به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، در دوران نوجوانی، خصوصیات خلقی، عاطفی، روانی و اجتماعی زیادی در فرزندان بروز و ظهور پیدا می كند. این خصوصیات اغلب برای نوجوان و خانواده اش مسئله آفرین است و گاهی اوقات چون والدین آشنایی كافی با خصوصیات خلقی و عاطفی فرزندان نوجوانشان ندارند و نمی دانند كه بسیاری از رفتارهای آن ها برخواسته از حالات دوران نوجوانی است، آنان را مورد سرزنش قرار می دهند و همین مسائل موجب می شود تا بین والدین و نوجوان سوء تفاهم ایجاد شود و در مواردی مانند احساس استقلال، انتخاب لباس، انتخاب دوستان، اظهارنظر عادی در منزل، روابط فامیلی و در هزاران مسئله روزمره كه در خانواده اتفاق می افتد، بحث می كنند.
عدم قبول آرا و عقاید ابراز شده او از طرف والدینش، او را خشمگین می كند. لذا در مقابل والدین مقاومت كرده و حتی ممكن است به رفتارهای پرخاشگرانه روی آورد. والدین باید بدانند كه «استقلال طلبی»، «پرخاشگری» و «تضاد ورزی» تا حدودی جزء طبیعت نوجوانان است .از سوی دیگر در بسیاری موارد اگر این خصوصیات در فردی وجود نداشته باشد، یعنی كاملاً فرد «وابسته» و «مطیع» باشد، از نظر روان شناسان، فردی رشدنایافته و ناهنجار خواهد بود و چنین پیش بینی می شود كه این گونه افراد در زندگی و روابط اجتماعی با دیگران موفق نخواهند بود.
نداشتن شناخت و تجربه كافی
دومین عاملی كه ممكن است باعث بروز رفتارهای ناهنجار و نامطلوب از سوی نوجوانان شود، نداشتن شناخت و تجربه كافی آنان از زندگی است. نوجوانان به علت این كه كم تر با واقعیت های زندگی روبه رو شده اند، شناخت كافی نسبت به زندگی، والدین، جامعه، دوستان و ... ندارند. و در مورد زندگی بیش تر آرمانگرا هستند. چرا كه سعی می كنند یك باره و سریع به آمال و آرزوهایشان برسند و چون در عمل با مشكلاتی مواجه می شوند، ممكن است احساس دل سردی و پوچی در زندگی نموده یا كج خلق شوند و با هركس و هرچیز دشمن شده و ابراز مخالفت كنند.
كوتاهی والدین در امر تربیت فرزندان
بیش تر نابسامانی ها و بزه كاری های رفتاری و اخلاقی در جوانان، نتیجه عدم تربیت و برخورد صحیح در دوران اولیه رشد و آغاز سال های زندگی است.
مشكلات جسمی وروحی
گاهی اوقات پرخاشگری ها و رفتارهای ناهنجار به دلیل مشكلات جسمی یا اختلالات روانی می باشد. در این امر مهم است كه به این موضوع توجه و به متخصص مراجعه شود تا اگر مشكلی وجود دارد، با مداخله درمانی صحیح، مشكل برطرف شود.
گاهی نیز جوانان و نوجوانان حرف شنوی از پدر و مادر ندارند و گاها رفتارهای ناپسند، عادت های نامطلوب، مشاجرات لفظی با خواهر و برادر، سرمستی و طغیان از خود نشان می دهند كه این موضوع تا حد زیادی ناشی از عدم رعایت اصول تربیتی از سوی والدین در دوران كودكی و نوجوانی فرزندان است.
یكی از مهم ترین اهداف تربیتی در مرحله كودكی و نوجوانی را می توان ایجاد زمینه عادت های مطلوب و سنت های صحیح، برقراری روابط دوستانه بین كودكان و بزرگ سالان، آموختن قواعد و قوانین زندگی، و... دانست.
