استاد دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با اشاره به نتایج تحقیقات در دوران كرونا مطرح كرد:كاهش افسردگی سالمندان با حضور در شبكه های اجتماعی/ پیشنهاد اجرای پروژه «كارت زمان» در ایرانیك متخصص آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت درباره اهمیت دوران سالمندی به ویژه در همه گیری كرونا با اشاره به اینكه سالمندان از گروه های آسیب پذیر از همه جهات سلامت جسمی، روحی، روانی، عاطفی و اجتماعی هستند، این آسیب پذیری را موجب ریسك بیشتر در معرض خطر قرار گرفتن آنها دانست.

به گزارش اداره كل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی كشوری، دكتر سیما قاسمی، استاد دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، در گفت وگو با ایسنا، به مساله تنهایی و انزوای سالمندان كه پیش از پاندمی كرونا نیز مطرح بود، اشاره می كند و می افزاید : اغلب سالمندان به علت فوت همسر، نزدیكان و بستگان، همچنین بیرون رفتن فرزندان از خانواده، موجب كاهش شبكه های اجتماعی و ارتباطی آنها و تشدید تنهایی و انزوای اجتماعی و در نهایت موجب افسردگی شان  می شود و این مساله در دوران پاندمی كرونا شدیدتر هم شده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به پژوهشی كه در همین زمینه انجام داده می گوید: 13 درصد از «سالمندان مقیم منزل» تهران، تنها زندگی می كنند و این میزان در زنان 7 برابر بیشتر است. در حال حاضر نیز با وجود كرونا فرزندانی كه خانه را ترك كرده اند حتی اگر در تهران زندگی كنند، كمتر به والدین سر می زنند.

وی در عین حال با بیان اینكه «آمارهای دقیقی از میزان افزایش تنهایی سالمندان در دست نیست»، تاكید می كند: چیزی كه مسلم است، این است كه در دوران كرونا نیازهای عاطفی این گروه بیشتر از قبل شده است.

پیشنهادهایی برای تامین نیازهای عاطفی سالمندان این استاد دانشگاه برای تامین نیازهای عاطفی سالمندان راهكارهایی را هم پیشنهاد می دهد و می گوید: فراهم كردن محیط دلگرم كننده در منزل، نخستین پیشنهاد است. افرادی كه با سالمندان زندگی می كنند (همسر، فرزند، دوست) باید آموزش هایی را مبنی بر شناخت علائم افسردگی دریافت كنند و نسبت به آنها حساس باشند؛ در واقع محیط خانه را طوری فراهم كنند كه سالمندان كمتر احساس افسردگی داشته باشند. به طور مثال از اشیاء قدیمی و مورد علاقه سالمند در چیدمان منزل یا از قاب عكس های مورد علاقه وی استفاده شود.

وی اختصاص زمانی برای صحبت با سالمند و گوش دادن به درد دل او را راهكار بعدی می داند و اضافه می كند: البته در شرایط كرونا می توان به صورت تماس تلفنی، تصویری و یا با استفاده از ماسك و حفظ فاصله اجتماعی به صورت حضوری این ارتباط را تداوم بخشید.

این استاد دانشگاه در همین ارتباط به نتایج تحقیقی كه بیان می كند سالمندانی كه گوشی هوشمند دارند نسبت به آنهایی كه فاقد گوشی هوشمند هستند، میزان افسردگی كمتری دارند، اشاره می كند و می افزاید: وارد شدن به شبكه های اجتماعی در كاهش افسردگی سالمندان تاثیرگذار است؛ اما باید در نظر داشت كه سالمند نیز توان مالی لازم برای تهیه گوشی هوشمند و پرداخت هزینه اینترنت را داشته باشد.

فراهم كردن محیطی به دور از تنش ها و دور كردن سالمندان از اخبار بد و منفی به خصوص اخبار ناراحت كننده كرونا از دیگر توصیه های این متخصص ارتقای سلامت است.

قاسمی در بخش دیگر سخنانش به فعالیت های كمیته امداد و بهزیستی در ارتباط با سالمندان می پردازد و در عین حال معتقد است كه سازمان های تامین كننده نیاز عاطفی سالمندان در كشور كم هستند و اغلب به سالمندان معلول و ناتوان كمك می رسانند.

