چه شد كه به فكر طراحی و تولید این دستگاه افتادید؟
با آغاز همه گیری كرونا و نیاز رو به افزایش بیماران به دریافت حمایت تنفسی در بخش های اورژانس و مراقبت های ویژه و از طرف دیگر هزینه بالا و مشكلات متعدد واردكردن دستگاه های مورد نیاز برای واردكردن لوله دستگاه ونتیلاتور به درون مجرای تنفسی بیماران، بلافاصله تصمیم گرفتیم با ایجاد یك تیم كاری حرفه ای برای رفع این نیاز كشور اقدام كنیم.

اساسا چه زمان هایی نیاز به ورود لوله تنفسی به مجرای تنفسی بیمار است؟
نای، راه اصلی انتقال گاز های تنفسی و تبادل آن ها با محیط است. به همین علت هرگونه انسداد در مجاری نای، باعث وخیم شدن وضع حیاتی و بروز مشكلات جدی می شود كه باید به سرعت برطرف شود. علاوه بر این كه در برخی موقعیت های اورژانسی یا ابتلا به برخی از بیماری ها برای ایجاد حمایت تنفسی به انتوباسیون یا تراشه گذاری در مجرای تنفسی بیمار نیاز است. در هنگام عمل های جراحی همراه با بیهوشی عمومی نیز بیمار باید تراشه گذاری شود تا جریان تنفس مصنوعی برقرار باشد.

آیا حتما باید این عمل لوله گذاری با ابزار لارنگوسكوپ انجام شود؟
پزشك برای واردكردن لوله به مجرای تنفسی باید دید مناسبی از حلق بیمار داشته باشد. در روش های قدیمی تر از لارنگوسكوپ های ساده استفاده می شد كه در انتهای آن لامپ كم نوری قرار داشت و پزشك با مشاهده مستقیم حلق بیمار، لوله را وارد مجرای تنفسی می كرد. اما با توجه به خطرات و آلودگی هایی كه استفاده از لارنگوسكوپ دستی به دلیل نزدیكی صورت پزشك به دهان بیمار داشت، به مرور دستگاه های ویدیولارنگوسكوپ توسعه پیدا كردند كه در آن ها نیاز به مشاهده مستقیم مجرای تنفسی برای انتوباسیون بیمار نیست. این موضوع به ویژه در خصوص بیمارانی كه به عفونت های تنفسی مانند كووید-19 مبتلا هستند با اهمیت بیشتری روبه رو است؛ نزدیكی صورت پزشك به دهان بیمار می تواند آسیب پذیری و ریسك ابتلای پزشك به عفونت را به طور چشمگیری افزایش دهد.

آیا دستگاه تولیدی شما نمونه بومی سازی شده دستگاه های ویدیولارنگوسكوپ خارجی است؟
از لحاظ عملكرد، این دستگاه ها مشابه هم عمل می كنند، اما ما برای كاربری آسان تر، بهبود كارایی و همچنین كاهش هزینه های تولید تغییراتی در این دستگاه اعمال كرده ایم و مالكیت فكری آن را به ثبت نیز رسانده ایم. اصلی ترین تفاوت این دستگاه این است كه در ویدیولارنگوسكوپ ها، در انتهای تیغه لارنگوسكوپ یك منبع نوری و دوربینی قرار داده شده است كه تصاویر مجرای تنفسی را به صورت غیرمستقیم در اختیار پزشك قرار می دهد. در نمونه های خارجی، ویدیولارنگوسكوپ از طریق كابلی به صفحه نمایشگر متصل می شود و پزشك با مشاهده تصاویر مجرای تنفسی بیمار در صفحه نمایشگر عمل تراشه گذاری را انجام می دهد. اما در نمونه ای ابداعی ما انتقال تصویر بدون نیاز به كابل و از طریق امواج وای فای صورت می گیرد و پزشك قادر خواهد بود تصویر شفاف و واضحی از مجرای تنفسی بیمار را در گوشی یا تبلت هوشمند خود ببیند.

نحوه عملكرد دستگاه تولیدی شما به چه صورت است؟
در لبه تیغه این ویدیولارنگوسكوپ یك چراغ ال ای دی برای نوردهی مناسب به مجاری تنفسی در حین كار و یك دوربین با وضوح تصویر دو تا سه مگاپیكسل قرار داده شده است كه می تواند در لحظه تصویر حلق بیمار را نشان دهد. ما در این محصول به منظور سهولت استفاده و كاهش هزینه های تولید، اتصال كابلی لارنگوسكوپ به نمایشگر را حذف كرده ایم و با طراحی یك بُرد الكترونیكی ویژه، تصاویر دوربین را از طریق امواج وای فای در لحظه به گوشی یا تبلت هوشمند منتقل می كنیم.

