معصوم آقازاده سه شنبه 21 اردیبهشت ماه در نشست مجازی "بررسی وضعیت خانواده در دوران كروناویروس" توسط ایسپای همدان، اظهار كرد: زمانی كه یك فرد با كارهایی مواجه شود كه فراتر از دایره راحتی آن است، انجام آن كارها برایش سخت بوده و به راحتی نمی تواند آنها را انجام دهد و برای انجامشان باید توجه و انرژی بیشتری داشته باشد، با چالش ها و تعارض هایی در زندگی مواجه می شود كه این چالش ها نسبی هستند و براساس توانمندی افراد طبقه بندی می شوند.

وی با بیان اینكه تعارض ها واقعیتی از زندگی هستند كه در تمام سطوح زندگی از گذشته های دور با ما بوده و در تاریخ هم افراد به دلایل مختلف با هم درگیر بودند و هستند، تصریح كرد: تعارض زمانی ایجاد می شود كه در میان طرفین اختلافی وجود داشته باشد یعنی یك طرف ایده های طرف مقابل را قبول نداشته و به همین علت ناسازگاری ایجاد می شود.

وی ادامه داد: تعارض یك مسئله اجتناب ناپذیر و شامل سه بُعد رفتار، مفروضات(نگرش ها) و تضاد است و به صورت یك بسته است كه مراحلی دارد. فقط بُعد رفتاری آن آشكار و مابقی نهان است و براساس فعل و انفعالاتی كه وجود دارد، ماهیت تعارض را نشان می دهد.

آقازاده با بیان اینكه درگیری چند سطح دارد، خاطرنشان كرد: درگیری و تعارضات ممكن است فردی باشد و شخص با خودش درگیر باشد یا بین فردی و بین ملت ها باشد. تعارضات مراحلی دارند كه اگر بشود آنها را از مراحل اول شناسایی كرد، آن وقت ما با بحران احتمالی مواجه نمی شویم. ما اول "ناراحتی" داریم، مرحله بعد "سوءتفاهم" است و در این مرحله ممكن است انگیزه ها اشتباه گرفته شود، مرحله بعد تنش است و روابط با نگرش های منفی باعث می شود احساس شما نسبت به طرف مقابل بد شود و در نهایت بحران پیش می آید.

وی در رابطه با انواع تعارض مطرح كرد: تعارضات ممكن است سازنده یا مخرب باشند. شناسایی مشكلاتی كه باید حل شود، شكل گیری روابط جدید و ائتلاف ها، ایجاد تغییرات لازم و تغییر در طرز تفكر از پیامدهای مثبت تعارضات است كه رویكرد حل مسئله موجودیت آنها را تهدید نمی كند اما در تعارضات مخرب، منافع تهدید می شود و درگیری مخرب منجر به ایجاد رابطه ای در طرفین می شود كه در آینده هم شكل مخرب دارد.

آقازاده در رابطه با تعارضات خانواده ایرانی گفت: در خانواده ایرانی چالش ها و تعارضاتی داریم چراكه تحولات مدرنیته خانواده را تحت تأثیر قرار داده و نهاد خانواده از حالت مقدس به حالت عرفی تبدیل شده اما درست نیست ادعا كنیم كه خانواده دارد فرو می پاشد. وقتی تكنولوژی های ارتباطی نوین به وجود آمد، شبكه های اجتماعی بر شخصیت فرزندان تأثیر گذاشت، ارتباطات افراد را تحت تأثیر قرار داد و سطح ارتباطات عاطفی در خانواده كاهش پیدا كرد كه حتی برخی از لفظ طلاق اجتماعی در خانواده استفاده می كنند و اگر به این تعارضات و چالش هایی كه ایجاد شده توجه نشود، به طور قطع نهاد خانواده زیرسوال می رود.