وی با بیان این كه می توان از ظرفیت نیروهای انسانی كشور از جمله جوانان و حتی سالمندان جوان تر  (افراد 75-60 سال) كه هنوز ناتوان نشده اند استفاده كرد، به پروژه «كارت زمان» در بعضی كشورها اشاره می كند و می گوید: در بعضی كشورها پروژه ای به نام كارت زمان وجود دارد كه در آن افراد جوان و سالمندان جوان برای كمك به كهنسالان (افراد 85 سال به بالا) اقدام می كنند. این پروژه به این صورت است كه زمانی كه این افراد برای هر یك از فعالیت هایی مانند صحبت كردن (هم نشینی)، خرید كردن، رفتن به مطب و... برای كهنسالان صرف می كنند، برایشان در جایی محاسبه و ذخیره می شود تا بعدها در دوران كهنسالی و یا هر زمان كه نیازمند به كمك فرد دیگری بودند، افراد داوطلب و علاقه مند دیگری را برای كمك به آنها در اختیارشان قرار بگیرند.

وی در این باره افزود: چنین پروژه هایی هزینه چندانی لازم ندارد و فقط نیازمند ارائه ضمانت اجرایی از سوی سیستم و یا سازمانی دولتی یا غیردولتی هستند كه می توانند نگاه امیدوارانه تری را برای زمان كهنسالی افراد رقم بزنند.

نیاز بازنشستگان به شرایط امن اقتصادی قاسمی در ادامه با اشاره به «ایجاد شرایط امن اقتصادی» به عنوان دغدغه های سالمندان به ویژه سالمندان بازنشسته و با تاكید بر اینكه بعضی سالمندان پس از بازنشستگی مستمری بگیر هستند اما بعضی دیگر مانند كارگران روزمزد و یا فروشندگان و آنهایی كه تحت پوشش ارگان خاصی نیستند، به معنای واقعی آسیب پذیر هستند، می افزاید: هزینه سالمندان بعد از بازنشستگی افزایش می یابد (هزینه دارو، درمان، سایر هزینه های مربوط به فرزندان و نوه ها مانند تهیه هدیه و...) اما منابع مالی شان كم می شود، كه این موضوع خود باعث ایجاد استرس و تنش در آنها می شود؛ اما اگر سیستم های حمایت كننده ای باشند كه حداقل هزینه های درمان آنها را بر عهده بگیرند، از میزان تنش آنها كم می شود.

افزایش شبكه های اجتماعی از طرف سازمان های داوطلب و مردم نهاد و به وجود آوردن این سازمان ها در اجتماعات و محلات به گونه ای كه سالمندان نیازمند را شناسایی و به آنها دسترسی پیدا كنند تا در موقع لزوم بتوانند در راستای نیازشان به آنها كمك لازم را برسانند، از دیگر پیشنهادهای این متخصص است.

سالمندان حداقل هفته ای یك بار به بیرون از منزل بروند این متخصص آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت در بخش دیگر این گفت وگو به موضوع كرونا بازمی گردد و  برای تسهیل رعایت پروتكل ها برای سالمندان می گوید: سالمندان برای خرید روزمره نیاز دارند حداقل هفته ای یك بار به بیرون از منزل بروند. در این صورت شاید بتوان گفت بهترین كار این باشد در صورت امكان نیروهای خدماتی تره بارهای محلی بتوانند با هزینه كم مایحتاجشان را درب منزل تحویل دهند. البته سالمندان نیز می توانند در زمانی كه ترافیك جمعیت كم است، برای خرید اقدام كنند.

