تهران- ایرنا- بررسی مشكلات و سختی های بی شمار كم توانان و معلولان به عنوان اقشار آسیب پذیر جامعه نیازمند توجه جدی دولتمردان و مسئولان است. از این رو باید با اجرای قوانین حمایتی تحولی اساسی ایجاد شود و به اصلی ترین مشكلات آنها كه نداشتن اشتغال و درآمد پایدار است، توجه ویژه ای شود.

رسانه های كشور 13 آذر 1400 خورشیدی به مناسبت روز جهانی معلولان نگاه ویژه ای به مسائل و مشكلات این قشر از جامعه داشته اند. به گونه ای كه اصولگرایان، اعتدالگرایان و اصلاح طلبان هر كدام گزارش، یادداشت و مصاحبه هایی در این خصوص منتشر كرده اند كه در ادامه بخشی از این آنها رصد می شود.

رسانه های اعتدالگرا

اجرا نشدن قانون حمایت از حقوق معلولان

در یادداشتی به قلم سیدحسن موسوی چلك رئیس انجمن مددكاران اجتماعی ایران، كه در خبرگزاری خبرآنلاین منتشر شده می خوانیم: نام گذاری هفته گرامی داشت افراد دارای معلولیت، فرصتی برای بیان مباحث جدی تر در خصوص افراد دارای معلولیت است. فردی كه دارای معلولیت است علاوه بر برخورداری از حقوق عامه ای كه در فصل سوم قانون اساسی به عنوان حقوق ملت مطرح شده، به دلیل ویژگی هایی كه دارد از قانون و حقوق خاص تری یعنی قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت برخوردار است. این قانون در سال 83 تصویب شده بود اما در سال 96 بازنگری و مجدداً تصویب شد اما بخش عمده ای از این قوانین را نتوانسته ایم اجرا كنیم. در قانون برای افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید پایه حقوق قانون كار به عنوان حداقل مستمری تعیین شده است؛ یعنی هر كدام از افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید حداقل سه میلیون تومان در ماه باید دریافت كتتد اما اكنون برای یك فرد معلول مستمری 300 تا 350 هزار تومانی پرداخت می شود. اصل 30 قانون اساسی به لزوم آموزش رایگان همه مردم اختصاص دارد. همچنین قانون حمایت از افراد دارای معلولیت نیز بر رایگان بودن تحصیل این افراد در دانشگاه ها تأكید دارد اما آیا این مهم محقق شده است؟ هیچ بانك اطلاعاتی دقیقی در خصوص افراد دارای معلولیت در كشور نداریم، پس چطور می خواهیم امكان آموزش آنها را فراهم كنیم.

تخصیص بودجه برای تامین داروی بیماران SMA

روزنامه حمایت در گزارشی نوشت: رییس مركز مدیریت پیوند و درمان بیماری های وزرات بهداشت، از دستور رییس جمهور برای تامین داروی بیماران SMA خبر داد. مهدی شادنوش اظهار كرد: قرار شد داروی این بیماران برای یك دوره 6ماهه با بودجه ویژه ای كه از سوی سازمان برنامه و بودجه اختصاص پیدا می كند، تهیه شود. وی افزود: در عین حال قرار شد در همین مدت هم اثربخشی این دارو، از سوی متخصصان مراكز مختلف ارزیابی شود تا بعدا تصمیم گیری نهایی در زمینه استفاده از این دارو در ایران انجام شود. شادنوش همچنین درباره میزان بودجه ویژه ای كه قرار است برای بیماران SMA تخصیص یابد، گفت: قرار شد برای تعیین میزان این بودجه بررسی های دقیق تر انجام و برآورد قیمت شده، سپس اعلام شود و در اختیار قرار گیرد.

