به گزارش جام جم آنلاین به نقل از ایسنا، حسام الدین علامه با بیان اینكه در سال 1398 سهم جمعیت سالمندان ایران از مرز 10 درصد گذشت، گفت: ایران در یكی از منحصر به فردترین شتاب سالمندی جمعیت در جهان، در سال 1420 جمعیت سالمندی اش دو برابر می شود و به 20 درصد می رسد و بعد از آن افزایش جمعیت سالمندی تا بیش از یك سوم جمعیت (33 درصد) در سال 1435، ادامه خواهد یافت.

وی با بیان اینكه بحران سالمندی پیش روی كشور، احتیاج به عزم ملی و حاكمیتی دارد، گفت: در دولت های گذشته، این عزم وجود نداشته فلذا كاری پیش نرفته است. ساختار كارآمد و متناسبی برای نظام حكمرانی علمی حوزه سالمندی شامل اندیشه ورزی، سیاستگذاری، تنظیم گری، برنامه ریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی عملكرد وجود ندارد؛ این خلاء های اساسی جز با عزم ملی و حاكمیتی قابل حل و فصل نخواهد بود.

لزوم توجه دولت آینده به زیرساخت ها و مواجهه با بحران سالمندی طی دو دهه آینده

وی ادامه داد: در حال حاضر ما با برخی بحران های مهم مانند مسائل اقتصادی، تورم و اشتغال مواجه هستیم. هرچند در حال حاضر هم موضوع سالمندی نیازمند توجه دولتمردان است، اما باتوجه به اینكه باید زیرساخت هایی آماده شود تا بتوانیم با شتاب رشد جمعیت سالمندی در سال های آتی مواجه شویم، نیازمندیم كه دولت آینده به صورت ویژه به زیرساخت ها و ملزومات مواجهه با بحران سالمندی در دو دهه آینده توجه كند؛ بنابراین به عزمی ملی هم در بین دولت و سایر قوا و نهاد های حاكمیتی و هم سمن ها و مردم احتیاج است تا كشور بتواند برای مواجهه با بحران سالمندی در سال های آینده آماده شود.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان اظهار كرد: واقعیت این است كه علی رغم اینكه در برنامه سوم توسعه و مصوبه سال 1383 هیات دولت به تشكیل شورای ملی سالمندان و ساماندهی امور سالمندان و بند های درست دیگر اشاره شده، اما در 16 سال گذشته هیچگاه عزم جدی در هیات دولت برای پرداختن به موضوع سالمندی شكل نگرفته لذا به عزمی ملی احتیاج است. این عزم هم در حوزه سیاست گذاری، نهادسازی و تامین برنامه برای اجرای برنامه های سالمندی در دولت و هم به قوانین حمایتی، لایحه جامع حقوق سالمندان و لایحه انتظامی و امنیتی برای حمایت از مشاركت اجتماعی سالمندان در فضا های مجازی و شبكه های اجتماعی و تعاملات مالی نیاز دارد. همچنین به توجه شورا های شهر و روستا ها و شهرداری ها به عنوان اصلی ترین متولی برنامه های محیطی، شهری، فرهنگی و اجتماعی سالمندان احتیاج دارد.

علامه با اشاره به این موضوع كه در بسیاری از كشور ها امور اجرایی سالمندی اعم از تكریم و منزلت سالمندان، مناسب سازی محیطی سالمندان و حمایت از برنامه های تفریحی و رفاهی این قشر با كمك شهرداری ها و حوزه رفاهی دولت شكل می گیرد، بیان كرد: انتخابات آینده هم از نظر توجه كاندیدا های ریاست جمهوری به بحران سالمندی و هم از نظر توجه احزاب و گروه های ارائه دهنده لیست در انتخابات شورای شهر و روستا مهم است؛ امری كه به عنوان رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان شاهد توجه جدی به این موضوع در برنامه های كاندیدا های ریاست جمهوری و شورا های شهر و روستا نبودم.

