به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ آقای دكتر محمدرضا غفارزاده رزاقی مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، با عنوان این مطلب كه برخی از گروه ها نظیر سالمندان و مبتلایان به بیماری های مزمن كه بیشتر در معرض خطر ابتلاء به كووید 19 قرار دارند استرس بیشتری را در این همه گیری از خود نشان می دهند، گفت: كودكان و نوجوانان، كادر بهداشتی و درمانی، مبتلایان به اختلالات روانی و مصرف كنندگان مواد مخدر، الكل و دخانیات، از دیگر گروه هایی هستند كه پاسخ شدیدتری نسبت به استرس ناشی از بیماری كرونا نشان می دهند.

وی افزود: در هنگام شیوع بیماری های عفونی از جمله اپیدمی كووید 19 افراد با توجه به اینكه نگران سلامتی خود و عزیزانشان هستند ممكن است دچار عوارض متفاوتی از جمله اختلال در ریتم و زمان خواب یا مشكل در هنگام خوابیدن شوند.

آقای غفارزاده تغییر در الگوی تغذیه و غذا خوردن، اختلال در تمركز، بروز مشكلات مزمن جسمانی، افزایش مصرف الكل، دخانیات یا سایر دارو ها را از دیگر رفتار های افراد در نتیجه استرس ناشی از كرونا عنوان كرد.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی مراقبت از خود و خانواده را راهكار مناسبی برای كاهش استرس ناشی از كرونا برشمرد و توصیه كرد: افراد زمانی را برای استراحت خود در نظر گرفته و از تماشا، خواندن و گوش دادن مكرر به اخبار بیماری ها در رسانه ها و شبكه های اجتماعی پرهیز كنند، زیرا شنیدن مكرر اخبار ناراحت كننده باعث افزایش استرس و مختل شدن سلامت روان می شود.

مراقبت از سلامت، تنفس عمیق، انجام حركات كششی یا یوگا، ورزش منظم، خواب كافی، تغذیه سالم و متعادل، اجتناب از مصرف دخانیات و الكل از دیگر توصیه های وی برای كاهش استرس بود.

آقای غفارزاده در ادامه ارتباط و گفتگو با دوستان را دیگر راهكاری مؤثر برشمرد و توصیه كرد: با توجه به شرایط اپیدمی افراد به صورت مجازی با دوستان خود در ارتباط باشند و با افراد مورد اعتمادشان در خصوص نگرانی ها و استرس های خود صحبت كنند.

در صورتی كه استرس فرد برای چندین روز پیاپی در طول فعالیت های روزمره ادامه داشت حتماً باید با مراقبان سلامت و كارشناسان سلامت روان در مراكز خدمات جامع سلامت تماس گرفته یا به روانشناس مراجعه كند.

روش های كاهش استرس

آقای غفارزاده به اشتراك گذاشتن حقایق در مورد كرونا و درك خطر واقعی آن برای خود و افرادی كه به آن ها اهمیت می دهید را یكی از روش های كاهش استرس در افراد برشمرد.

به گفته وی، با اشتراك گذاری اطلاعات دقیق و علمی و موثق در مورد كرونا هم می توانید به افراد كمك كنید تا استرس كمتری داشته باشند و همچنین می توانید با آن ها ارتباط برقرار كنید.

طبق توصیه غفارزاده افراد باید سعی كنند تا اطلاعات جدیدی در حوزه مدیریت هیجانات و راه های ارتقای سطح سلامت روان خود كسب كنند.

وی با اشاره به الگوبرداری رفتاری كودكان و نوجوانان از دیگران گفت: با توجه به اینكه واكنش های كودكان و نوجوانان تا حدودی بر اساس مشاهدات رفتار بزرگسالان است، وقتی والدین و افراد بزرگسال در مواجهه با COVID-19 رفتاری همراه با آرامش و اطمینان داشته باشند، كودكان نیز از آنان می آموزند.

