صبا خیاطان در گفت وگو با ایسنا بابیان اینكه دوره نوجوانی دوره بسیار حساسی است كه نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد اظهار كرد: این دوره یك هویت مستقل در انسان است كه نوجوان باید به سلامت از آن عبور كند و دچار آسیب نشود. والدین باید آگاهی كافی و لازم را داشته باشند. دوران كودكی مانند بذری است كه كاشته می شود و در نوجوانی برداشت می شود. اگر در هر یك از دوران سنی كودكی یا نوجوانی، غفلت كنیم و یك سری مسئولیت ها و مراقبت ها درمورد فرزند انجام نگیرد، وی در بزرگ سالی دچار آسیب های جدی خوهد شد.
وی گفت: یكی از آسیب هایی كه نوجوان را تهدید می كند، بروز و انجام رفتارهای پرخطر هست. رفتارهای پرخطر ممكن است خیلی متنوع باشد و ازجمله این رفتارها می توان به رفتار همراه با خشونت و پرخاشگری بیش ازحد نوجوان اشاره كرد. پرخاشگری جزو ویژگی های دوره نوجوانی است. به جهت اینكه یك نوجوان می خواهد به سمت داشتن استقلال حركت كند و درعین حال تغییرات هورمونی هم در بدن او در حال رخ دادن است كه در این شرایط ممكن است نوجوان پرخاشگری كند.
این متخصص روانشناسی نوجوان با اشاره به رفتارهای پرخطر خاطرنشان كرد: پرخاشگری های شدید، اقدام به خودكشی یا افكار شدید خودكشی و یا اینكه یك نوجوان بخواهد روابط جنسی را زودهنگام شروع كند، ازجمله رفتارهای آسیب زا و ناخوشایند برای نوجوان است.
وی با اشاره به اینكه چه گروه از نوجوان هایی دچار این رفتارهای پرخطر می شوند اظهار كرد: عوامل متعددی در آن دخیل است مهم ترین عامل بحث خانواده است. ما در خانواده نقش ها و وظایفی در قبال سلامت روان فرزندان داریم كه باید به درستی رعایت شود. اگر خانواده خانواده ای باشد كه خیلی تنش در آن بالاست، والدین مسئولیت پذیر نبوده و حواسشان به كودك یا نوجوان نباشد، وقت كمی برای فرزند خود می گذارند.
خیاطان تصریح كرد: كودك یا نوجوان فرقی نمی كند؛ آن ها مدت ها تنها هستند و پدر و مادرها گوش شنوایی برای آن ها نداند هرروزه اختلافات شدیدی در خانواده روی می دهد، فرزندان در معرض تنش و فشار روانی قرار می گیرند و در این شرایط است كه نوجوان به رفتار آسیب زا و پرخطر روی می آورد.
وی افزود: بعضی اوقات انجام رفتارهای پرخطر ناشی از فشلرهایی است كه جامعه به نوجوان وارد می كند. فشار بیش ازحد مدرسه و توقعات زیاد از نوجوان كه شرایط نوجوانی را لحاظ و درك نمی كنند و یا گروه همسالانی كه نوجوان تحت قلدری آن ها قرار می گیرد از دیگر عوامل روی آوردن نوجوان به رفتار پرخطر است.
این مشاور و درمانگر نوجوان بابیان اینكه دوستان و روابط اجتماعی نوجوان نقش مهمی در هویت نوجوان دارند و حذف دوستان نوجوان از سوی پدر و مادرها اصلا راه درستی نیست بیان كرد: دوستان ناسالم دوستانی هستند كه ممكن است قلدری كنند، همدیگر را تحقیر كنند و نوجوان هایی كه عزت نفس پایینی دارند، را تحت تأثیر قرار می دهند .
وی اضافه كرد: در این شرایط است كه نوجوان برای اینكه جلوی دوستان خود كم نیاورد و عرض اندامی كرده باشد به رفتار آسیب زا و پرخطر روی می آورد. حتی بعض از نوجوان ها تمایل دارند با افرادی دوستی كنند كه خیلی سن و سال بزرگ تری از خودشان دارند كه این هم می تواند از عوامل خطرزا باشد و در این شرایط وظیفه والدین سنگین تر و بیشتر می شود و باید نظارت بیشتری داشته باشند.
