آن دسته از گرفتگی ها كه به علت یك ضربه یا بلندكردن بارسنگین یا نشستن طولانی در یك وضعیت نامناسب یا عرق كردن و در معرض هوای سرد قرارگرفتن به وجود می آید، اسپاسم عضله نام دارد و معمولا با تجویز فیزیوتراپی و تزریق یا خوردن داروهای شل كننده درمان می شوند. اسپاسم عضلات بیشتر در ماهیچه های اطراف ستون فقرات بروز می یابد مثل اسپاسم ماهیچه های گردن یا كمر.
دسته دیگر گرفتگی ها منشأ مغز و اعصاب دارد و در افرادی كه دچار ضربه مغزی یا سكته مغزی شده اند یا در كودكان فلج مغزی دیده می شود كه در این موارد هم فیزیوتراپی و داروهای ضدتشنج عصب تجویز می شود. این نوع گرفتگی ها كه «اسپاستی سیتی» نام دارند اغلب در عضلات اندام های فوقانی و تحتانی بروز می یابند و معمولا تغییر شكل و سفتی دست و پا را باعث می شوند.
با اینكه این دو نوع گرفتگی عضله منشأ متفاوت دارد و به لحاظ نوع بیماری كاملا با هم فرق می كنند و حتی دارودرمانی تقریبا غیرمشابه دارند اما در فیزیوتراپی یك روش درمانی خاص به نام «پی ان اف» برای شان مطرح است كه در آن فیزیوتراپیست با اعمال فشار به سر، تنه، كمر و اندام های فوقانی و تحتانی و گرفتن انقباض از عضلات بیمار و به دنبال این انقباض ها، اعمال كشش به آن ماهیچه ها باعث كاهش فعالیت و آرام سازی آنها می شود.
با كشش عضلات به دنبال انجام یك انقباض، ماهیچه رهاشده، دامنه حركتی مفصل افزایش یافته و بیمار احساس تسكین و آرامش می كند. پی ان اف تسهیل عصبی عضلانی حس عمقی در عضلات و مفاصل است.
حس عمقی همان حس حركت در مفاصل و عضلات است كه با گیرنده های عصبی كه در تاندون عضلات و كپسول مفاصل قرار دارند مانند حس های لمس، گرما، سرما و درد به مغز مخابره می شود و وضعیت قرارگیری و حركت مفاصل و اندام ها را كنترل می كند.
تسهیل و تحریك حس عمقی با پی ان اف در فیزیوتراپی، حركت و عملكرد طبیعی را به بیمار برمی گرداند و در بسیاری از موارد از تزریق داروها و سوزن زدن بهتر عمل می كند؛ خصوصا بیمارانی كه علاوه بر آسیب های اسكلتی- عضلانی- عصبی از اختلالات روحی و روانی هم رنج می برند، این روش درمانی می تواند نسبت به تزریق دارو و سوزن زدن، روش مؤثرتر و خوشایندتری باشد.
دكتر پرهام پارسانژاد - فیزیوتراپیست / روزنامه جام جم