رسانه های اصولگرا

قانون به كارگیری معلولان

روزنامه كیهان در گزارشی به گفت و گوی وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی، در زمینه اجرای قانون به كارگیری معلولان توسط دستگاه ها، پرداخت و به نقل از وی آورده است: گزارش اجرای قانون به كارگیری سه درصدی معلولان توسط دستگاه ها تا آخر آذرماه به دولت ارسال می شود و دستگاه هایی كه این قانون را اجرا نكرده باشند، توبیخ می شوند. به گزارش كیهان به نقل از خبرگزاری ایرنا، حجت اله عبدالملكی با اعلام این خبر در گفت و گو با خبرنگاران اعلام كرد: دولت تصمیم می گیرد كه با دستگاه های متخلف چه برخوردی شود. عبدالملكی همچنین در نشست صمیمانه با جمعی از فعالان و نخبگان دارای معلولیت كشور گفت: حقوق افراد دارای معلولیت در بودجه سال 1401 بطور ویژه دیده خواهد شد. گفتنی است، طبق تبصره یك ماده 15 لایحه حمایت از حقوق معلولان، سازمان ها، وزارتخانه ها، موسسات دولتی، شركت ها و نهادهای عمومی انقلابی مكلف هستند سه درصد از مجوزهای استخدامی خود را به افراد دارای معلولیت اختصاص دهند و سازمان اداری و استخدامی كشور موظف است نسبت به تخصیص این سهمیه استخدامی برای افراد دارای معلولیت اقدام و بر رعایت آن نظارت كند. همچنین در تبصره 2 این ماده آمده است: بالاترین مسئول دستگاه های اجرایی، نهادهای عمومی غیردولتی، شهرداری ها و بانك ها مكلف به اجرای دقیق مفاد این ماده هستند. متخلفان حسب مورد با حكم مراجع ذی صلاح به مجازات های مندرج در ماده 4 این قانون محكوم می شوند.

سردرگمی و چالش برخی سازمان های مردم نهاد

وطن امروز در گزارشی آورده است: روز جهانی افراد دارای معلولیت در هر سال، فرصتی است برای نمایش، شعار و شاید اقدام! این گلایه ای است كه بسیاری از فعالان این حوزه و افراد درگیر با معضلات و مشكلات ناشی از معلولیت مطرح می كنند. از نظر آنها برخی سازمان های مردم نهاد، مقامات مسؤول، مدیران شهری، خبرنگاران و حتی خود افراد دارای معلولیت، در زمینه مطالبه گری، نیازسنجی و پاسخگویی دچار سردرگمی هستند. سهیل معینی، مدیرعامل انجمن باور و فعال حوزه حقوق افراد دارای معلولیت، در گفت وگو با خبرنگار وطن امروز گفت: در 10 سال اخیر بویژه چند سال گذشته شاهد ارتقای سطح آگاهی عمومی و همچنین آگاهی جامعه ایران هدف درباره حقوق معلولان هستیم، بنابراین نقش، جایگاه و تاثیرگذاری سازمان های مردم نهاد پررنگ تر و بیشتر شده است. چالش اول اینكه، NGO ها منابع پایدار مالی ندارند كه علت اصلی آن ضعف قوانین است. چالش دوم را باید سازمان نیافتگی امر جذب داوطلب دانست. در بسیاری از كشورها مردم برای كمك و مشاركت در موضوعات عمومی و شهروندی همچون حوزه افراد دارای معلولیت اعلام آمادگی می كنند و دولت ضمن استفاده از مشاركت آنها، این مشاركت را جزو سوابق كاری و شغلی محسوب می كند اما این موضوع در ایران تعریف نشده است.