وی ادامه داد: هر خانواده ممكن است موارد مختلفی از چالش ها و تعارضاتی داشته باشد، این مسائل با وجود مشكلات اجتماعی و اقتصادی تشدید پیدا كند و در كنار این مشكلات ما درگیر یك فاجعه مانند سیل، زلزله یا یك بحران زیستی مانند كرونا شویم كه باعث تشدید چالش ها شود و زندگی برای خانواده ها را سخت كند و براساس داده های موجود، تعارض و ناسازگاری بین زن و شوهر، فرزندان و والدین، چالش های ویژه زنان خانه دار، چالش های ویژه زنان سرپرست خانوار، سالمندان و گروه هایی كه زندگی آن ها تحت الشعاع این شرایط قرار می گیرد، افزایش پیدا كرده است.

آقازاده در رابطه با چالش های دوران كرونا اظهار كرد: در این مدت بهداشت روان افراد بهم ریخته است، خانواده هایی كه سرپرست خانوار آنها بیمار شده یا فوت كرده با مشكل مواجه شدند، از حیث چالش های اقتصادی براساس داده های ایسپا در اوایل كرونا 50 درصد افراد با كاهش درآمد مواجه بودند و مشاغل خدماتی آسیب زیادی دیدند، از حیث چالش های اجتماعی نیز محدودیت تردد و رفت و آمد باعث شده حضور فیزیكی اعضای خانواده در كنار هم افزایش پیدا كند و ما هم مهارت و دانش كافی نداشتیم تا خود را سازگار كنیم اما ممكن است گاهی برای یكسری خانواده ها فرصتی بوده روابط خرد خودشان را تفویت كنند.

وی با بیان اینكه از زمان شیوع پاندمی كرونا تعطیلی مدارس و مهدهای كودك را شاهد بودیم، توضیح داد: پس از این اتفاق، خانواده با تلنباری از نقش ها مواجه شد كه خیلی از افراد نتوانستند خودشان را وفق دهند و از طرفی وقتی در بلندمدت، افراد به ویژه بچه ها زندانی می شوند و تماس آنها با سایر افراد جامعه كاهش پیدا می كند و عزیزانشان را از دست می دهند، نگران و افسرده می شوند.

آقازاده خاطرنشان كرد: كرونا به ما تلنگری وارد كرد و آن این بود كه ما در مواجهه با بیماری های اپیدمیك آموزش كمی داریم و همین مسئله باعث ایجاد تعارضاتی بین خانواده ها شده؛ به عنوان مثال آمار خشونت های خانگی در ایام پاندمی كرونا افزایش یافته و دبیر كل سازمان ملل نیز این مسئله را مطرح كرد. پلیس فرانسه اعلام كرد كه در این ایام خشونت خانگی سه برابر شده، در انگلستان تماس تلفنی و قربانیان 20 درصد و در تگزاس 35 درصد افزایش یافته و آمار طلاق نیز در چین رو به افزایش بوده البته در ایران آمار رسمی دقیقی در این زمینه نداریم اما براساس داده های جمع آوری شده 16 درصد خانوارها با افزایش تعارضات در این ایام مواجه شدند كه 64 درصد آن تعارضات بین زن و شوهر بوده است.

وی در رابطه با چالش های آموزش مجازی اظهار كرد: این نوع آموزش فرصت خلاقیت در فضای مجازی، نظارت بیشتر والدین بر فرزندان و سواد رسانه ای آنها را افزایش داد و موجب كم شدن هزینه ایاب و ذهاب دانش آموزان به ویژه در كلانشهرها شد اما در آموزش مجازی دانش آموزان تمایلی به انجام تكالیفشان نداشتند و والدین شاغل نیز نمی توانستند وقت بگذراند، از طرفی زیرساخت های لازم مهیا نبود.