یعنی انتقال داده از طریق اینترنت انجام می شود؟
نیازی به اتصال اینترنت نیست. تصاویر با كمك برد الكترونیكی طراحی شده در این دستگاه از طریق امواج وای فای منتقل می شود و هر دستگاهی كه قابلیت دریافت این امواج را داشته باشد مانند انواع گوشی های هوشمند و تبلت ها با نصب اپلیكیشن اختصاصی این دستگاه می تواند تصاویر واضح در لحظه ارسال شده توسط دوربین را دریافت كند. به این ترتیب پزشك بدون نیاز به صفحه نمایشگر و تجهیزات دیگر می تواند به آسانی تراشه گذاری بیمار را در كوتاه ترین زمان ممكن انجام دهد.

علت خاصی داشت كه به جای استفاده از كابل مانند نمونه های موجود، سراغ انتقال داده از طریق امواج وای فای رفتید؟
بله. بدون شك استفاده از یك سیستم بدون سیم و اتصال فیزیكی، قدرت مانور و فعالیت بیشتری برای كاربر به همراه دارد. این دستگاه بسیار كوچك و سبك است و به راحتی می تواند حمل شود و نیازی به حمل نمایشگر مجزا ندارد. از طرف دیگر این كار در كاهش هزینه تمام شده محصول نیز نقش مؤثری داشته است. نمونه خارجی این محصول با قیمت 12 هزار دلار به فروش می رسد كه تأمین آن در شرایط بحرانی كنونی كشور ساده نیست؛ اما این دستگاه ایرانی با یك پنجم قیمت كارایی بسیار بالایی برای تسریع تراشه گذاری و كاهش خطرات احتمالی دارد.

بی سیم شدن ارتباط میان دوربین و نمایشگر احتمال ایجاد اختلال در برقراری ارتباط و ارسال امواج را افزایش نمی دهد؟ اگر گوشی پزشك در حین تراشه گذاری هنگ كند مشكل ساز نخواهد بود؟
در نمونه های اولیه این دستگاه تا حدی با اشكالاتی برای ارسال تصاویر و كندی ارسال روبه رو بودیم كه در مرحله تحقیق و توسعه این مشكلات تا حد بسیار زیادی برطرف شده است. بدون شك هر سیستم الكترونیكی ممكن است در حین كار با اختلالاتی روبه رو شود؛ این موضوع حتی در مورد ویدیولارنگوسكوپ های خارجی كه با استفاده از كابل انتقال تصاویر را انجام می دهند نیز مشاهد می شود و ممكن است در حین كار قطعی در كابل ایجاد شود. اما تلاش ما این بوده است كه در مرحله تحقیق و توسعه تا حد امكان احتمال بروز چنین مشكلاتی را كاهش دهیم.

از آنجا كه پزشك برای انجام تراشه گذاری به هر دو دست خود نیاز دارد آیا مشاهده تصویر در گوشی هوشمند با درگیركردن یك دست پزشك انجام فرآیند را با مشكل روبه رو نمی كند؟
در حال حاضر برای استفاده از این دستگاه، پزشك می تواند گوشی یا تبلت خود را روی تخت بیمار قرار دهد یا دستیار پزشك گوشی را در فاصله مناسب برای مشاهده پزشك نگه دارد و این موضوع اختلالی را در روند كار ایجاد نمی كند. اما برای افزایش سهولت استفاده از این دستگاه در حال طراحی پایه نگهدارنده گوشی هوشمند هستیم كه این چالش نیز برطرف شود.

استفاده از این دستگاه تا چه حد روند تراشه گذاری در گلوی بیمار را تسریع می كند؟
به طور معمول انتوباسیون در یك تا دو دقیقه انجام می شود. اما در برخی افراد كه مسیر تنفسی برای عبور لوله دسترسی لازم را ندارد كه در اصطلاح به آن ها بیماران سخت گفته می شود، عملاً امكان تراشه گذاری به روش های سنتی امكان پذیر نیست. با استفاده از این ویدیو لارنگوسكوپ تراشه گذاری معمولا در كمتر از 15 ثانیه قابل انجام است و در مورد بیماران سخت نیز حداكثر 30 تا 35 ثانیه زمان صرف می شود.

با توجه به این كه خودتان پزشك هستید، دانش فنی مورد نیاز برای طراحی بخش های نرم افزاری و سخت افزاری این دستگاه را چطور فراهم كردید؟
برای طراحی و تولید این دستگاه تیمی از متخصصان در حوزه های طراحی صنعتی، مهندسی الكترونیك مهندسی پزشكی، مهندسی فناوری اطلاعات را گرد هم آوردیم و در قالب شركت خصوصی فعالیت خود را با سرمایه شخصی پیش برده ایم. البته در حال حاضر در مراحل داوری اخذ گواهی دانش بنیان برای شركت نیز قرار داریم.

