به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، بررسی آمار های ثبت شده در سازمان ثبت احوال كشور حاكی از آن است كه در سال 1398 به ازای 530 هزار و 225 ازدواج ثبت شده در كشور، 174 هزار و 831 طلاق ثبت شده است و به طور كلی می توان گفتبه ازای هر دو ازدواج در كشور می توان شاهد وقوع یك طلاق بود.

همچنین روند آمار ازدواج و طلاق های ثبت شده در كشور حاكی از آن است كه در دهه گذشته، كشور با كاهش چشم گیر آمار ازدواج و رشد آمار طلاق روبه رو بوه است.

غالباً تعارض های عمیق و حل نشده بین زوجین به عنوان عامل اصلی طلاق، در نظر گرفته می شود. بخشی از تعارض ها و اختلافات ناشی از عوامل بیرون از نهاد خانواده و بخشی دیگر به دلیل عوامل درونی نهاد خانواده است؛ كه البته هر دوی این عوامل در هم تنیده و پیوسته هستند.

بیشتر تحقیقاتی كه در كشور به موضوع علت های بروز اختلاف بین زوجین پرداخته اند، از بعد روان شناختی و مشاوره ای به موضوع توجه كرده اند و در مقیاس خرد بوده اند. به همین دلیل جای تحقیقاتی كه موضوع تعارض بین زوجین را از نظر جامعه شناختی و در مقیاس كلان و كشوری مورد بررسی قرار دهند، خالی بود. بر همین اساس یونس اكبری؛ دكتری جامعه شناسی توسعه اجتماعی روستایی دانشگاه تهران، با انجام یك مطالعه به بررسی این موضوع پرداخته است.

برای انجام این تحقیق از داده های «پیمایش ملی خانواده» استفاده شد. در این پیمایش افراد بالای 15 سال خانوار های معولی ساكن در مناطق شهری ایران مورد بررسی قرار گرفتند. افراد متاهل در این پیمایش سه هزار و 819 نفر بودند كه در این بررسی، از پاسخ های آن ها استفاده شده است.

در این مطالعه تاثیر متغیر های «نگرش به ازدواج»، «نگرش های جنسیتی»، «حق طلبی»، «رضایت از زندگی»، «عوامل خوشبختی»، «رضایت جنسی»، «نگرش به اعتماد خانوادگی در جامعه»، «سرمایه فرهنگی»، «مشاهده خشونت بین والدین»، «درآمد پاسخ گو»، «هزینه ماهیانه خانواده»، «میزان درآمده ماهیانه خانواده»، «سن»، «سال ازدواج» و «تحصیلات زوجین» بر متغیر «میزان تعارض بین زوجین» بررسی شد.

بررسی ها نشان داد كه بین متغیر های «حق طلبی»، «سرمایه فرهنگی»، «نگرش به ازدواج (سنتی و مدرن)»، «تحصیلات زوجین»، «نگرش جنسیتی»، «فشار شغلی»، «نگرش به اعتماد خانوادگی در جامعه» و «مشاهده خشونت بین والدین» با متغیر «تعارض بین زوجین» رابطه مثبت و معنی داری بر قرار است و هر چه میزان این متغیر ها در زوجین بیشتر باشد، تعارض بین آن ها نیز افزایش می یابد.

با این وجود مشخص شد كه تاثیر متغیر های «مشاهده خشونت بین والدین»، «حق طلبی» و «نگرش به ازدواج (سنتی و مدرن)» در تعارض بین زوجین به میزان قابل توجهی بیشتر از سایر متغیر ها است.

همچنین بین متغیر های «رضایت از زندگی»، «رضایت جنسی»، «تعداد سال های ازدواج» و «سن پاسخگویان» با تعارض بین زوجین، ارتباط معنی دار، منفی و معكوسی وجود دارد. به طوری كه هر چه رضایت از زندگی، رضایت جنسی، تعداد سال های ازدواج و سن افراد، بیشتر می شود، تعارض آن ها با همسرشان كاهش می یابد.

در بین این متغیر ها تاثیر تعداد سال های ازدواج و سن پاسخ گو در تعارض بین زوجین، به طور برجسته ای بیشتر از تاثیر رضایت از زندگی و رضایت جنسی بود.

