برقرار می شود» او كه خود مادر 2 فرزند 5 ساله و یك ساله است، می گوید: «ازدواج نكرده بودم كه به اینجا آمدم و نخستین مادرانه های زندگی ام در كنار این بچه ها رقم خورد.» طوسی به دختر 5 ساله اش كه به خوبی در جریان شغل او قرار دارد و حتی با ذكر نام جویای حال بچه های اینجا می شود، می گوید: «بیشتر كاركنان اینجا علاوه بر وظایف سازمانی در محبت كردن به بچه های مركز سخاوتمندند و به شیوه های مختلف سعی می كنند آنها را خوشحال می كنند. باوجودی كه غذاهای اینجا بسیار باكیفیت است، اما گاهی با مشاركت همكاران غذاهای مورد علاقه بچه های نوپا و نونهال را برایشان درست می كنیم تا آنها را خوشحال كنیم.» این بانوی تحصیلكرده ساكن محله آریاشهر با اشاره به اینكه می تواند به راحتی از این شغل دست بكشد و یك دفتر مشاوره برای خودش راه اندازی كند، می گوید: «خودم را مادر بچه های اینجا می دانم و نسبت به آنها احساس مسئولیت می كنم. با گریه آنها گریه می كنم و با لبخندشان می خندم. حتی اگر روزی بخواهم شغلم را تغییر دهم بخشی از روزم را به حضور در اینجا اختصاص خواهم داد.»



كاش محروم نبودند از نعمت مادر
بالاخره «ملیحه عباسی مطلق» از راه می رسد و بهانه گیری بچه ها را دلیل دیر آمدنش عنوان می كند. این بانوی 40 ساله كه تحصیلكرده رشته مددكاری است و از 12 سال پیش در این شیرخوارگاه مشغول به كار است، از علاقه همیشگی اش به بچه ها یاد می كند و می گوید: «حدود 6 سال اول در بخش شیرخوارگاه كار كردم و اكنون بیشتر در بخش نونهالان هستم. به دلیل علاقه ای كه به بچه ها دارم با هردو گروه سنی رابطه صمیمانه برقرار می كنم و از لحظات حضورم در كنار آنها لذت می برم.» عباسی مطلق از ارتباط عاطفی عمیق خود با یكی از بچه ها كه روشنك نام داشت یاد می كند و می گوید: «به نظر من نمی توان ادعا كرد كه تفاوتی بین بچه های اینجا و فرزندان خودمان وجود ندارد، اما محبت بی دریغی را كه مادران مربی نثار این بچه ها می كنند، نمی توان انكار كرد.» او كه خود مادر یك پسر 17 ساله و یك دختر 5 ساله است، درباره سختی های كار در چنین محیطی می گوید: «قبول مسئولیت این بچه های بی گناه سخت ترین بخش كار ما محسوب می شود.» این ساكن شهرری به نگرانی هایش برای بچه ها حتی در لحظاتی كه اینجا حضور ندارد اشاره می كند و می گوید: «اینكه همه بچه ها ما را مامان صدا می كنند و روز مادر را به ما تبریك می گویند هم حس جذابی است و هم ناراحت كننده. تلاش ما این است كه بتوانیم جای خالی مادران شان را پركنیم، اما در نهایت آنها نیازمند یك والد ثابت هستند كه هرلحظه كنارشان باشد.»