به گفته وی، كودكان ضمن الگوبرداری از رفتار بزرگسالان، آن ها را به عنوان پشتیبان خود در نظر گرفته و ضمن تقلید از رفتار آنان نسبت به موقعیت و پیرامون خود اطمینان بیشتری پیدا می كنند.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه با اشاره به تفاوت پاسخ كودكان و نوجوانان به استرس خاطرنشان كرد: كودكان كم سن در مقابله با استرس علائمی نظیر گریه یا تحریك بیش از حد را نشان می دهند یا شاهد علائم دیگری نظیر بازگشت به رفتار های كودكانه ای كه از آن خارج شدند، ترس از تنهایی خوابیدن، شب ادراری و واكنش های كودكانه كمتر از سن در آن ها باشیم.

به گفته وی، از دیگر علائم ناشی از مواجهه با استرس در كودكان و نوجوانان می توان به نگرانی یا غم بیش از حد، عادات ناسالم خوردن یا خوابیدن، تحریك پذیری و پرخاشگری در نوجوانان، عملكرد ضعیف تحصیلی، اختلال توجه و تمركز اشاره كرد.

آقای غفارزاده اجتناب از فعالیت هایی كه قبلاً از آن ها لذت می بردند، سردرد های غیرقابل توضیح یا درد های منتشر در سراسر بدن، استفاده از دخانیات یا سایر دارو ها بدون تجویز پزشك را از دیگر عوارض ناشی از استرس در كودكان و نوجوانان برشمرد.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی به والدین توصیه كرد: در همه گیری جهانی كرونا حتماً برای گفتگو با فرزند خود در خصوص شیوع كرونا وقت گذاشته به سؤالات آن ها صادقانه پاسخ دهند و حقایق مربوط به كرونا را به روشی قابل درك برای كودك و نوجوان خود بیان كنید.

وی تأكید كرد: والدین باید به فرزند خود اطمینان دهند كه از امنیت برخوردار هستند. اگر فرزند شما نگران و ناراحت است به وی بگویید اشكالی ندارد، زیرا ماهیت اپیدمی ها به این صورت است و راهكار های مقابله با استرس را به آن ها آموزش دهید تا بتوانند آن را مدیریت كنند.

آقای غفارزاده مدیریت نحوه دریافت اخبار در خانواده را بسیار ضروری عنوان كرد تا تفاسیر نادرست اخبار و مواجهه با اطلاعات شبكه های اجتماعی منجر به افزایش نگرانی و ترس در خانواده نشود.

وی والدین را به برنامه ریزی مناسب برای كار های روزمره فرزندان خود توصیه كرد و با توجه به تعطیلی مدارس بر ضرورت تدوین برنامه برای فعالیت های یادگیری، آموزش، آرامش بخش یا تفریحی كودكان تاكید كرد.

آقای غفارزاده گفت: والدین در دوران همه گیری جهانی باید الگوی مناسبی برای كودكان خود بوده و برنامه ریزی مناسبی برای كار های روزمره از قبیل مطالعه، ورزش، خواب و استراحت، تغذیه مناسب و متعادل و تفریحات خانوادگی در منزل انجام دهند. همچنین با توجه به لزوم رعایت پروتكل ها و فاصله گذاری اجتماعی با دوستان و بستگان از طریق تلفن و فضای مجازی ارتباط مؤثری برقرار كنند.

مدیر گروه سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه همچنین از والدین خواست ضمن مطالعه بیشتر در مورد روش های مؤثر برای مقابله و مدیریت استرس كودكان به ارائه آموزش های لازم به فرزندان خود بپردازند.

آقای غفارزاده؛ نوجوانی را از دوران های بحرانی و سخت زندگی افراد برشمرد و با اشاره به تأثیر پاندمی كرونا بر نوجوانان افزود: تعطیلی مدارس و لغو رویداد های اجتماعی باعث از دست رفتن برخی از مهمترین لحظات زندگی نوجوانان شد و آنان را از فعالیت هایی نظیر معاشرت و همنشینی با دوستان و شركت در كلاس های مختلف درسی و غیر درسی محروم كرد.

نحوه مقابله با اضطراب

وی خطاب به نوجوانان كه پاندمی كرونا باعث تغییر سبك زندگی و بروز اضطراب، انزوا و ناامیدی آن ها شده است گفت: نگرانی و اضطراب شما از تعطیلی مدارس و خبر های هشدارآمیز در این دوران كاملاً طبیعی است و شما تنها نیستید.