آقازاده با بیان اینكه زنان خانه دار نیز چالش هایی در ایام پاندمی كرونا داشتند، گفت: یك دگرگونی در نقش خانه داری در این ایام به وجود آمد و برخی افراد توانستند از پس وظایف محول شده به آنها بربیایند و برخی هم نتوانستند و گروهی نیز بودند كه با همكاری همسرانشان موفق به انجام كارها شدند و بالاخره اتفاقات خوبی افتاد كه موجب تقویت تعاملات درون خانواده شد.

وی در پایان خاطرنشان كرد: در این ایام سبك زندگی مردم تغییر كرده و ممكن است پس از پایان پاندمی تمایل مردم به انجام كارهای داوطلبانه كاهش پیدا كند بنابراین باید به نهاد خانواده در سطح كلان توجه شود چراكه به صورت دائم در معرض تهدید است.

عضو هیئت علمی مركز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نیز با بیان اینكه تنهایی و احساس افسردگی اصلی ترین چالش سالمندان ایرانی در ایام پاندمی كرونا است، اظهار كرد: از انتهای سال 2019 كه این پاندمی به وجود آمد، یك هراس جمعی شكل گرفت و در حال حاضر بیش از 159 میلیون 614 هزار نفر به این بیماری مبتلا شدند و 222 كشور درگیر آن هستند و در ایران نیز بیش از دو میلیون نفر به این بیماری مبتلا شدند و 75 هزار مرگ ناشی از كووید 19 نیز به ثبت رسیده است.

دكتر نسیبه زنجری با بیان اینكه نرخ مرگ و میر در سالمندان بیشتر است، تصریح كرد: در مطالعاتی كه انجام شده بیش از 80 درصد مرگ های كرونا برای سالمندان است و این آمار می تواند به دلایل پزشكی و ایمنی پایین بدن سالمندان باشد و از طرفی همزمانی بیماری در سالمندان، ریسك بستری شدن را افزایش می دهد. در اینجا سالمند به معنای افراد بالای 60 سال بوده كه یك عدد قراردادی است و در افراد متفاوت با هم فرق دارد و لزوماً نمی توانیم بگوییم هر فرد بالای 60 سال سالمند است چراكه ممكن است یكی از 70 سالگی به بعد احساس كند شدن عملكرد داشته باشد.

وی با بیان اینكه دوران سالمندی با آسیب پذیری های اجتماعی، روانی و محیطی همراه است، مطرح كرد: در ایام پاندمی كرونا هراس برای آسیب پذیرتر بودن سالمندان وجود داشت كه خود موجب ایجاد هراس برای خانواده ها و انزوای بیشتر سالمندان شد و مشكلاتی مانند اضطراب، هراس، افسردگی، مشكلات حافظه، بی خوابی، مشكلات اقتصادی، تنهایی و مشكلاتی در زمینه سواد دیجیتال برای آنها به وجود آورد، البته تناقضاتی وجود دارد و در كشورهای ایرلند و سوئد تحقیقات نشان داده كه سالمندان در دوران قرنطینه تجربه بدون تغییر و بهتری داشتند اما مجموع مطالعات نشان دهنده افزایش مشكلات روانی و اجتماعی را برای سالمندان است.

زنجری ادامه داد: یكی از مشكلاتی كه در این دوران پاندمی برای سالمندان به وجود آمد، اطلاعات نادرست و غیرموثقی بود كه باعث ترس سالمندان شد، اطلاعات مختلف و متعددی به ویژه در اوایل پاندمی درباره سالمندان شنیده می شد و این تنوع اطلاعات خودش یك ترس بیشتری ایجاد می كرد و باعث خودغفلتی می شد چراكه سالمندان اطلاعات نادرستی دریافت می كردند، بروز نبودند و قرنطینه باعث انزوای اجتماعی بیشتر سالمندان شد.