بحران بزرگ سالمندان تنها در 2 دهه آینده

وی با تاكید بر اینكه ایران در دو دهه آینده با بحران بزرگ سالمندی جمعیت مواجه خواهد شد، برخی از این بحران ها را عنوان كرد و گفت: در راس این بحران ها، بحث «سالمندان تنها» است كه در خانواده هایی با بعد خانوار كم زندگی می كنند. افزایش آمار طلاق به عنوان آسیب اجتماعی شایع در دوران میانسالی و همچنین پدیده تك فرزندی در دوران میانسالی باعث می شود كه ما در 20 سال آینده سالمندان تنهای ناشی از تجرد قطعی و آسیب اجتماعی طلاق و فوت همسر را داشته باشیم و لازم است بحث بیمه مراقبت طولانی مدت از سالمندان و مدل سازی بومی برای نگهداری از سالمندان تنها در درون اجتماع مبتنی بر خدمات داوطلبانه و سرویس های در منزل برای سالمندان تنها فراهم شود. همچنین سمن های سالمندی را در محلات به وجود آوریم تا بتوانیم با این پدیده بحرانی مواجه شویم.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان در پاسخ به این سوال كه در حال حاضر وضعیت رفاهی- اجتماعی- بهداشتی و... سالمندان را چطور ارزیابی می كنید؟ اظهار كرد: زمانی كه تعداد سالمندان كم است و فرهنگ نگهداری سالمند را در خانواده و اجتماع داریم و سالمندان كنونی در خانواده هایی زندگی می كنند كه بیش از چهار فرزند دارند، به صورت موردی و محدود احتیاج به خدمات حمایتی برای گروه های آسیب پذیر به وجود می آید كه مجموعه هایی مانند بهزیستی، كمیته امداد، وزارت بهداشت و معاونت رفاه اجتماعی وزارت رفاه به این گروه های كم برخوردار سرویس های حمایتی حداقلی را ارائه می كنند و خانواده ها نیز حمایت خوبی را برای سالمندان ایجاد می كنند؛ اما ما اكنون با سریع ترین رشد جمعیت سالمندی در جهان در حال حركت هستیم كه ویژگی این سالمندان نیز در حال تغییر است.

علامه ادامه داد: باتوجه به این حجم از افزایش جمعیت سالمندی، دیگر نمی توان به صورت موضوعی به موارد حمایتی پرداخت؛ زمانی كه گروه سالمندی سهم زیادی از جمعیت را پیدا می كند، ویژگی های خاص این گروه سنی در جامعه نمایان می شود و خود را نشان می دهد و از سوی دیگر از نظر ترتیبات زندگی و ویژگی های جمعیتی هم مشخصات سالمندان در آینده تغییر می كند. ایجاد زیرساخت ها برای مدیریت كردن این حجم از سالمندان با آن ویژگی های خاص به حداقل 10 سال كار روی زیرساخت های كشور نیاز دارد.

در حال حاضر تنها 0.2 درصد سالمندان در مراكز نگهداری زندگی می كنند
لزوم افزایش ظرفیت مراكز نگهداری با توجه به افزایش سالمندان دهه های آتی

وی معتقد است كه در حال حاضر تنها 0.2 درصد سالمندان در مراكز نگهداری زندگی می كنند و اگر ما تعداد سالمندان تنها و آسیب پذیرمان به ده ها برابر این رقم در 20 سال آینده برسد، آیا نباید ظرفیت نگهداری سالمندان را افزایش دهیم؟ از سوی دیگر نسبت تكفل اقتصادی افزایش پیدا می كند و بار اقتصادی افراد بازنشسته و سالمند به اقتصاد كشور زیاد می شود؛ باتوجه به اینكه پنجره جمعیتی باز قبل از سال 1425 بسته می شود، آیا از اكنون نباید صنعت بیمه را برای مواجهه با این میزان از سالمندان آماده كنیم؟؛ بنابراین منكر مشكلات سالمندی فعلی نیستم.