نتایج این تحقیق همچنین حاكی از این است كه افرادی كه «سلامتی» را به عنوان مهم ترین معیار خوشبختی در نظر گرفته اند، بیشتر از سایر افراد بیان كرده اند كه هیچ تعارضی با همسر خود ندارند. از طرف دیگر درصد افرادی كه به ترتیب «آرامش» و «پول و ثروت» را به عنوان مهم ترین معیار خوشبختی در نظر گرفته اند، عنوان كردند كه با همسرشان در تعارض بیشتری هستند. به گفته محقق این مطالعه؛ به نظر می رسد كه بین فقدان ذهنی و عینی این دو متغیر و تعارض زیاد بین زوجین ارتباط معناداری وجود دارد.

همچنین متغیر های حق طلبی و مشاهده خشونت بین والدین، بیشترین تاثیر مستقیم را بر تعارض بین زوجین دارد.

با بررسی یافته های این تحقیق می توان عنوان كرد كه نظام ارزش ها در ایران دچار تغییر و تحولاتی شده است و به سوی ارزش های مدرن و تجددگرانه سوق یافته است.

نتایج این تحقیق نشان می دهد كه در مجموع 44.1 درصد از زوجین دارای تعارض متوسط و شدید با یكدیگر هستند كه البته 17.5 درصد از آن ها تعارض شدید دارند. در این بین متغیر حق طلبی بیشترین تاثیر را بر بروز تعارض بین زوجین دارد.

یونس اكبری؛ پژوهشگر این تحقیق در خصوص نتایج به دست آمده می گوید: زوج های دارای ارزش های تجددگرایانه با تهدید آزادی حدود اختیار مواجه می شوند، به همین جهت امكان بروز تعارض بین آن ها زیاد است. چرا كه این افراد بر حسب نوع ارزشی كه راهنمای اعمال و رفتار آن ها است، حق طلب و آزادی خواه هستند و نه مسئولیت طلب و تكلیف محور و به همین دلیل در درون نهاد خانواده با تهدید آزادی اختیار خود از سوی همسر مواجه می شوند.

وی ادامه می دهد: نكته دیگر این كه غالباً از تئوری «همسان همسری» به عنوان نظریه ای كه تبیین كننده ازدواج موفق است، یاد می شود كه بر مبنای آن شباهت طبقاتی (كه منجر به شباهت ارزشی می شود)، قومی، دینی، سنتی و تحصیلی افراد، منجر به ازدواج موفق می شود. نكته ناگفته در مورد این نظریه، بستر استفاده آن است. در دنیای سنت شباهت در امور یاد شده، به علت وجود ارزش های تلكیف محور و جمع گرا قاعدتاً به ازدواجی موفق منجر خواهد شد و در راستای تایید نظریه همسان همسری خواهد بود؛ ولی در بستر زندگی مدرن و ارزش های تجددگرایانه آن كه بر حق طلبی و انفراد تكیه دارد، اتفاقاً این همسانی ارزشی افراد تعارض هایی از جنس محدود شدن آزادی و انتخاب در زندگی خانوادگی را پیش خواهد آورد كه نتیجتاً در ابتدا امر سبب كاهش میل به ازدواج و متعاقباً بعد از ازدواج (با كاهش در نرخ آن) سبب بروز تعارض و افزایش نرخ طلاق در جامعه خواهد شد.

به گفته محقق این مطالعه؛ نكته قابل توجه در مورد عوامل مرتبط با بروز تعارض بین زوجین این است كه برخلاف تصور غالب كه عموماً بر عوامل اقتصادی در بروز تعارض بین زوجین تاكید دارد، این عوامل فرهنگی و ارزشی و غیر اقتصادی هستند كه بر تعارض زوجین در جامعه امروز تاثیرگذاری معنی دار و بیشتری دارند.

یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «عوامل مرتبط با بروز تعارض بین زوجین بر اساس داده های پیمایش ملی خانواده در ایران» در مجله جامعه شناسی ایران زیر نظر انجمن جامعه شناسی ایران منتشر شده است.