لزوم اجرایی شدن قوانین تصویب شده

روزنامه وطن امروز در گزارشی به سخنان مرضیه سادات معتمدی رئیس جامعه معلولان استان اصفهان، در خصوص حمایت مسئولان باید برای تحقق حقوق شهروندان معلول، پرداخت و به نقل از وی نوشت: قانون تصویب شده باید اجرا شود. اعتراض برای عدم اجرای قانون جامع حمایت از معلولان به صورت كلی در سازمان های مردم نهاد سراسر كشور انجام شده است، اما گویا قشر معلولان قشری فراموش شده هستند. رئیس جامعه معلولان استان اصفهان اضافه كرد: در 12 آذرماه هر سال مسئولان با برگزاری همایش هایی تصمیم بر رفع مشكلات معلولان دارند و مدافع می شوند، نامه ها و درخواست ها داده می شود و قول هایی نیز داده می شود، اما هیچ اقدام خاصی انجام نمی شود. حتی مثلاً برای گرفتن یك جشن، سالنی در اصفهان به جز سالن بهزیستی كه مناسب سازی شده باشد وجود ندارد كه یك معلول بتواند از آن استفاده كند.

مشكلات دارویی

روزنامه وطن امروز در مطلبی دیگر به معرفی و مشكلات بیماری «دیستروفی» پرداخت و نوشت: دیستروفی ها، زیرمجموعه ای از بیماری های نورماسكولار محسوب می شوند. نورماسكولار بیماری های عصبی - عضلانی با ضعف عضله هستند كه منشاء آنها عصب یا عضله است. برخی از بیماری هایی كه منشاء عضله دارند یعنی دیستروفی ها با تحلیل پیش رونده عضلات همراهند و برخی دیگر این گونه نیستند و صرفا میوپاتی محسوب می شوند. «دیستروفی ها» و بسیاری از «نوروپاتی ها» ژنتیكی هستند اما انواع اكتسابی هم وجود دارند. به طور كلی درصد بسیار بالایی از این بیماران ژنتیكی هستند. همه این بیماران با ضعف عضله مواجهند. برخی از سنین كودكی، برخی از بدو تولد و بیماری برخی دیگر از افراد، تازه از سن 20 سالگی و بیشتر نمایان می شود. درباره این گروه از بیماران به ایسنا گفت: برای معدودی از انواع بیماری، داروهای متوقف كننده روند پیشرفت بیماری تاییدیه گرفته و تجاری سازی شده اند. مشكلات عدیده ای در روند ورود دارو به ایران وجود دارد و در حال حاضر هنوز مرتفع نشده است. این داروها بسیار گرانند و تحریم ها هم از طرفی مانع بزرگی محسوب می شوند. این داروها گران قیمت ترین دارو بین تمام داروهای تولیدشده تا كنون نام گرفته اند. هزینه داروها از چندصد هزار دلار در سال تا چند میلیون دلار است. مصرف آنها هم بستگی به نوع بیماری فرد دارد و برخی از آنان باید مداوما دارو مصرف كنند و برخی دیگر چهار بار در سال نیاز به تزریق دارند. ما با شركت تولیدكننده و انجمن های حمایتی خارجی هم مذاكره كردیم تا برخی بیماران را برای فاز آزمون بالینی بفرستیم اما مشكلات تحریم تا كنون مانع شده است؛ اگرچه در حال مذاكرات برای رفع آن هستیم. برخی از داروها هم نماینده توزیع كننده ای در ایران ندارند و به همین دلیل پدر و مادران برای تهیه داروی فرزندانشان مستاصل هستند. مسائل این بیماران بسیار زیاد است.