علامه تصریح كرد: به غیر از حدود سه دستگاه كه ساختار اختصاصی سالمندی دارند، در دستگاه های اجرایی كشور هیچگونه ساختار كارآمد و اختصاصی برای خدمات دهی به سالمندان وجود ندارد و این موارد از ضعف های فعلی است. اما آنچه موجب نگرانی است عدم توجه به اصلاح زیرساخت ها و آمادگی تدریجی كشور و بسترسازی مناسب اقتصادی، بیمه ای، حوزه سلامت و اجتماعی و حوزه ارتباطات برای مواجهه با سونامی سالمندی جمعیتی ایران در دو آینده است.

پیشنهادی به دولت آینده برای برقراری بیمه مراقبت طولانی مدت و توانبخشی سالمندان

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان درباره سیاست گذاری هایی كه دولت آینده باید در حوزه سالمندی درنظر بگیرد، گفت: در راس سیاست گذاری ها، بحث بیمه مراقبت طولانی مدت مطرح است كه باید راه اندازی شود. در حال حاضر حدود 83 درصد از سالمندان سالم، 5 درصد دچار بیماری شدید و 12 درصد دچار بیماری های مزمن هستند؛ در مجموع حدود 20 درصد از سالمندان در طول دوران سالمندی خود به مراقبت احتیاج دارند. یكی از كار هایی كه در این زمینه در دنیا انجام می شود، برقراری بیمه مراقبت طولانی مدت از سالمندان است؛ یعنی هر فرد شاغلی، طی دوران اشتغال و كار كه برای او بیمه رد می شود، از او بیمه مراقبت هم كم شود تا در دوران سالمندی شركت های بیمه بتوانند به آن دسته از سالمندانی كه به مراقبت احتیاج پیدا می كنند سرویس های مراقبت ارائه دهند.

وی گفت: موضوع دیگر پوشش بیمه ای برای خدمات درمانی و توانبخشی در منزل است. باتوجه به مشكلات رفت و آمدی سالمندان در مراجعه به مراكز درمانی، از لحاظ گوناگون برای اقتصاد كشور به صرفه است كه سالمندان خدمات درمانی و توانبخشی شان را در منزل دریافت كنند؛ بنابراین اینكه برای سالمندان پوشش بیمه های تكمیلی به وجود آید تا این بیمه ها سرویس های توانبخشی در منزل را پوشش دهند از نكات مهمی است كه باید به آن توجه شود.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان در ادامه به تغییرات تكنولوژی اشاره كرد و افزود: امروز شبكه های اجتماعی و مجازی در آگاهی بخشی، اطلاع رسانی، فرهنگ سازی، مقوله خودمراقبتی و سواد سلامت و سالمندی نقش فعال و موثری را ایفا می كنند. سالمندان نیازمند این هستند كه اپلیكیشن های متناسب با ویژگی های شناختی سالمندان برایشان ایجاد شود؛ لذا نرم افزار های كاربردی دوستدار سالمند به وجود آوریم تا سالمندان از نظر آیتم های متناسب با قوه شناختی و بحث های مربوط به شروع سالمندی بتوانند از آن استفاده كنند. لازم است این اپلیكیشن ها از نظر فونت و صدا متناسب با ویژگی های سالمندان باشد.

وی در ادامه به موضوع خانه های هوشمند اشاره كرد و گفت: همچنین باتوجه به پیشرفت تكنولوژی و استفاده از هوش مصنوعی در آنلاین سنتر هایی كه می توانند وضعیت سالمند را از نظر میزان فعالیت، تغییرات علائم حیاتی و وزنی و پیشگیری از سقوط و امداد و كمك رسانی در مواقع اضطراری مدیریت كنند، لازم است كه در این حوزه نیز به سالمندان سرویس های خوبی ارائه شود.

