به گزارش «تابناك»، در ادامه گزارش روزنامه ایران آمده است: از این تعداد مراجعه كننده به دلیل نزاع در نیمه نخست امسال به پزشكی قانونی 225 هزار و 421 نفر مرد و 108 هزار و 676 نفر زن بودند. آمار مراجعان نزاع به مراكز پزشكی قانونی یكی از بیشترین موارد ارجاعات به پزشكی قانونی را شامل شده و رقمی در حدود 40 درصد كل معاینات 6 ماهه 1400 و سالانه بیش از نیم میلیون مورد از ارجاعات سازمان را به خود اختصاص می دهد.

استان تهران نیز در 6 ماهه نخست سال جاری با 51 هزار و 120، خراسان رضوی با 30 هزار و 171 و آذربایجان شرقی با 24 هزار و 119 نفر بیشترین و استان های بوشهر با هزار و 677، ایلام با هزار و 979 و خراسان جنوبی با دو هزار و 519 نفر كمترین آمار مراجعان نزاع را داشته اند، بر اساس این گزارش در 6 ماهه نخست امسال بیشترین تعداد مراجعان نزاع در خردادماه با 60 هزار و 175 نفر به ثبت رسیده است، ضمن آنكه سه ماه تیر و مرداد و شهریور نیز رقم های بیش از 52 هزار نفر را دربر گرفته اند.

قبل تر از این، براساس آمارهای ارائه شده توسط پزشكی قانونی در چهار ماهه نخست سال جاری از تعداد كل مراجعین 70 هزار زن ایرانی راهی پزشكی قانونی شدند و بر اساس این معیار، زنان تهرانی در صدر جدول كتك خورده ها قرار دارند. بحث نزاع و دعوا از دیرباز در كلیه جوامع وجود داشته اما برخی عوامل فردی یا محیطی می توانند در افزایش آمارها دخیل باشند؛ حدود دو سال است كه از شیوع پاندمی كرونا می گذرد؛ به گفته كارشناسان و متخصصان، كرونا هم یكی از دلایلی است كه سبب افزایش میزان نزاع در كشور شده است و آمار ارائه شده نشان می دهد كه هر چه سریع تر برای پیشگیری از افزایش بیشتر این آمار باید كارشناسی های لازم انجام شده و به صورت تخصصی نظرات كاربردی را اعمال كرد.

ضرورت آموزش مهارت های اجتماعی

فربد فدایی، روانپزشك با بیان اینكه نزاع را می توان تحت عنوان پرخاشگری مورد بحث قرار داد، به «ایران» می گوید: پرخاشگری وضعیتی است كه هدف از آن رساندن صدمه جسمی یا كلامی به دیگری است و ممكن است با نیت قبلی باشد یا جنبه واكنشی داشته باشد، برای نمونه فردی برای سرقت از بانك به نگهبان بانك با اسلحه ای كه از پیش تهیه كرده است، تیراندازی می كند، اما فرد دیگر ممكن است در واكنش به درد شدید، گرما یا ناكامی در رسیدن به خواسته اش اقدام به پرخاشگری به صورت واكنشی كند، از سوی دیگر، پرخاشگری منجر به نزاع احتمالی، می تواند دلایل دیگری هم داشته باشد، بدین صورت كه ناشی از بیماری های عصبی و روانی یا بیماری های جسمی باشد اما در عین حال، عوامل محیطی و اجتماعی هم می تواند به این رفتار منجر شود.

به گفته او، گرمای شدید، ازدحام، سر و صدای زیاد، آلودگی هوا، ناكامی در رسیدن به خواسته ها، مصرف الكل و مواد محرك و مخدر یا نرسیدن مواد به فرد معتاد می تواند به صورت پرخاشگری ظاهر شود. عموماً پرخاشگری در افرادی دیده می شود كه روش های سازنده و پخته تعامل با دیگران را نیاموخته اند. برای نمونه همسران پرخاشگر و والدین پرخاشگر از این قبیل هستند.

فدایی در ادامه می افزاید: در شرایط كنونی كه بیماری كرونا محدودیت های اجتماعی و اقتصادی برای مردم ایجاد كرده است، افراد شاغل مجبورند چه به علت تعطیلی شغل و چه به علت دوركاری در خانه بمانند. آموزش مجازی سبب ماندن كودكان در خانه و اجبار مادر در رسیدگی نزدیك به چگونگی تحصیل آنهاست، این فشارهای ناخواسته سبب افزایش پرخاشگری در سطح خانواده و گاه ضرب و جرح می شود و كار به دادسرا و پزشكی قانونی هم می رسد. آماری كه سازمان پزشكی قانونی منتشر كرده است، حكایت از مراجعه دوبرابری مردان به علت عوارض دعوا و نزاع به پزشكی قانونی دارد، لیكن لازم به ذكر است كه به علل گوناگون بخش عمده ای از زنان كه به علت پرخاشگری شوهر، پدر یا برادر خود مورد ضرب و جرح قرار می گیرند به مراجع قانونی مراجعه نمی كنند و حتی ممكن است آمار این زنان قربانی بیش از مردان هم باشد.