رسانه های اصلاح طلب

لزوم مناسب سازی فضاهای شهری و گران بودن ابزار مورد نیاز معلولان

روزنامه شرق در مطلبی نوشت: «بهزاد مروتی» با معلولیت شدید جسمی– حركتی روبه رو است. دیپلم الكتروتكنیك دارد، اما به خاطر شدیدشدن بیماری نتوانست شغلی دست وپا كند. او مناسب سازی فضاهای شهری را اقدامی مؤثر و لازم می داند، اما انتقادی دارد؛ «وقتی به روز جهانی می رسیم، بحث درباره مناسب سازی فضاهای شهری در اولویت قرار می گیرد، اما این اقدام برای امثال ما كه به خاطر ازكارافتادگی توان انجام كارهای شخصی خود را هم نداریم به چه كار می آید؟ مسئله این است كه مشكلات برای ما بسیار زیاد است...». او از قیمت های سرسام آور ویلچر می گوید: «یك ویلچر بسیار معمولی پنج میلیون تومان قیمت دارد. در گروه های مجازی افراد زیادی با سند و مدرك از نیاز شدیدشان به یك ویلچر می گویند كه هیچ توانی برای خرید آن ندارند. قیمت یك ویلچر برقی ایرانی هم بیش از 25 میلیون تومان است كه دیگر توان مالی ما به آن نمی رسد و همتی هم برای كاهش قیمت ها وجود ندارد. معلولی كه بی كار است یا مشكلات معیشتی دارد، چطور می تواند به یك ویلچر چندین میلیونی مجهز شود؟». كافی نبودن خودروهای سامانه حمل ونقل جانبازان و معلولان از مشكلات مهم دیگری است كه كاش برطرف شود؛ «بارها پیش آمده كه نوبت بیمارستان یا مطب داشته ایم، اما سامانه به خاطر تعداد محدود سرویس دهی و خودروهای محدود امكان سرویس دهی نداشته و نوبت های ما هم باطل شده اند».

زیست خوب كم توانان

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم علی ربیعی، نوشت: سوم دسامبر مصادف با 12 آذر سال 1992 از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی معلولین اعلام شده است. افراد دارای معلولیت چه جسمی و چه ذهنی بخشی از واقعیت انسانی هر جامعه ای هستند. با ایده گرفتن از تعبیر گونار میردالكه معتقد است: «شاخص انسانی بودن یك جامعه از میزان توجه آن جامعه به گروه های خاص مانند سالمندان، كودكان و كم توانان مشخص می شود.» من نیز بر این عقیده ام كه فرهنگ و شاخص اخلاقی و انسانی بودن یك جامعه را می توان با توجه به شیوه رفتار با گروه هایی كه از فرصت های برابر برخوردار نیستند، سنجید. سازمان ملل متحد در پایان دهه 90 میلادی شعار «امكان دسترسی برای همه در هزاره جدید» را انتخاب كرد. فصل مشترك تمام افراد ناتوان و كم توان عدم امكان دسترسی به فرصت های برابر اجتماعی است. این افراد یا به طور طبیعی و به اصطلاح مادرزادی یا بر اثر سیاست های نادرست دولت ها مثل سیاست های جاده ای، محیط زیستی، بهداشتی، محیط كار یا جنگ دچار این كم توانی شده اند. بنابراین روز جهانی معلولان فرصتی مغتنم در جهت افزایش آگاهی جامعه و سیاستگذاران برای ترسیم نقشه راه زیستن خوب در تمامی جنبه های سیاسی، اقتصادی اجتماعی و فرهنگی به عنوان حق مسلم شهروندی این افراد است. با نگاهی به وضعیت كنونی این گروه از شهروندان به نظر می رسد هنوز مسیری طولانی برای تحقق جامعه مطلوب برای آنان داریم. مشاهده می كنیم كه هنوز این مساله نه از سوی جامعه و نه از سوی سیاستگذاران به خوبی مورد توجه قرار نمی گیرد. در سال های اخیر شاهد واقعیت پدیده رشد سالمندی بدون تامین اجتماعی مناسب نیز هستیم كه هم دارای ناتوانی جسمی و ذهنی خواهند بود و بدین سان بدترین نوع زیست معلولیت را تجربه خواهند كرد. این شیوه رشد پدیده سالمندی كه با عدم حمایت نظام تامین اجتماعی و ناشی از بیكاری در دوران جوانی و میانسالی همراه است در كنار پدیده رشد زنان تنها كه امروز كار و حمایت اجتماعی مشخصی ندارند، می تواند منجر به افزایش زنان سالمند تنها و ناتوان و مردان سالمند دارای ناتوانی و معلولیت شود. بنابراین برای عبور از این چالش ها نیازمند سیاست های معطوف به كم توانان در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هستیم. اقدامات اصولی حمایتی، پیشگیرانه و توانمندسازی به طور توامان لازمه یك سیاستگذاری درست می باشد. به عنوان مثال عدم حق افراد نابینا برای حضور در مجلس فاقد هرگونه توجیهی است. فرهنگ مواجهه با افراد دارای معلولیت نیز نیازمند یك تحول جدی است.

