بهزیستی استان تهران از یك سال و نیم گذشته شناسایی و ساماندهی كودكان كار را به صورت جدی در اولویت برنامه های خود قرارداد. این روزها حمایت از كودكان كار با توجه به مقارن شدن روز جهانی «مبارزه باكار كودك» اهمیتی دوچندان گرفته است. مسئولان این طرح معتقدند با شناسایی و ساماندهی كودكان كار و بررسی این آمار تعداد كودكان كار در چهارراه ها و میدان های شهر تهران، كاهش جدی داشته است. البته مسئولان تأكید دارند دلیل كاهش تعداد كودكان كار در مناطق شهر تهران، اجرای طرح های ضربتی نیست، بلكه اجرای یك فرایند همه جانبه و حمایت از كودك و خانواده كودك كار است. طوری كه با توانمندسازی كودك و خانواده اش شاهد هستیم كه این آمار رو به كاهش است. از بین كودكان كار كه توسط بهزیستی استان تهران ساماندهی شدند تعدادی شرایط رفتن به خانه را نداشتند و برای ادامه تحصیل و توانمندسازی به مركز خیریه «كودكان كار یاسر» سپرده شده اند. «امین شاهرخی» مدیركل بهزیستی استان تهران با این كودكان دیدار كرد تا شرایط توانمندسازی و حمایت های این عزیزان را از نزدیك رصد كند.
بازدید از نمایشگاه كوچك
حضور مسئولان اداره بهزیستی مثل بیشتر برنامه ها با خوشامد گویی كودكان كار روبه رو شد، البته با یك تفاوت كه وقتی در حیاط مركز یاسر، كودكان كار روی سن نمایش حاضر شدند تا سرود بخوانند، پنجره آپارتمان های اطراف این مركز بازشده بود و كودكانی كه در دامن خانواده بزرگ می شدند از پنجره خانه هایشان شاهد هنرنمایی كودكان كار بودند. همه آن هایی كه در این برنامه حضور داشتند فقط كافی بود سربلند كنند و نگاهشان به پنجره های بازبیافتد و شاهد این تفاوت ها باشند. مدیر مركز خیریه یاسر می گوید:« بچه های مركز یاسر هیچ پناهی غیرازاین خیریه ندارند. باید مراقب غرور این كودكان باشیم. آن ها طوری در این مركز رفت وآمد می كنند كه همسایه ها متوجه حضور و رفت وآمد آن ها به این مركز نشوند.» حالا نوبت به بازدید از نمایشگاه كوچكی از كیف های دست دوز، پوشاك و ظروف رنگ شده توسط كودكان كار است.. بازهم این سؤال ها پررنگ می شود؛ مگر قرار نیست در این مركز باكار كودك مبارزه شود؟ پس چرا بازهم كیف دوزی؟ چرا خیاطی؟ چرا رنگ كاری؟ اصلاً چرا كار برای كودك؟ همه این سوال ها را مدیر مركز پاسخ می دهد: «در مركز خیریه یاسر تأكید اصلی بر ادامه تحصیل كودكان است، اما برای بالا بردن اعتمادبه نفس این كودكان لازم است كه حرفه ای آموزش ببینند تا بعد از فارغ التحصیلی، وارد مشاغل كاذب نشوند. این كودكان با توجه به اینكه نتوانسته اند در حال حاضر به خانواده تكیه كنند. باید بتوانند روی پای خودشان بایستند و به محض اینكه داری بلوغ فكری و جسمی شدند بتوانند در جامعه شروع به كار كنند و مهارت لازم برای ورود به یك شغل را داشته باشند». با حضور مدیركل بهزیستی استان تهران «امین شاهرخی» در این مركز و همراهی او با كودكان كار مصاحبه ای كوتاه درباره شناسایی و ساماندهی كودكان كار صورت گرفت. كه در ادامه می آید.
آیا طرح حمایت از كودكان كار با شیوع ویروس كرونا قوت گرفت؟
خیر. پیش از اینكه با بحران ویروس كرونا روبه رو شویم طرح شناسایی و ساماندهی كودكان كار از اولویت های برنامه های بهزیستی استان تهران بود. شیوع ویروس باعث شد اجرایی شدن این طرح با كندی بیشتری مواجه شود. چون نیروهای اورژانس اجتماعی و حتی خدمات مراكز نگهداری به سمت وسوی حمایت از آسیب دیدگان ویروس كرونا متمركز شد. درهرصورت این طرح رها نشد و به كار خودش ادامه داد.
