فاطمه رسولی ‪-‬ كودك همسری نوعی ازدواج رسمی یا غیررسمی است كه در آن فرد پیش از رسیدن به 18 سالگی وارد پیمان زناشویی می شود. سن قانونی ازدواج در ایران برای دختر 13 سال تمام و پسر15 سال تمام است و ثبت ازدواج قبل از رسیدن به این سن، با اجازه ولی كودك و تشخیص دادگاه انجام می گیرد.
بر اساس جدیدترین آمار 17 درصد از ازدواج های كشور مربوط به ازدواج دختران زیر 18 سال بوده و روند افزایشی داشته است.
دلایل پدیده كودك همسری:
كودك همسری در تمام نقاط جهان و در تمام فرهنگ ها رخ می دهد و مختص یك كشور یا باور خاص نیست. اما در مناطقی كه نا برابری جنسیتی وجود دارد و دختران و زنان كم ارزش تر از مردان تلقی می شوند، این معضل شیوع بیشتری دارد.البته كودك همسری یك پدیده پیچیده است و در كنار نا برابری جنسیتی، عوامل دیگری نیز وجود دارند كه به این معضل دامن می زنند. این عوامل عبارتند از:
1. نابرابری جنسیتی: در جوامعی كه زنان و دختران جایگاه پایین تری نسبت به مردان و پسران دارند، به فرزندان دختر به چشم بار اضافی بر دوش خانواده نگاه می شود و والدین برای رهایی از این بار اضافی، آن را به خانه شوهر منتقل می كنند.
2. رسوم غلط: در بسیاری از مناطق، كودك همسری صرفاً به این دلیل اتفاق می افتد كه در نسل های قبلی اتفاق افتاده است. در برخی جوامع، زمانی كه قاعدگی دختران شروع می شود، به عنوان یك زن كامل تلقی شده و ازدواج گامی در جهت ارتقای مقام آن ها به همسر و مادر در نظر گرفته می شود. و یا ازدواج دختران در سنین پایین را یك موفقیت دانسته و این كار را روشی مناسب برای جلوگیری از به گناه افتادن فرزندان به دلیل نیازهای جنسی می دانند.
3. فقر : بیش از نیمی از دخترانی كه قربانی كودك همسری می شوند، در خانواده های بسیار فقیر زندگی می كنند. در شرایط فقر شدید، خانواده ها و برخی اوقات خود دختران فكر می كنند كه ازدواج راه حلی برای برون رفت از بحران و تامین آینده است.
4. نبود امنیت: در مناطقی كه دختران در معرض خطر آزار و تعرض جسمی یا جنسی قرار دارند، والدین برای تامین امنیت دختران جوان خود، آنان را روانه خانه شوهر می كنند تا تحت حفاظت یك مرد قرار بگیرند. در واقع، برخی خانواده ها ازدواج را به عنوان مكانیسمی برای مقابله با فقر و خشونت قلمداد می كنند.
آسیب های كودك همسری
= تغییر مسیر زندگی:كودكان، پیش از هرچیز انسان هایی هستند كه حق دارند از جانب خانواده و اطرافیان برای شكوفایی استعدادهایشان و پیشرفت در زندگی حمایت شوند. ازدواج در سنین پایین باعث می شود كه فرد در مسیری به غیر از آموزش و تلاش برای پیشرفت قرار بگیرد.
= آسیب های جسمی زنان:بر اساس نظر پزشكان و متخصصین حوزه سلامت زنان، برقراری رابطه جنسی و بارداری در سنین پایین برای دختران، خطر ابتلا به مشكلات جسمی بسیار و یا حتی مرگ را افزایش می دهد.
= احساس پوچی:دیدگاه افراد در سنین پایین نسبت به ازدواج، دیدگاهی كودكانه بوده و آن ها اهداف عمیقی برای این مسئله در نظر ندارند. رویاهایی نظیر جشن عروسی، ورود به دنیای بزرگسالی و استقلال و همچنین برطرف كردن غرایز جنسی، فرد را به سمت ازدواج سوق می دهند. این در حالی است كه فرد پس از دست یافتن به این ها، دلیل و هدف دیگری برای زندگی مشتركش احساس نمی كند و به زودی از آن دلزده شده یا احساس می كند كه زندگیش را از دست داده و احساس شكست می كند.
> بالا رفتن آمار طلاق و روابط فرازناشویی
كودكان، به ویژه آن هایی كه در سنین پایین تر ازدواج می كنند، معمولا این كار را نه با رضایت شخصی بلكه با صلاحدید خانواده انجام می دهند. هنگامی كه سن فرد بیشتر می شود، اداره زندگی و تصمیم گیری برعهده خود فرد خواهد بود. بسیاری از این افراد در سنین بالاتر، احساس می كنند كه تمایلی به زندگی با همسرشان ندارند و خواهان جدایی هستندو یا ممكن است به فرد دیگری علاقمند شود. این شرایط باعث می شود تا احتمال ایجاد روابط فرازناشویی قوت بگیرد.