افزایش افسردگی و اضطراب بین معلولان طی پاندمی كرونا

خبرگزاری ایسنا در گزارشی به سخنان معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره كشور با اشاره به مشكلات روان شناختی معلولان طی 1.5 سال گذشته، پرداخت و نوشت: در حال حاضر با توجه به شیوع پاندمی كووید 19، درگیری معلولان با مشكلات روان شناختی نظیر افسردگی و اضطراب بیشتر شده و دراین بین اقدامات انجام شده برای رفع مشكلات روان شناختی این افراد كافی نبوده است. امین رفیعی پور هم زمان با روز جهانی معلولان با بیان اینكه پس از پاندمی كووید 19 معلولان نیز همانند همه مردم زمان بیشتری را در منزل سپری كردند و ازاین رو مشكلات روان شناختی آن ها نیز بیشتر شده است، اظهار كرد: در این ایام كاهش ارتباطات اجتماعی در بین معلولین به ویژه معلولان شنوایی و دیداری منجر به گوشه گیری، افسردگی و كاهش خلق این افراد شد به طوری كه خانه نشین شدن معلولان باعث شد آن ها از جامعه دورتر شده و در نهایت مشكلات روان شناختی آن ها نیز بیشتر شود و تعاملات كمتر و فشارهای روان شناختی بیشتری را تجربه كنند. در مدت پاندمی كووید 19، درگیری با اختلالات اضطرابی و افسردگی در بین معلولان بیشتر دیده می شود و این امر در نگرش و باور آن ها نیز اثرگذار است. از سوی دیگر پاندمی كووید 19 در روابط اجتماعی و خانوادگی معلولین تأثیرات انكارناپذیری داشته و این افراد فشارهای زیادی را در این مدت تحمل كرده اند.

قانون هست، بودجه و ضمانت نیست!

روزنامه شهروند در مطلبی آورده است: 12 آذر روز جهانی افراد دارای معلولیت است. سازمان جهانی كار می گوید اگر معلولی شغل داشته باشد، دیگر معلول نیست. آخرین مرحله توانبخشی برای افراد دارای معلولیت اشتغال است؛ توان یاب اگر شغل داشته باشد، می تواند زندگی مستقل داشته، تشكیل خانواده دهد و مثل دیگر افراد فعال در جامعه به زیست خود به عنوان یك شهروند ادامه دهد. حمایت از معلول و اشتغال این قشر، موضوعی است كه در قانون اساسی دیده شده اما در اجرا می لنگد و نه ضمانت اجرایی درستی دارد و نه نظارت دقیقی برای عملیاتی شدن. متاسفانه حال توان یاب های ایران در شرایط فعلی اصلا خوب نیست و هر مسئول دغدغه مندی باید از جایگاه خود برای حمایت هرچه بیشتر از این قشر یاری رسان باشد. در نشست روز جهانی معلول صحبت های زیادی عنوان شد؛ از انباشت قوانین پشت سدهای عظیم، نبود بودجه و دیگر الزامات اجرایی تا لزوم تداوم مطالبه گری جامعه مدنی برای رسیدن به اهداف حمایتی افراد دارای معلولیت. این نشست كه هم نمایندگانی از خانه ملت و شورای شهر داشت، هم نمایندگانی از سمن های حمایت از معلولان، دو خبر نویدبخش برای توان یاب ها داشت. تشكیل كمیته مخصوص اشتغال معلولان در وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی و تشكیل فراكسیون دفاع از حقوق معلولان در مجلس شورای اسلامی. دو تشكلی كه قرار است به طور خاص موضوع معلولان و نیازهایشان را در دستور كار قرار دهد.

