مسعود یونسیان، رئیس كمیته راهبردی مطالعات واكسیناسیون وزارت بهداشت دلایل پایین بودن تزریق دوز سوم واكسن كرونا را توضیح می دهد گزارش

زهرا جعفرزاده- روزنامه نگار

میزان تزریق دوز سوم واكسن كرونا همچنان پایین است. براساس آمارهای رسمی، تا ظهر روز گذشته، 26میلیون و 494هزار و 155نفر دوز سوم واكسن كرونا تزریق كردند، این در حالی است كه میزان تزریق دوز اول بیش از 64میلیون و دوز دوم بالای 57میلیون است. استقبال كم مردم از تزریق دوز سوم، موضوعی است كه از سوی وزارت بهداشت هم مطرح می شود. به طوری كه براساس اعلام معاون این وزارتخانه، تنها حدود 40درصد مردم دوز سوم را زده اند كه آمار خوبی نیست. مسئولان رده بالای دولتی هم بر ضرورت تزریق دوز سوم واكسن برای جلوگیری از وقوع پیك های بعدی كرونا، تأكید می كنند و در جلسه روز گذشته ستاد ملی مقابله با كرونا هم درخواست شد تا تزریق نوبت سوم واكسن كرونا، به طور جدی، پیگیری شود. از تابستان سال گذشته بود كه تزریق واكسن كرونا به جمعیت عمومی جامعه آغاز شد، خیلی ها از ترس ابتلا در صف های طولانی و شلوغ واكسن ایستادند تا خود را ایمن كنند. در این میان محدودیت ها و ممنوعیت های اعمال شده برای واكسن نزده ها هم بی تأثیر نبود و توانست جایگاه جهانی ایران را در تزریق واكسن بالا ببرد. حالا اما در تزریق سومین دوز واكسن، گره افتاده و خیلی ها دیگر تمایلی به تزریق دوز دیگر ندارند.

استقبال نكردن از دوز سوم، مسئله ای اجتماعی است
مسعود یونسیان، رئیس كمیته راهبردی مطالعات واكسیناسیون وزارت بهداشت و متخصص اپیدمیولوژی در گفت وگو با همشهری، درباره دلایل پایین بودن تزریق دوز سوم واكسن كرونا نسبت به دوزهای اول و دوم، توضیح می دهد و می گوید:«اینكه عده ای تمایل به تزریق دوز سوم واكسن كرونا ندارند، دیگر ارتباطی به شدت گرفتن یا خفیف بودن بیماری ندارد، مسئله از اینجا به بعد، اجتماعی است. یعنی متغیرها و عواملی اجتماعی در تمایل مردم به تزریق دوزهای دیگر واكسن كرونا، نقش دارد كه البته این موضوع نیاز به انجام بررسی های دقیق دارد. در این زمینه هم در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی مطالعه ای درباره میزان پذیرش واكسن از سوی مردم صورت گرفته است.» یونسیان یكی از دلایل پایین بودن تزریق دوز سوم نسبت به دوزهای اول و دوم را فعالیت گروه هایی علیه تزریق واكسن می داند و می گوید: «آزادی عمل افرادی كه علیه واكسن اطلاع رسانی می كنند در بی میلی مردم برای تكمیل نكردن واكسیناسیون شان تأثیر داشته است، این افراد تریبون های مختلفی ازجمله صدا و سیما و پایگاه های خبری در اختیار دارند، آنها بدون اینكه توبیخ یا مواخذه شوند و بدون اینكه حتی استنادات علمی داشته باشند، مطالب نادرست و دروغینی را منتشر می كنند كه گاهی تبدیل به اخبار داغ هم می شود. در این شرایط، عده ای فریب این افراد را می خورند و از تزریق واكسن یا تكمیل واكسیناسیون شان سرباز می زنند.»

واكسن كرونا جلوی مرگ و ابتلا را نمی گیرد؛ شدت را كم می كند
با اینكه تزریق دوزهای اول و دوم با شدت گرفتن بیماری در پیك های پنجم و ششم، به صورت جدی دنبال شد و برای كاركنان تبدیل به اجبار شد، اما دوز سوم چنین شرایطی را تجربه نكرد. حتی در تعطیلات نوروز و انجام سفرها كه می توانست فرصت مناسبی برای اعمال محدودیت برای دوز سوم نزده ها باشد هم این موضوع اجباری نشد و تزریق 2دوز، برای ترددها، كافی بود. رئیس كمیته راهبردی مطالعات واكسیناسیون وزارت بهداشت هم این موضوع را در مجبور نشدن افراد برای تزریق نكردن دوز سوم مؤثر می داند.
نكته دیگر اما در ابتلای دوباره به كروناست. آنها كه هنوز دوز سوم واكسن شان را نزده اند یا حتی برای تزریق اولیه این واكسن تردید دارند، ماجرای ابتلای چندباره افراد به كرونا حتی با تزریق 3دوز واكسن را به میان می آورند و آن را دلیلی برای تزریق نكردن واكسن اعلام می كنند، درحالی كه متخصصان عفونی و اپیدمیولوژی ازجمله یونسیان، این موضوع را رد می كنند. یونسیان در توضیح بیشتر می گوید: «واكسن می تواند جلوی مرگ را تا میزان قابل توجهی بگیرد، اما هیچ وقت این انتظار وجود نداشت كه آمار فوت و ابتلا، به صفر برسد. حتی در مورد مرگ هم با تزریق واكسن، میزانش به صفر نمی رسد، اما می تواند جلوی بسیاری از مرگ ها را بگیرد و در مقابل از ابتلای شدید افراد به كرونا جلوگیری كند. از همان ابتدا هم هیچ وقت ادعا نشد، تزریق واكسن می تواند جلوی ابتلا را بگیرد.» او ادامه می دهد: «در پیك ششم تعداد مبتلایان از پیك پنجم بیشتر بود اما موارد ابتلا خفیف تر بودند. بنابراین اینكه عده ای برای توجیه واكسن نزدنشان، ابتلای دوباره و حتی مرگ واكسن زده ها را بهانه می كنند، در اشتباهند.»