تمام مراحل طراحی و ساخت در داخل شركت انجام می شود؟
تمام مراحل طراحی دستگاه، بُرد الكترونیكی و اپلیكیشن كاربری آن در شركت انجام شده است. با توجه به این كه در حال حاضر در مرحله تولید پایلوت با استفاده از سرمایه شخصی هستیم، طبیعتا ساخت برخی از قطعات به صورت برون سپاری انجام می شود و پس از آن در شركت مونتاژ و به تبدیل به محصول نهایی می شود.

تاكنون چند نسخه از این محصول تولید شده است؟ بازخورد و میزان استقبال از آن چطور بوده است؟
تاكنون هفت نمونه از این محصول با هزینه شخصی تولید شده است. برای بررسی كارایی دستگاه نیز پس از اخذ مجوز های لازم برای بهره برداری از آن، به حدود 40 بیمارستان سطح تهران به مدت دو تا سه هفته دستگاه را در اختیار پزشكان برای استفاده عمومی و آموزشی قرار می دادیم. خدا را شكر استفاده از این محصول با ابراز رضایت از سوی همكاران روبه رو بوده است. همچنین با كمك بازخورد های به دست آمده بسیاری از مواردی كه مد نظر پزشكان بود را در طراحی های بعدی دستگاه برطرف كردیم.


برای تولید انبوه و صادرات به جذب سرمایه نیاز داریم به گفته دكتر محمدرضا خاجوی، ویدیولارنگوسكوپ تولیدشده در این شركت مطابق با استاندارد های روز دنیا از جمله استاندارد ایزو 15223 و ایزو 14971 تولید شده است. این محصول علاوه بر این كه ثبت اختراع داخلی شده است، موفق به اخذ مجوز ها و گواهینامه های معتبر سختگیرانه مورد نیاز برای تولید انبوه و بهره برداری در ایران مانند مجوز تجیهزات پزشكی وزارت بهداشت، مجوز ثبت از وزارت صمت، گواهینامه ایزو 13485 از شركت آی سی جی كره جنوبی شده است. وی در خصوص ثبت این محصول به عنوان اختراع در اداره مالكیت فكری آمریكا و اروپا تصریح می كند: «یكی از مهم ترین دلایلی كه تاكنون اقدامی در این رابطه نكرده ایم، هزینه بالای ثبت اختراع در خارج از ایران است. در صورت جذب سرمایه آمادگی اقدام برای این موضوع را داریم.»
این پزشك متخصص در خصوص جذب سرمایه برای تولید این محصول توضیح می دهد: «تا اینجای كار، تمام مراحل را با هزینه شخصی پیش برده ایم. اما برای تولید انبوه این محصول و همچنین صادرات آن در صورت جذب مشتری خارجی نیاز به سرمایه بسیار بالایی است كه بدون جذب سرمایه امكان پذیر نخواهد بود.»

{$sepehr_media_396942_400_300}

مزیت ها نسبت به نمونه خارجی از دكتر خاجوی در خصوص مزیت های دستگاه تولید شده نسبت به نمونه های خارجی پرسیدم. وی در پاسخ گفت: «یكی از نكات مهمی كه در طراحی این ابزار مورد توجه قرار دادیم، تجربیاتی بود كه در طی سال ها انتوباسیون بیماران به دست آورده بودیم. یكی از این نكات بهبود ارگونومی لارنگوسكوپ برای قرارگیری در دست پزشك و همچنین ارگونومی بهتر تیغه متناسب با فرم دهان و حلق بود. به طوری كه به راحتی وارد دهان بیماران عادی و سخت می شود و تصویر مناسبی از حلق بیمار به پزشك نمایش می دهد. تیغه این محصول از جنس استیل بوده و روی آن از رابر دندانی از جنس تی پی یو برای كاهش فشار به دندان های بیمار و شكستگی احتمالی استفاده شده است.»
این متخصص بیهوشی در ادامه تصریح می كند: «علاوه بر این ویژگی، استفاده از امواج وای فای برای ارسال تصاویر دوربین، امكان اتصال همزمان چند دستگاه هوشمند به ویدیولارنگوسكوپ را تا فاصله 10 متری از دستگاه فراهم می كند. به همین خاطر می توان از آن برای آموزش دانشجویان نیز استفاده كرد. اپلیكیشن طراحی شده برای این ابزار امكان تهیه عكس و ضبط تصاویر را نیز برای كاربر فراهم كرده است كه فرآیند آموزش را برای دانشجویان ساده تر می كند.»
به گفته دكتر خاجوی مزیت مهم دیگر این محصول استفاده از باتری 3300 میلی آمپر ساعتی است كه امكان هفت ساعت كار مداوم با نوردهی حداكثری و تصویربرداری یا یك ماه استفاده غیرپیوسته را برای پزشك در هر بار شارژ فراهم می كند و پس از اتمام شارژ نیز با شارژر های معمول گوشی های هوشمند قابل شارژ مجدد است.

عسل اخویان طهرانی/ دانش- روزنامه جام جم