وی گفت: ارتباطات اجتماعی در همه سنین مهم است اما در دوران سالمندی ضروری تر است و نبود آن بیشتر می تواند آسیب بزند و از طرفی در این ایام برچسب زنی هایی هم برای سالمندان اتفاق افتاد و در اوایل پاندمی می گفتند فقط سالمندان بیمار می شوند و یك مشكل دیگری كه وجود داشت، این بود كه در بیمارستان ها وقتی دو بیمار وضعیت وخیمی داشتند كه یكی جوان و دیگری مسن بود، نمی دانستند كه اولویت باید با كدام باشد و این مسئله منجر به یك تضاد اخلاقی می شد در صورتی كه سن نباید معیار خدمات درمانی باشد.

زنجری خاطرنشان كرد: نخستین اولویتی كه در این ایام باید بررسی شود، مدیریت كووید 19 و رعایت مراقبت های درمانی است چراكه در این ایام نظم مراجعه به پزشك و مصرف داروی سالمندان بهم ریخته و بحث اجتماعی نیز یكی از مهمترین مسائلی است كه باید بررسی شود چراكه شرایط موجود موجب افزایش خشونت خانگی علیه سالمندان، بی توجهی نسبت به آنها و یك سری تبعیضات در زمینه استفاده از لوازم دیجیتال و تعارضات بین نسلی شده البته مهمترین چالش سالمندان در این ایام "تنهایی" است.

وی ادامه داد: احساس تنهایی خیلی مهم است و انزوا احساس تنهایی و افسردگی را بیشتر می كند، از طرفی 26 تا 50 درصد ریسك ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی را افزایش می دهد و منجر به سوءتغذیه نیز می شود چراكه سالمندان در تنهایی غذای درستی نمی خوردند. مطالعات طولی كه در آمریكا انجام شده نشان می دهد مشكلات تنهایی در پاندمی به مرور زمان بیشتر شده است.

زنجری خاطرنشان كرد: تفاوت بین نسل سالمندان و جوانان در ایران زیاد است چراكه سرعت تغییر در ایران زیاد بوده و در این سال ها تغییر زیادی بین والدین سالمند با جوان ترها ایجاد شده است. طبق داده های به دست آمده از فرزندان سالمندان در ایران، بیشتر مشكلات آنها تنهایی، عدم تعامل، مشكلات مالی، سلامت جسمانی، افزایش درد و بیماری، ترس و نگرانی از كرونا و نگرانی از ابتلای فرزندان، مشكل روانی، افسردگی، اختلال خواب، سوگ از دست دادن افرادی كه نتوانستند در مراسم سوگواری آنها حضور پیدا كنند، بوده و اختلاف خانوادگی جزء كمترین موارد مطرح شده بوده است.

وی با بیان اینكه گروهی از سالمندان كه مشكلات جسمی یا فقر داشته و توقعات خاص تری دارند، آسیب پذیرتر هستند و باید توجه ویژه ای به آنها شود، در رابطه با مشكلات سالمندان بهبودیافته كرونایی اظهار كرد: دردهای بدنی، خستگی، ریزش مو و اگزمای پوستی اثراتی است كه این سالمندان با آنها مواجه شدند و از طرفی 30 درصد از سالمندان مشكلات شناختی در ارتباط با خانواده پیدا كردند كه لازم است مراحل توانبخشی برای آنها انجام شود.

عضو هیئت علمی مركز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در پایان با بیان اینكه نباید سیاست گذاران فقط در تونل پزشكی حركت كنند بلكه باید جوانب اجتماعی و اقتصادی این پاندمی را هم ببینند، خاطرنشان كرد: مسئله انزوا باید جدی گرفته شود چراكه می تواند منجر به خودكشی شود، حمایت اجتماعی از جمعیت آسیب پذیر باید افزایش پیدا كند، فرصت های درآمدزایی برای سالمندان دیده و نظام سلامت برای كل سالمندان فقیر تقویت شود، از طرفی مداخلات باید حتما مستند باشد، ببینیم چه مطالعاتی در دنیا انجام شده و اثرگذاری آن چقدر بوه است.

انتهای پیام