او با اشاره به آمارهای ارائه شده، توضیح می دهد: استان های تهران، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی بالاترین میزان مراجعه به پزشكی قانونی را بابت نزاع دارند، البته به نظر می رسد این رقم متناسب با جمعیت این استان ها باشد، كما اینكه استان هایی هم كه كمترین مراجعه را از این بابت به پزشكی قانونی داشته اند، استان های كم جمعیت بوده اند، در هر حال این آمار كلی است و تراز نشده است، اما آنچه به صورت كلی می توان گفت، این است كه آمار بالای مراجعه به پزشكی قانونی به علت دعوا و نزاع، آمار بالایی است كه ضرورت آموزش مهارت های اجتماعی، كنترل خشم، نحوه تعامل و گفت وگو با دیگران را از سطح دبستان برای كودكان نشان می دهد. نمایش فیلم ها و مجموعه های تلویزیونی نمایشگر مهربانی و گذشت و نظم و احترام به قانون نیز می تواند در تلطیف این فضای ملتهب مفید باشد.

شناخت علل و زمینه های افزایش نزاع در كشور و میزان اثرگذاری كرونا بر آن

محمد زینالی، پژوهشگر اجتماعی نیز درباره دلایل افزایش آمار نزاع در كشور به «ایران» توضیح می دهد: وقتی درباره خشونت و نزاع صحبت می كنیم، باید بدانیم كه درباره فقدانی صحبت می كنیم كه در روابط اجتماعی وجود دارد. این فقدان ارتباط مناسبی است كه به صورت خشونت ظاهر می شود.

هر چند آمارهای ناشی از نزاع به این معنا نیست كه این اتفاق در جامعه عمومیت دارد، ولی باید به آن به دید تهدید برای روابط اجتماعی بنگریم. برای شناختن اینكه چگونه از نبود چنین چیزی رنج می بریم، باید بدانیم كه زیربناهای روابط سالم و مطلوبی كه منتهی به چنین اتفاقاتی می شوند در جامعه ما چه سنخی از ارتباطات هستند. برای شناختن چنین وضعیتی باید به ریخت شناسی جامعه ایرانی بپردازیم و ببینیم چرا به جای روابط مثبت و سالم شاهد نزاع و درگیری می شویم.

به اعتقاد او، باید بدانیم كه جامعه ایران یك جامعه موزائیكی و بویژه از نظر فرهنگ ارتباطی متكثر بوده و با وجود مهاجرت نیروی انسانی به كلانشهرها این تنوع به زیربنای روابط انسانی تبدیل می شود. علاوه بر این، ما در جوامع شهری تفاوت سبك زندگی از منظر اقتصادی هم داریم، یعنی بجز جغرافیا و زبان، میزان درآمد، تنوع نگرش و حتی جدایی محلات شهری هم در این مسائل دخیل هستند.

در درون خانواده با توجه به سایر انتظارات طبیعتاً ممكن است آمار بیشتری رقم بخورد. این ماجرا را در دل كرونا بهتر می توان درك كرد چرا كه هرقدر روابط اجتماعی كمتر شده، روابط خانوادگی به جای خود باقی بوده و بازتاب سایر كج خلقی ها در آن دیده خواهد شد. باید شاخص های اقتصادی و روانی سال های اخیر را هم به عنوان دلیل تشدید كننده این ماجراها ذكر كرد، به طوری كه می توان گفت ما با انبوه مشكلات اقتصادی و زندگی در شرایط تحریم و كرونا مواجه هستیم.

شرایط اقتصادی و كرونایی باعث شده است كه جای خالی جشن ها، میهمانی ها و ماجراجویی هایی مثل كوهنوردی و ورزش های دسته جمعی كه هیجانات را تخلیه و روابط را تعدیل می كند، محسوس باشد. در این شرایط است كه صبوری خود را نشان می دهد نه اینكه مخصوص شرایط مطلوب اجتماعی باشد اما داشتن چنین شرایط فردی از خویشتنداری و تأمل در روابط بندرت در اعضای عادی جامعه ممكن است.

زینالی در ادامه اضافه می كند: با این حال برای برآوردهای دقیق تر و چه بسا خلاف ارزیابی های اولیه، شناختن رخدادهای خشونت الزامی است و نباید به خشونت و نزاع به دید كلان و آماری نگاه كنیم، بلكه تك تك آنها از نظر تحلیل روابط اجتماعی شایان توجه هستند، چرا كه از بازنمود صورت های در حال تغییر جامعه و رخدادهای بوقوع پیوسته خبر می دهند.

این جامعه شناس در ادامه اضافه می كند: هر نزاع و دعوایی یك رخداد است و خبر از قصه های در هم تنیده زندگی انسان ها می دهد و برای كاستن از این اتفاقات باید به كمك روانشناسان و تحلیلگران روابط اجتماعی از این قصه ها سر در آورد. در یك نگاه كلی كثرت این حوادث خبر می دهد كه میزان تفاهم و الزامات اجتماعی در جامعه ما چندان كارساز نبوده و اتفاقات دیگری در درون زندگی ها وجود دارد كه نشان از حاد بودن زمینه های اولیه، تغییرات و بحران ها یا حاد بودن خود اتفاقات مورد نزاع می دهد.