قاسمی با بیان اینكه «بعضی از سالمندان نیز هستند كه به علت كرونا و محدودیت ها به ندرت از منزل خارج می شوند كه خود این موضوع باعث مشكلات ناشی از كم تحركی می شود»، پیشنهاد می كند: می توان سالمند را به انجام فعالیت هایی تشویق كرد كه در آنها موفق بوده است. به طور مثال اگر قبلا به گیاهان رسیدگی و یا از پرندگان نگهداری می كرده، این كار ها را انجام دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در ادامه با اشاره به مضرات استفاده از انواع شوینده ها در این روزها، به خشكی طبیعی پوست سالمندان اشاره می كند و می افزاید: اطلاعات غلطی كه در اختیار سالمندان قرار می گیرد، باعث ترس آنها می شود و به همین سبب آنها را بیش از حد به سمت استفاده از مواد ضدعفونی می كشاند كه برایشان خطرناك است.

وی پیشنهاد می كند: سالمندان می توانند برای تماس با اشیاء آلوده از دستكش های پارچه ای قابل شست وشو استفاده كنند و نیز مكان خاصی را برای قرار دادن اقلامی كه از بیرون به منزل آورده می شوند، در نظر بگیرند كه فقط همان قسمت را ضدعفونی كنند.

قاسمی با بیان اینكه باید به سالمندان آموزش داد، در صورت نبود بیمار در منزل، نیازی به استفاده روزانه از مواد شوینده و ضدعفونی كردن نیست، تاكید می كند: سالمندان از  وایتكس و  مواد مشابه آن (اسیدی) كه بخارات سمی دارند استفاده نكنند.

وی این نكته را نیز یادآوری می كند كه روش های پیشگیری از بیماری باید با دقت و حوصله بیشتر برای سالمندان توضیح داده شود.

كاهش فعالیت بدنی سالمندان در دوران كرونا این متخصص بهداشت با اشاره دوباره به اینكه فعالیت بدنی افراد به ویژه سالمندان در دوران كرونا كاهش پیدا كرده است، بر آموزش تمرین های ورزشی ساده در منزل برای جلوگیری از آسیب های ناشی از كمبود تحرك تاكید و به انجام حركت های ساده و كم خطر ورزشی اشاره و توصیه می كند: متخصصان آموزش بهداشت می توانند در این موارد و حتی موارد ذكرشده قبلی نقش مفید و موثری داشته باشند، از جمله اینكه آنها می توانند زمانی را به سالمندان اختصاص دهند و با آنها در مورد نگرانی هایشان و اینكه چه چیزی باعث احساس بی انگیزگی در آنها شده است، صحبت كنند.

وی در ادامه با اشاره به اتفاقات اخیر و به ویژه شرایط به وجود آمده به علت كرونا كه موجب كاهش انگیزه در سالمندان شده است می گوید: می توان آنها را به دعاكردن، گوش دادن به موسیقی، دیدن برنامه تلویزیونی شاد و مورد علاقه توصیه كرد؛ در واقع آنها باید تا حد امكان   از دیدن اخبار بد كرونا، مرگ و میر و دیدن صحنه های خشن خودداری كنند.

وی همچنین اشاره می كند: سامانه 4030 وزارت بهداشت می تواند در این زمینه كمك كننده باشد، این سامانه بخشی را برای سالمندان اختصاص داده است و سالمندان خیلی خوب در مورد مسائل گوناگون راهنمایی می شوند.

این متخصص آموزش های بهداشتی همچنین ضمن تاكید بر اهمیت موضوع تقویت سیستم ایمنی سالمندان توصیه می كند: سالمندان به ویژه خانم ها مصرف مكمل كلسیم- دی را به صورت روزانه حداقل 500 میلی گرم و مصرف قرص ویتامین دی 50000 واحدی به صورت ماهانه داشته باشند. البته ما پزشك نیستیم و باید مصرف مكمل ها در دوران سالمندی طبق دستور پزشك و در صورت نداشتن تغذیه سالم و كمبود مصرف میوه و سبزیجات باشد.

وی در پایان بر اهمیت تغذیه سالم در سالمندان تاكید می كند و می گوید: سالمندان روزانه مقدار كافی آب و مایعات بنوشند، لبنیات كم چرب مصرف كنند، نمك روزانه مصرفی آنها هنگام طبخ غذا، سالاد و ...به اندازه یك قاشق چایخوری سرصاف باشد و عدم استفاده از غذاهای پرچرب و سرخ شده نیز را نیز رعایت كنند.