روز جهانی معلولان در ایران با ویلچر معمولی 5 میلیون تومانی!

روزنامه شرق از دغدغه های معلولان كه فقط یك روز به آن توجه می شود به ارائه گزارشی پرداخت و نوشت: روی كارت شناسایی اش با آرم بهزیستی از شدیدبودن نوع معلولیتش خبر می دهد. او تنها نام این بیماری را با خودش به یدك نمی كشد، بلكه تمام سال های عمرش با چالش همراه بوده است. «مهدی» با كم بینایی شدید دست وپنجه نرم می كند. سال هایی با رئیس جمهور وقت آقای احمدی نژاد عكس دارد و هنوز از اینكه در یك همایش با حضور آقای روحانی به عنوان سیاهی لشكر همراه با 30 نفر دیگر از نابینایان شركت كرده، دلخور است. او حالا در خیابان «آیت» تهران دست فروشی می كند. پنج سال است عروسك می فروشد. می گوید: «اصلا به من شغل ندهند، دیگر نمی خواهم. فقط یك غرفه و جایی بدهند كه حداقل بساط كنم. سود حاصل از فروش عروسك های من بسیار ناچیز است؛ اما از خانه نشستن و بی كاری بهتر است كه كلی فكر و خیال و نگرانی سراغم نیاید». قرار است در این گزارش فقط مشكلات و صحبت های معلولان روایت شود. از آنهایی گفته شود كه نه تنها روزها، بلكه تمام لحظاتشان به خاطر داشتن نوعی از معلولیت به سختی سپری می شود. بهانه ما از این روایت، رسیدن روزی جهانی است كه به نام معلولان نام گذاری شده، ولی از فردای این روز دیگر صحبتی از آنها نمی شود. «مهدی»، چرخ دستی اش را با یك دست حمل می كند و با دست دیگر عصای سفیدش را هم روی زمین می لغزاند. غلتك انتهای عصایش شكسته و بدنه عصا كج شده است. بارها چرخ ماشین روی عصا رفته، اما مهدی مجبور است این عصا را تا زمانی كه بهزیستی عصای جدیدی می دهد، نگه دارد و از آن استفاده كند. سازمان بهزیستی علاوه بر مستمری 350 هزار تومانی ماهانه، هر چهار سال یك بار عصایی هم به نابینایان می دهد و تمام!

جمع بندی:

به مناسبت روز جهانی معلولان، سازمان ملل هر سال شعاری را برای این روز، برمی گزیند. شعار امسال روز جهانی معلولین «پیش بسوی دنیایی فراگیر، دسترس پذیر و پایدار بعد از بیماری كرونا با راهبری و مشاركت افراد دارای معلولیت» انتخاب شده است. در بررسی امروز رسانه های داخلی مشخص شد كه رسانه های اعتدال گرا در مطالب منتشر شده خود به اجرا نشدن قانون حمایت از حقوق معلولان و تخصیص بودجه برای تامین داروی بیماران، پرداخته اند. رسانه های اصولگرا نیز در این زمینه به محورهایی همچون قانون به كارگیری معلولان، سردرگمی و چالش برخی سازمان های مردم نهاد، مشكلات دارویی و لزوم مناسب سازی فضاهای شهری و لزوم اجرایی شدن قوانین تصویب شده، اشاره كرده اند. افزایش افسردگی و اضطراب بین معلولان طی پاندمی كرونا و گران بودن ابزار مورد نیاز معلولان از محورهای مورد بررسی در رسانه های اصلاح طلب است.

برچسب ها
- مهدی شادنوش
- روز جهانی معلولان
- حقوق شهروندی
- روز حمایت از معلولان