كاهش آمار نزاع با اصلاح ساختار حقوقی و فرهنگی

سارا باقری، حقوقدان و فعال اجتماعی نیز در رابطه با بحث نزاع با اشاره به قانون مجازات اسلامی به «ایران» می گوید: ماده 615 در این رابطه اعلام می كند كه هرگاه عده ای با یكدیگر منازعه داشته باشند، هر كدام از شركت كنندگان منازعه بسته به اینكه نزاع منتهی به قتل یا نقص عضو یا ضرب و جرح شود، قانونگذار مجازات هایی را به نسبت در نظر گرفته است، پس در قانون، جرم انگاری در این خصوص شده است.

در ماده 614 قانون مجازات اسلامی هم به بحث مجازات ضرب و جرح عمدی اشاره كرده، رویه قضایی در دادگاه ها به این صورت است كه حتماً برای پرونده و شكوائیه ای كه در خصوص ضرب و جرح عمدی مطرح می شود، هر نوع ضرب و جرحی كه باشد، چه خانوادگی و چه خیابانی، فرد بلافاصله به پزشكی قانونی ارجاع شده و این پزشكی قانونی است كه بر اساس معایناتی كه انجام داده، اعلام می كند، فرد مضروب به چه میزان جراحت داشته است.

او در ادامه بیان می دارد: در بحث دعوای خانوادگی و اختلافات زناشویی در ماده 1130 قانون مدنی، عسروحرج زن مطرح شده و زنان می توانند به علت ضرب وجرح و عدم امنیت جانی درخواست طلاق دهند، به واسطه اینكه زنان مستقیماً برای اقدام به طلاق، حق قانونی ندارند، اگر بتوانند ثابت كنند كه از طرف مرد در منزل مشترك به طور مكرر، مورد خشونت هستند با طرح پرونده می توانند وارد عمل شوند و عدم امنیت جانی، روانی و آبرو را مطرح كنند، همین امر یكی از دلایل برای گرفتن طلاق می تواند باشد.

در كنار خیلی از دلایل دیگر، سوء رفتار زوج باعث می شود كه وقتی دادگاه متوجه می شود ادامه زندگی با همسر برای خانم قابل تحمل نیست و از طرف پزشكی قانونی هم آثار نزاع قابل اثبات باشد، برای طلاق راحت تر می توانند وارد عمل شوند، این در حالی است كه تجربه نشان داده به مرور خیلی از زنان هستند كه سال های مداوم مورد خشونت فیزیكی از طرف همسران خود قرار می گیرند ولی به دلیل مسائل فرزندان، خانواده ها یا به خطر افتادن شغل و حفظ آبرو سكوت می كنند و دست به تشكیل پرونده قضایی نمی زنند.

باقری، در ادامه به بحث كرونا اشاره كرده و توضیح می دهد: دوران كرونا و قرنطینه هم در میزان خشونت های هر سطحی از جامعه از جمله زناشویی یا والدین نسبت به فرزندان بسیار نقش داشت و چشمگیر بود. فشارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و بحث پاندمی باعث شد میزان خشونت افزایش پیدا كند. در خصوص نزاع خیابانی هم جرم انگاری شده و در قانون مجازات هم در رابطه با اینكه اگر كسی بخواهد در خیابان ها و كلاً سطح شهر و مكان های عمومی، ایجاد مزاحمت، اخاذی یا تهدید با حركات غیرمتعارف یا تعرض به افراد داشته باشد و در نهایت موجب اخلال آرامش و آسایش عمومی شود، به طور كامل در مواد 617 و 618 قانون مجازات اسلامی اشاره شده است، معمولاً مزاحمت های خیابانی بخصوص برای زنان پیش می آید، همه زنان در طول زندگی با این نوع آزارها بسیار زیاد مواجه شده اند و با وجود اینكه می توانند از طریق شكایت كیفری اقدام كنند، ترجیح می دهند به واسطه اینكه این حجم از آزارها و مزاحمت ها زیاد است، یا سكوت كنند یا اینكه بلافاصله واكنشی نشان داده و از كنار مسأله رد شوند.

این حقوقدان با اشاره به اینكه سطح آموزش ها در كاهش آمار نزاع بسیار مؤثر هستند، توصیه می كند: از طریق رسانه ها و شبكه های اجتماعی كه در حال حاضر در دسترس همه افراد قرار دارند، می توان سطح آموزش ها را بالا برد، البته تصویب قانون خشونت خانگی هم بسیار مؤثر است زیرا بخش زیادی از خشونت هایی كه علیه زنان اتفاق می افتد در قالب منازعات هستند و به واسطه عدم حمایت های قانونی در ارتباط با زنان شاهد چنین دعواهایی هستیم.