كودك درونم زنده است
«فاطمه ذاتی» بانوی 55 ساله و از اعضای قدیمی و پیشكسوت این مركز است كه در دقایق پایانی مصاحبه از راه می رسد. از صبح زود دنبال كارهایی مثل واكسن زدن، سنجش سلامتی و... كودكان بوده و به محض ورود به شیرخوارگاه برای گفت وگو نزد ما آمده است. این ساكن محله نازی آباد كه از 29 سال پیش فعالیت در سازمان بهزیستی و مهدكودك ها را آغاز كرده و از نخستین روز شكل گیری شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) به فعالیت در آن پرداخته است، می گوید: «آن روزها خودم به تازگی صاحب فرزند شده بودم و از نظر روحی توان كار كردن در اینجا و مراقبت از این بچه های معصوم را نداشتم، اما پس از مدتی آنقدر با این بچه ها خو گرفتم كه دیگر زندگی ام را دور از آنها نمی توانم تصور كنم.» بانویی كه طی این سال ها دوره های ضمن خدمت زیادی با موضوعات كار با بچه ها، بازی با بچه ها و... را گذرانده است، با تأكید به اینكه در حال حاضر در اینجا به نوزادن فقط شیرخشك داده می شود، به خاطره 20 سال پیش خود اشاره می كند و می گوید: «در روزهایی كه خودم نوزاد داشتم در ساعاتی كه اینجا بودم به برخی بچه ها شیر می دادم تا حس مادری را بیشتر درك كنند.» درحالی كه خودم دارای 2 پسر هستم طی این سال ها بارها ترغیب شدم كه یكی از بچه ها را به فرزندی قبول كنم، اما فعلاً شرایطش فراهم نشده است. این موضوعی است كه این مادر پیشكسوت به آن اشاره می كند و می گوید: «رسیدگی به بچه های متعدد در یك روزكاری علاوه بر توانی كه از ما می گیرد مسئولیت زیادی هم دارد. ما مربی ها همه وظایف مربوط به یك مادر از تعویض پوشك تا غذا دادن و حمام بردن، لالایی خواندن و... كودكان را به عهده داریم. من با مادری كردن برای این بچه ها پیر شده ام، اما هنوز كودك درونم زنده است.» بانویی كه این روزها بیشتر وظیفه پیگیری امور درمانی كودكان را به عهده دارد به بركت حضور این بچه ها در زندگی اش اشاره می كند و می گوید: «حدود 3 سال پیش متوجه یك بیماری در بدنم شدم و درمان های سختی را پشت سرگذاشتم، اما در نهایت بهبودی حاصل شد. اعتقادم این است كه با دعای خیر بچه ها سلامتی ام را دوباره به دست آوردم.»

اینكه همه بچه ها ما را مامان صدا می كنند و روز مادر را به ما تبریك می گویند هم حس جذابی است و هم ناراحت كننده

مدیر شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) قدردانی از حمایت های خیّران محلی

3 شیرخوارگاه در شهر تهران وجود دارد و شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) یكی از مراكز موجود در جنوب شهر است كه سال 1379 در محله بهمنیار منطقه 19 شروع به كار كرده است. مدیر شیرخوارگاه حضرت رقیه(س) با اشاره به این موضوع و با بیان اینكه كودكان نوزاد تا 6 سال با حكم قضایی به تفكیك در 3 بخش شیرخوار، نوپا و نونهال پذیرفته می شوند و زندگی خود را در كنار مادرانی دلسوز آغاز می كنند، می گوید: «سنگینی و مسئولیت بالای كار اینجا غیرقابل انكار است، اما سطح انرژی همه كاركنان بالاست و هیچ كس فقط برای كسب درآمد در اینجا كار نمی كند. اینجا سرای مهر و عشق است. مربیان مادران واقعی این بچه ها نیستند، اما با ایثار و فداكاری این بچه ها را مانند یك مادر واقعی در آغوش می گیرند، تر و خشك می كنند. شب های زیادی بوده تا صبح بالای سر كودكان بیمار بیدار نشسته اند بدون اینكه گلایه ای كنند یا حرفی از خستگی بزنند.»
«مرضیه دوستی» كه 22 سال است در حوزه های مختلف بهزیستی فعالیت دارد و از 3 سال پیش مدیریت این مركز را به عهده گرفته است با بیان اینكه روز مادر بهانه ای است تا به این بانوان زحمتكش و مادران دلسوز خسته نباشید و خدا قوت بگوییم. به همین دلیل هدیه ای كوچك به عنوان یادبود به بچه ها می دهیم تا تقدیم مادران كنند، می گوید: «فارغ از وظایفی كه برای مادران مشخص شده، تك تك آنها هوای بچه ها را دارند و به نیازهای شان با بردباری پاسخ می دهند كه شایسته تقدیر است.»
دوستی، در پایان به مشاركت خوب اهالی محله های جنوبی شهر در حمایت از این بچه ها و حضور پررنگ آنها قبل از كرونا در مراسم و اعیاد مختلف اشاره می كند و می گوید: «اهالی این منطقه ارادت خاصی به بچه های شیرخوارگاه دارند و كمك های شان را از آنها دریغ نمی كنند این درحالی است كه شاید بخش زیادی از ساكنان این محله خودشان از شرایط مالی خوبی برخوردار نباشند. بارها با بانوان سالمند ساكن این محله روبه رو شده ام كه مشخص است خودشان بنیه اقتصادی ضعیفی دارند، اما از داخل جیب شان كمی پول را كه برای بچه های شیرخوار كنار گذاشته اند به من می دهند تا برای نوزادان شیرخشك تهیه كنم.»