براساس اعلام سایت OURWORLDINDAT
ایران جزو6كشور آسیایی است كه بیشترین آمار تزریق واكسن دوز سوم را دارند. در این فهرست به ترتیب امارات با 50.30درصد، قطر با 50.18درصد، چین با 48.86درصد، ژاپن با 44.17درصد، تركیه با 42.76درصد و ایران با 31.05درصد در رده های اول تا ششم قرار دارند.
رئیس كمیته راهبردی مطالعات واكسیناسیون وزارت بهداشت معتقد است كه ایران جایگاه قابل قبولی در واكسیناسیون كرونا دارد، اما اینكه چرا تزریق دوز سوم آن هنوز بالا نیست، شاید در كنار سایر عوامل متنوع نبودن سبد واكسن های موجود را هم بتوان مورد توجه قرار داد: «هرچقدر تنوع واكسن بیشتر باشد، افراد حس می كنند قدرت انتخاب بیشتری دارند و به سمت واكسیناسیون می روند، حتی در كشوری مانند عراق هم سبد واكسن ، متنوع تر از ایران است.» او به نكته دیگری هم اشاره می كند و آن ایجاد اعتماد عمومی به سیستم بهداشت و درمان است كه در كشور، تضعیف شده است: «ما شاهد هستیم كه مدام تصمیم هایی گرفته می شود و بعد از آن همان تصمیم لغو می شود. مثلا در تعطیلات نوروز قرار بود ملاك سفر دوز سوم باشد، به فاصله كمی، مسئولان آمدند و گفتند كه ملاك همان 2دوز است. این اظهارات و تصمیم ها مردم را برای انجام یك اقدام، مصمم نمی كند. اگر دوزهای اول و دوم به میزان بالایی تزریق شد، دلیل آن اجباری بود كه صورت گرفت.»

افزایش مراجعه های سرپایی شاخص مهم ورود به پیك جدید
كشور در آستانه پیك هفتم كرونا قرار دارد. آنطور كه به استناد آمار شیوع اعلام می شود، نشانه هایی از بالا رفتن موارد بستری و ابتلا دارد، تعداد بیماران سرپایی افزایش پیدا كرده، آمار مرگ ها، نوسان دارد و موارد بستری بالا رفته است، حالا در همین شرایط مدارس باز است، هیچ محدودیتی برای هیچ كس اعمال نمی شود و در كنار آن میزان رعایت پروتكل ها 51.62درصد است. با این همه اما یونسیان تأكید می كند كه این افزایش ها، نشان دهنده ورود به پیك هفتم نیست: «باید صبر كرد و وضعیت را در این هفته هم بررسی كرد، به طور كلی، مهم ترین شاخص برای ورود به پیك جدید، افزایش موارد مراجعه های سرپایی است، بعد از آن موارد ابتلا و سپس بستری و در نهایت مرگ. این آمار در طول یك هفته باید به صورت مرتب بالا برود، بعد از آن می توان گفت كه وارد پیك شده ایم، آمار مرگ هم معمولا 3تا 4هفته پس از افزایش موارد ابتلا، افزایش پیدا می كند. بنابراین نخستین هشدار از طرف مراجعه های سرپایی داده می شود.»

دوز چهارم و پنجم مطرح نیست
هنوز خیلی ها دوز سوم را نزده اند كه ماجرای تزریق دوز چهارم واكسن مطرح می شود. هر چند كه هنوز مشخص نیست چه كسانی دوز چهارم را تزریق كرده اند اما قرار بود تنها برای گروه خاصی كه بیماران با نقص ایمنی هستند این واكسن تزریق شود. حتی كادر درمان هم در این گروه قرار نگرفتند. پیش از این معاون درمان ستاد كرونای استان تهران اعلام كرده بود كه لزومی برای تزریق دوز چهارم وجود ندارد و تنها گروه پرخطر باید این واكسن را تزریق كنند و حالا رئیس كمیته راهبردی مطالعات واكسیناسیون وزارت بهداشت تأكید می كند كه اصلا مسئله تزریق دوز چهارم، موضوع جدی نیست: «اعتقادی به دوز چهارم ندارم، هیچ كشوری هم این موضوع را به شهروندانش توصیه نكرده است جز برای افرادی كه نقص ایمنی دارند یا افرادی كه با تزریق واكسن، ایمنی بدنشان بالا نرفته است. بنابراین دوز چهارم و یا دوزهای بعدی واكسن كرونا اصلا مطرح نیست و مردم تصور نكنند كه حالا باید به طور مرتب واكسن بزنند.» او ادامه می دهد: «مجامع علمی توصیه به تزریق دوز چهارم و پنجم واكسن كرونا نكرده اند، در نهایت قرار است با تزریق واكسن، جهش ویروس كاهش پیدا كند و انتقال كم شود. واكسن كرونا هم به تدریج تبدیل به واكسنی شبیه آنفلوآنزا می شود كه هر سال افراد می توانند آن را تزریق كنند. البته باز هم ممكن است در آینده تصمیمات دیگری گرفته شود.» به گفته یونسیان، اگر مردم واكسیناسیون شان را تكمیل كنند، فاصله فیزیكی را رعایت كنند، تهویه مناسب داشته باشند و... جهش كم می شود، اما ممكن است ریشه كن نشود.