به گفته این دكترای روانشناسی، اضطراب عملكردی، تهدید ها را به فرد هشدار داده و برای محافظت و انجام اقدامات پیشگیرانه به وی كمك می كند. در پاندمی كرونا این امر باعث اخذ تصمیمات صحیحی نظیر پرهیز از دورهمی ها و حضور در اماكن شلوغ، رعایت پروتكل های بهداشتی، شستن دست ها و استفاده از ماسك می شود.

آقای غفارزاده به نوجوانان خاطرنشان كرد: این اقدامات شما و اطرافیانتان را در مقابل بیماری حفظ می كند و با این كار از اعضای جامعه محافظت می كنید و به آن ها نشان می دهید كه به آن ها اهمیت می دهید.

وی همچنین بر كسب اطلاعات موثق از منابع معتبر مانند سایت های دانشگاه های علوم پزشكی، وزارت بهداشت، یونیسف و سازمان بهداشت جهانی تاكید كرد.

مدیر گروه سلامت روانی معاونت بهداشتی به نوجوانان توصیه كرد: در صورت بروز نشانه های بیماری كرونا استرس نداشته باشند و اگر حالشان خوب نیست ونشانه های بیماری را در خود می بینند، موضوع را با والدین یا بزرگسالان مورد اعتماد خود مطرح كنند تا با راهنمایی آنان اقدامات لازم برای درمان آن ها و پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران انجام شود.

آقای غفارزاده انحراف توجه را از راهكار های مؤثر در كاهش استرس برشمرد و گفت: وقتی مدت طولانی با شرایط سخت مواجه هستیم بهترین كار این است كه مشكلات را به دو دسته تقسیم كنیم؛ مشكلات قابل كنترل و مواردی كه هیچ كاری از دست ما در خصوص آن ها ساخته نیست.

وی افزود: هم اكنون مشكلات زیادی در دسته دوم قرار داشته و قابل كنترل توسط ما نیستند. تنها كاری كه در این خصوص كمك می كند كنار آمدن با این موارد و دور كردن افكارمان از موضوع است.

این دكترای روانشناسی به عنوان راهی برای دستیابی به آرامش و توازن در زندگی روزمره در پاندمی كرونا به نوجوانان پیشنهاد كرد برای كاهش استرس ناشی از شیوع بیماری كرونا ذهن خود را به موضوعات دیگر متوجه كنند، به تكالیف درسی خود بپردازند، فیلم های مورد علاقه شأن را تماشا كرده یا موقع خواب كتاب داستان بخوانند.

آقای غفارزاده استفاده از فضای مجازی را بهترین راه ارتباطی نوجوانان با دوستانشان در عین رعایت فاصله اجتماعی عنوان كرد و به نوجوانان توصیه كرد به چالش هایی كه درباره سلامت در رسانه های اجتماعی پدید آمده بپیوندند، زیرا نوجوانان با خلاقیت خویش می توانند شیوه های جدید ارتباط آنلاین با یكدیگر و متفاوت از قبل را پیدا كنند.

وی همچنین نوجوانان را از دسترسی بی وقفه به صفحات مجازی و رسانه های اجتماعی برحذر داشت و گفت: این كار ممكن است اضطراب شما را چند برابر كند؛ بنابراین پیشنهاد می كنیم با كمك والدین زمان بندی و محدودیت استفاده از صفحات مجازی برای خود تعیین كنید.

مدیر گروه سلامت روان معاونت بهداشتی نوجوانان را به استفاده از فرصت ها به شیوه ای سازنده برای مراقبت از سلامت روان و انجام فعالیت های مورد علاقه شأن نظیر مطالعه كتاب جدید و یادگیری موسیقی توصیه كرد.

آقای غفارزاده از دست دادن رویداد ها و سرگرمی ها یا شركت نكردن در مسابقات ورزشی را برای نوجوانان بسیار ناگوار و ناراحت كننده برشمرد و بهترین راه را كنار آمدن با این موضوعات عنوان كرد.