علامه در ادامه به سهم رسانه ها، مطبوعات و صدا و سیما در حوزه سالمندی اشاره و تاكید كرد: تاكنون هیچ برنامه اختصاصی برای سالمندان نداشته ایم. باتوجه به ویژگی های خاصی كه سالمندان دارند، اما صدا و سیما هیچ برنامه اختصاصی متناسب سازی شده ای برای سالمندان ندارد، لذا حوزه فرهنگ و رسانه نیز باید به موضوع سالمندی ورود كند.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان یكی دیگر از مواردی كه باید در دولت آینده به آن پرداخته شود را تامین منابع مالی پایدار برای اجرایی سازی سند ملی سالمندان عنوان كرد و افزود: امسال برای اولین بار برای اجرای سند ملی سالمندان بودجه قابل قبولی در نظر گرفته شده و ما نحوه عملیاتی شدن سند را در دستگاه های اجرایی در سال 1400 جلو می بریم تا در سال 1401 برای اولین بار دستگاه های اجرایی برنامه اختصاصی مبتنی بر سند ملی سالمندان را داشته باشند. لازم است سازمان برنامه و بودجه با همكاری كمیسیون تلفیق مجلس برای برنامه های سالمندی كه از سال 1401 آغاز می شود فكری برای منابع مالی پایدار و متناسب داشته باشد.

لایجه جامع حقوقی سالمندان به تصویب مجلس برسد

علامه یكی دیگر از مواردی كه باید مورد پیگیری قرار گیرد را لایحه جامع حقوقی سالمندان دانست و گفت: سالمندان گروه خاصی هستند و هرچه سنشان بالا برود آسیب پذیری هایی برایشان ایجاد می شود؛ باید برای حمایت حقوقی و قانونی از سالمندان لایجه جامع حقوقی سالمندان به تصویب مجلس برسد. ما این لایحه را تا پایان تابستان آماده خواهیم كرد. فاز اول آن انجام شده و پیش نویس متن آن را می نویسیم تا در قالب لایحه به مجلس ارسال شود.

وی تاكید كرد: لازم است كمیسیون های مختلف مجلس از برنامه های سالمندی حمایت كنند. همچنین لازم است كه سند ملی سالمندان علاوه بر رسمیت برنامه ای، رسمیت قانونی هم پیدا كند؛ لذا درخواست داریم كه دولت آینده در برنامه هفتم توسعه با همكاری مجلس شورای اسلامی به بازآرایی ساختاری و سیاستگذاری در عرصه سالمندی اقدام كند و شورای ملی سالمندان را با حضور رئیس جمهور یا معاون اول رئیس جمهور به ثمردهی بهتر و بیشتر نزدیك كنند.

نیازمند تاسیس سازمان ملی سالمندانیم

علامه در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینكه سند ملی سالمندان باید به الزام قانونی و حقوقی دستگاه های اجرایی كشور تبدیل شود، اظهار كرد: مواجهه منطقی با موج پرشتاب سالمندی نیازمند تأسیس سازمان ملی سالمندان است تا نقش هماهنگ كننده امور بین بخشی و اجرای امور فرابخشی حوزه سالمندی را انجام دهد.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان با اشاره به اینكه برای تحقق اهداف گام دوم انقلاب در امور خانواده و مسائل اجتماعی نیاز مبرم به تجمیع نهاد های مرتبط و تأسیس وزارتخانه خانواده، جمعیت و امور رفاهی و اجتماعی داریم، افزود: سازمان ملی سالمندان باید ذیل مستقیم چنین وزارتخانه ای قرار بگیرد.

وی با اشاره به اینكه سالمندان از مهمترین حافظان ارزش ها، سنن و فرهنگ یك مملكت محسوب می شوند كه معمولا درصد مشاركت بالاتری در انتخابات، نسبت به سایر گروه های سنی دارند؛ گفت: بنابراین كاندیدای ریاست جمهوری باید به نیاز ها و برنامه های سالمندان توجه جدی تری داشته باشند. در روز های باقیمانده سالمندان و انجمن های سالمندی، برنامه های اختصاصی كاندیدا های ریاست جمهوری را با دقت بیشتری رصد خواهند كرد تا كاندیدای مطلوب و واجد برنامه در زمینه سالمندان را انتخاب كنند. البته علاوه بر سالمندان، انبوه جمعیت میانسالان كشور هم دغدغه توجه به زیرساخت های مواجهه با سونامی سالمندی را دارند و برای میانسالان هم برنامه سالمندی كاندیدا های ریاست جمهوری از اهمیت بالایی برخوردار است.