همان اوایل بحران ویروس كرونا شایع شد كه حضور كودكان كار و خیابانی و رفت وآمد آن ها در شهر باعث شیوع بیشتر ویروس كرونا در نقطه به نقطه شهر شده است آیا این حرف و سخن ها در ساماندهی این كودكان تأثیرگذار بود؟
همان طور كه گفتم این طرح به صورت بنیادین برنامه ریزی شده بود، اما با این حرف وحدیث ها تلاش كردیم به مسائل بهداشتی این بچه ها توجه بیشتری شود. حتی گروه های خیریه نیز وارد كار شدند و بسته های بهداشتی را در اختیار كودكان خیابان گرد و كودكان كار قراردادند. طرح را طبق آنچه برنامه ریزی شده بود پیش بردیم.
این طرح از چه تاریخی كلید خورد؟
درست با همه گیر شدن ویروس كرونا ساماندهی و جذب كودكان كار به صورت جدی آغاز به كاركرد. در اسفند سال 1398 اولین اقدام به صورت میدانی صورت گرفت.
از چه نیروهایی برای حمایت و جذب این كودكان استفاده شد؟
اورژانس اجتماعی بهترین گزینه برای جذب و شناسایی كودكان بود، به این علت كه اورژانس اجتماعی گشت زنی هایی را در سطح معابر و چهارراه ها دارد و اینكه با شیوع ویروس كرونا ارتباط مردم و تماس با اورژانس اجتماعی بیشتر شد. بیشتر این كودكان را مردم به ما معرفی می كردند تا بتوانیم از آن ها حمایت كنیم. شرایط طوری بود كه وقتی كارشناس و مشاوره اورژانس اجتماعی به كودكی می گفت كار كردن در خیابان ممكن است مشكلات بیماری كرونا را برای شما ایجاد كند بسیاری از خانواده ها و كودكان می پذیرفتند و چهارراه و خیابان ها را ترك می كردند. البته ناگفته نماند در این مدت خیرین نیز از ما حمایت كردند و حتی همین مركز یاسر در نگه داری از بچه ها كمك های شایانی به ما داشته است.
سال های پیش نیز طرح ساماندهی كودكان كار انجام می شد در حال حاضر این طرح چه تفاوتی با دیگر طرح های اجراشده قبلی دارد؟
حالا طرح ساماندهی و جذب كودكان كار به یك فرایند تبدیل شده است. سال ها چرخ حمایت از كودكان كار معیوب بود؛ به همین علت نتایج مثبتی دریافت نمی شد. تصمیم این است كه همیشه و به صورت مدام نظارت بر چهارراه ها و میدان ها وجود داشته باشد و با شناسایی كودكان آن ها را به مراكزی انتقال دهیم كه كودك و خانواده توانمند شوند. این طور نیست كه یك طرح ضربتی باشد و تمام. نیروهای بهزیستی در تمام طول سال حمایت از كوكان كار را در برنامه هایشان دارند. درواقع این كودكان وارد چرخه حمایتی اداره بهزیستی می شوند.
چطور می توانید مطمئن باشید كه بعد از شناسایی و توانمند سازی كودك باز هم كودك به چهارراه و خیابان باز نمی گردد؟
تفاوت دیگری كه این طرح با طرح های سال قبل دارد این است كه در طرح های گذشته هر بار كه كودك شناسایی می شد خودش را به یك نام و نام خانوادگی معرفی می كرد و نه اداره بهزیستی می توانست آمار صحیح از این كودكان داشته باشد و هم شناسایی آن ها یك چرخه معیوب بود، اما حالا شناسایی كودكان با ثبت عنبیه صورت می گیرد. در این مدت 6 ماه گذشته تعداد كودكانی كه ثبت عنبیه شده اند و برای كار به خیابان ها برگشته اند به تعداد انگشتان دست هم نمی رسند.
در حال حاضر چند نفر از كودكان كار شناسایی شده اند؟
در بازه 6 ماه اخیر 923 نفر از كودكان كار در شهر تهران شناسایی شده اند، البته این تعداد همه اهل تهران نبودند بلكه از شهرستان ها استان تهران هستند.
چه تعداد از این كودكان ایرانی و چه تعداد اتباع خارجی هستند؟
از 923 نفر كودك كار، تنها 160 كودك ایرانی هستند. حدود 85 درصد این تعداد اتباع خارجی هستند. البته ناگفته نماند تعداد بیشتر اتباع افرادی هستند كه غیرقانونی وارد مرز كشور شدند.
در حال حاضر چه تعداد از كودكان كار به خانواده هایشان تحویل داده شده اند؟
724 نفر از كودكان كار با شناسایی خانواده هایشان ترخیص شده اند.ترخیص كودكان این طور است كه بعد از شناسایی خانواده ها، اگر خانواده مشكل داشته باشد تحت حمایت بهزیستی قرارمی گیرد.