وی به نوجوانان گفت: وقتی دچار احساسات ناراحت كننده هستید باید آن را بپذیرید و تنها راه چاره كنار آمدن با این احساسات و گذر از آن است. هیچ اشكالی ندارد غمگین باشید و اگر احساس غم را بروز دهید، زودتر حالتان بهتر می شود.

به گفته وی، هركسی احساسات خود را به گونه ای متفاوت بروز می دهد. بعضی بچه ها به كار های هنری روی می آورند، بعضی دوست دارند با دوستان خود حرف بزنند و به این صورت با دیگران ارتباط برقرار كنند. مهم این است همان كاری كه احساس می كنید حالتان را بهتر می كند انجام دهید.

آقای غفارزاده با اشاره به افزایش روند سالمندی در جهان و ایران حفظ سلامت روان سالمندان را یكی از امور مهم و اساسی برشمرد.

به گفته وی، سالمندی بیماری نیست بلكه مرحله ای از چرخه زندگی همراه با انباشت خردمندی است و فرصتی برای انتقال تجربیات فرد به نسل های بعدی محسوب می شود.

این دكترای روانشناسی بالینی با اشاره به كاهش تدریجی عملكرد برخی دستگاه های بدن در دوران سالمندی گفت: در صورت توجه به سلامتی، ورزش مرتب، رژیم غذایی سالم، استراحت كافی و مراقبت های طبی پیشگیرانه شاهد دوران سالمندی توأم با سلامت جسمی و روانی و اجتماعی خواهیم بود.

مدیر گروه سلامت روانی معاونت بهداشتی پیری را یك فرایند مادام العمر عنوان كرد و گفت: افرادی كه شانس رسیدن به سن سالمندی را می یابند، كسانی هستند كه با موفقیت مراحل مختلف زندگی را پشت سر گذاشتند.

وی كنترل و درمان به موقع علائم و بیماری ها در دوران سالمندی را منجر به افزایش كیفیت زندگی دانست. همچنین كلید اصلی سلامت روان در سالمندی را سلامت جسم ذكر كرد و به رابطه مستقیم این دو موضوع اشاره كرد.

به گفته غفارزاده، بروز اختلالات روانی نظیر اختلال تمركز، تحریك پذیری، خلق افسرده، كاهش انرژی و اضطراب به دلیل سالمندی یك باور غلط در عامه مردم است. اما فرایند پیری سالم و پویا، شامل تغییر ناگهانی شخصیت افراد و از دست دادن هوش یا حافظه نمی شود و در صورت وجود چنین علائمی حتماً فرد باید به متخصص روانپزشكی مراجعه كند.

وی با اشاره به استرس ناشی از پاندمی كرونا و تأثیرات آن بر روی زندگی سالمندان خاطرنشان كرد: در پاندمی كرونا قرنطینه خانگی و محدود شدن معاشرت ها، عوارض عاطفی، احساسی و روحی و روانی بسیاری برای سالمندان در پی داشت.

غفارزاده اضطراب و افسردگی، عدم تغذیه مناسب، مصرف دخانیات و الكل، برخی داروها، تداخلات دارویی، عدم فعالیت و تحرك كافی، استرس و ناراحتی ناشی از مرگ عزیزان، تنهایی ناشی از آن و بیماری های جسمانی را از عوامل مؤثر در بروز اختلال در سلامت روان سالمندان ذكر كرد.

این دكترای روانشناسی بالینی، استراحت و خواب كافی در شبانه روز (هشت ساعت) را برای داشتن ذهنی آرام و افزایش انرژی در سالمندان ضروری دانست و بر ورزش منظم و فعالیت بدنی روزانه تاكید كرد.

مدیر گروه سلامت روان معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، فعالیت بدنی منظم و ملایم در سالمندان مثل پیاده روی 30 دقیقه ای در منزل را با توجه به قرنطینه خانگی باعث كاهش بیماری های قلبی عروقی، كاهش خطر پوكی استخوان، بهبود عملكرد تنفسی و جریان خون، حفظ وزن ایده ال و تناسب اندام و احساس آرامش جسمی و روانی ذكر كرد.

وی تاكید كرد در بسیاری موارد با رژیم غذایی و ورزش، بدون مداخلات جراحی یا طبی اضافی، می توان فرایند یك بیماری را متوقف كرد.