ربابه نوری روانشناس در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره رفتار های ناهنجار در دوران نوجوانی، اظهار كرد: این امر طبیعی است كه بین نوجوان و خانواده اش در شرایط عادی اختلاف عقیده و سلیقه در مورد موضوعات معمولی زندگی وجود داشته باشد، اما باید والدین با مهارت حل اختلاف و مذاكره با نوجوان خود به توافق برسند.
وی با بیان اینكه گاهی اوقات بحث رفتار های ناهنجار نوجوانان مثل برداشتن پول بدون اجازه، ایجاد مزاحمت برای همسایه و مردم، دروغ های عجیب و... مطرح است و به مرور زمان با بزرگ تر شدن او این رفتارها بهبود می یابد، افزود: این وضعیت خطرناك است و والدین در چنین مواقعی به راحتی از كنار این مسأله عبور نكنند.
این روانشناس گفت: وقتی نوجوان رفتاری نشان می دهد كه قوانین و هنجار های اجتماعی را زیر پا می گذارد، خانواده باید با جدیت وارد عمل شود یعنی بحث از حالت مذاكره خارج شده و والدین باید واضح و جدی به نوجوان خود توضیح دهند كه این رفتار برای ما قابل قبول نیست و ما با آن برخورد می كنیم.
نوری اضافه كرد: خانواده با فرض اینكه اگر نسبت به رفتار ناهنجار نوجوان تذكر دهند موجب می شود كه فرزندشان خجالت بكشد، سعی می كنند با سكوت كردن از این موضوع عبور كنند.
وی تصریح كرد: الگوی شایع این است كه والدین شروع به باج دادن می كنند مثل زمانی كه فرزند طلب موتور می كند و اگر آنچه را كه طلب كرده محیا نشود، شروع به تهدید كردن والدین می كند مثل (فرار از خانه، تهدید به خودكشی و...) و چون می داند خانواده بر روی آبروی خود حساس است، سوء استفاده كرده و والدین را مجبور به برآورده كردن خواسته های خود می كند.
نوری این موقعیت را بحرانی خواند و گفت: اولین خطر متوجه نوجوان است و خانواده باید با استفاده از روانشناسان، مراكز جامع سلامت، درمانگاه های وزارت بهداشت، نیروی انتظامی و مراكز بهزیستی از پیشرفت رفتار های ناهنجار جلوگیری كنند.
وی افزود: پدر و مادر نظارت و سرپرستی را باید از دوره كودكی شروع كنند و با داشتن برنامه، یك سری از رفتار ها را از فرزند خود بخواهند. مثل كسی كه دیر تر از ساعت مشخص شده حق ندارد به خانه بیاید و اگر آمد از یك سری امكانات محروم می شود. همچنین این رفتار را تا بعد از دوره نوجوانی باید ادامه داد تا از بروز بحران جلوگیری شود و در صورت عمل به قوانین تشویق و بالعكس تنبیه شود، لذا تعیین این حد و حدود باید منطقی و متناسب با سن و نیاز های یك كودك یا نوجوان باشد.
این روانشناس رفتار های احساسی از جانب خانواده را اشتباه دانست و بیان كرد: اینكه والدین حوصله و توان تحمل دارند و زمانی كه احساس خطر كرده و رفتار های ناهنجار می بینند، می ترسند و شروع به رفتار های شدید جبرانی مثل تو اجازه نداری جایی بروی، می كنند، این رفتار ها خود اغلب زمینه ساز بحران هستند.
وی تصریح كرد: این رفتار ها مبتنی بر منطق و استدلال نیست و باید الگوی یكسان داشته و براساس تفكر و دانش روانشناسی باشد.
نوری گفت: با توجه به پیچیدگی های زندگی اجتماعی، باید بدانیم كه چگونه با نوجوان هایی كه بسیار آگاه و با دانش روز در ارتباط هستند، با در نظر گرفتن مشكلات خاص دوران سنی شان با آن ها رفتار كنیم.