غفارزاده گفت: در دوران سالمندی حافظه كوتاه مدت ممكن است دچار نقصان شود و افزود: سالمندان از عقل و خرد، قدرت قضاوت و توانایی تصمیم گیری صحیح با توجه به یك عمر تجربه برخوردار هستند، اما برای جلوگیری از نقص حافظه و تمركز بهتر است با حل جدول و معما، مطالعه كتب مختلف، قصه خوانی برای كودكان ذهن خود را سالم نگه دارند.

وی با توجه به محدودیت های ارتباطی و معاشرتی در پاندمی كرونا خطاب به سالمندان گفت: برای یادگیری چیز های تازه هیچ وقت دیر نیست، بنابراین بهتر است نحوه كار با رایانه و اپلیكیشن های مختلف موبایلی را یاد گرفته و از طریق ایمیل و فضای مجازی با دوستان و آشنایان و بستگان خود تماس بگیرند.

آقای غفارزاده، انزوای سالمندان در دوران كرونا را باعث آسیب پذیرتر شدن آنان نسبت به افسردگی برشمرد و خاطرنشان كرد: سالمندان می توانند روابط اجتماعی خود را به صورت مجازی و تلفنی ادامه دهند و ضمن ارتباط با جوانان و سایر بستگان به انتقال ارزش های فرهنگی به نسل جوان بپردازند. در این صورت احساس سودمندی و عزت نفس آنان حفظ شده و از انزوا و افسردگی و استرس روزمره رها می شوند.

به گفته وی، یادآوری و تعریف خاطرات گذشته برای فرزندان و نوه ها و حتی تماشای آلبوم عكس های قدیمی و صحبت در خصوص آن ها از دیگر راهكار های تقویت حافظه در سالمندان است. مشاركت در امور خیریه و كمك به نیازمندان نیز در ایجاد آرامش روحی و روانی سالمندان بسیار مؤثر است.

آقای غفارزاده سالمندان را به توجه به سلامتی، پیگیری روند درمان بیماری، پرهیز از مصرف دخانیات و الكل، داشتن رژیم غذایی مناسب، كاهش مصرف نمك و چربی، مصرف همه گروه های غذایی به خصوص میوه و سبزیجات تازه و لبنیات توصیه كرد.

وی فعالیت جنسی رضایت بخش در دوران سالمندی را طبیعی و امكان پذیر برشمرد و گفت: بسیاری از سالمندان بر اساس باور غلط عامه این فعالیت ها را با افزایش سن كنار می گذارند.

آقای غفارزاده یادآور شد: در برخی افراد فعالیت جنسی با افزایش سن به صورت تدریجی كاهش می یابد، اما به نظر می رسد عوامل فرهنگی و اجتماعی در تغییرات جنسی سالمندان بیش از تغییرات روانشناختی ناشی از پیری نقش داشته باشد.

این دكترای روانشناسی بالینی مهم ترین عوامل مؤثر در میزان فعالیت جنسی در سن بالا را شامل بقا و سلامتی همسر، سلامتی فرد و میزان فعالیت جنسی وی در گذشته، استرس، افسردگی، اضطراب، تعارض های زناشویی، بیماری های جسمی، عوارض برخی از دارو های فشار خون و قلبی عنوان كرد.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی؛ روش زندگی سالم و حفظ سلامت، رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و عادات بهداشتی درست را مؤثرترین راه برای كاهش خطر بیماری های مزمن و نیاز به دارو هایی ذكر كرد كه ممكن است فعالیت جنسی را در سالمندان مختل كند.

آقای غفارزاده با توجه به عوارض ناشی از همه گیری جهانی كرونا بر روی سلامت روان به سالمندان توصیه كرد: اگر اخیراً دچار احساس تغییر خلق، كاهش انرژی، كاهش لذت بردن از فعالیت های روزمره، احساس گناه، حس بی ارزشی، میل به تنهایی، دلشوره و اضطراب، كاهش خواب و اشتها، كاهش وزن و شكایات متعدد جسمانی شدید حتماً همراه یكی از اعضای خانواده به متخصص روانپزشكی مراجعه كنید تا از نظر افسردگی و اضطراب مورد بررسی قرار گیرید.