خیاطان گفت: خیلی اوقات این رفتارهای پرخطر می تواند ناشی از ژن فرد هم باشد ولی یك محیط خوب و یك تربیت درست می تواند از خیلی از آسیب ها جلوگیری كند و باعث فعال نشدن ژن نامطلوب گردد. همچنین نوجوانی كه دچار اضطراب و افسردگی است برای رها شدن از شرایط غیرقابل تحمل دست به رفتارهای آسیب زا می زند كه قطعاً راه درمانی برای حل این معضلات وجود دارد.
ضعف در مهارت های زندگی؛ دلیل رفتار پرخطر نوجوان
وی گفت: یكی از مهم ترین علت ها در گرایش نوجوان ها به رفتارهای پرخطر، ضعف در مهارت های زندگی است. مهارت های زندگی سلسله مهارت هایی است كه هر انسانی در هر سنی باید یاد بگیرد اما متأسفانه نظام آموزشی ما طوری طراحی شده كه آموزش مهارت های زندگی در آن گنجانده نشده است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: یك نوجوان نیاز دارد مهارت های مختلفی مثل خودآگاهی، مدیریت خشم، مدیریت استرس، اعتمادبه نفس و داشتن عزت نفس، حل مسئله، قدرت تصمیم گیری، همدلی، تفكر خلاق و تفكر نقاد را آموزش ببیند.
وی افزود: برای پیشگیری از بروز چنین رفتارهایی بهتراست به نوجوان آموزش دهیم كه مدرسه اولین قدم است و والدین در صورت آگاه شدن، مهارت های زندگی را با استفاده از یك مشاور و روانشناس به فرزندان خود آموزش دهند.
خیاطان تأكید كرد: درباره مسئله اعتیاد به مواد مخدر و دچار شدن نوجوان به این رفتار پرخطر باید گفت، زمانی كه نوجوان عزت نفس پایینی دارد، احساس خودارزشمندی و توانمندی نمی كند و از طرف دیگر گروه همسالان تأثیر منفی روی او می گذارند و نوجوان احساس كم بودن و بی ارزش بودن دارد، برای پوشاندن تمام این احساس بد دست به این عمل می زند و به مواد مخدر روی می آورد.
وی بابیان اینكه آموزش مهارت ها نقش بسزایی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر دارد، عنوان كرد: نوجوان برای نشان دادن جرئت بالا و نترس بودنش و یا اینكه مورد تأیید گروه همسالان قرار بگیرد دست به چنین اقدام هایی میزند. او مهارت حل مسئله را یاد نگرفته كه اگر مشكلی در زندگی اش به وجود آمد آن را حل كند، چطور انتخاب كند و چطور به استقلال برسد. وقتی در كسب مهارت ها نقص دارد و در مدیریت خشم ضعف نشان می دهد ممكن پرخاشگری شدیدی داشته باشد تا آنجا كه به خودش آسیب بزند.
این مدرس دانشگاه آزاد با اشاره به علائم هشداردهنده در مورد خطرپذیری نوجوان اظهار كرد: به عنوان مثال وقتی نوجوان اقدام به خودكشی می كند؛ باید از مدت ها قبل رفتارش بررسی شود كه دیده می شود علائم هشداردهنده خودكشی را از خود بروز داده؛ یعنی از خودكشی حرف می زند یا اینكه به دفعات می گوید، من خودم را می كشم از دست من راحت می شوید.
وی افزود: همچنین در مورد مواد مخدر ممكن است نوجوان كم كم شروع كند، بیش ازاندازه خارج از خانه بماند یا با دوستانی وقت بگذراند كه خیلی مناسب او نیستند یا ارتباطش را با خانواده قطع كند. ازجمله علائم جسمانی فرد معتاد به مواد مخدر بی قراری، آبریزش بینی، رنگ پریدگی و به طوركلی هرگونه تغییر رفتاری كه نوجوان نشان می دهد می تواند یك عامل هشداردهنده باشد. هشدار راجع به اینكه پای یك اختلال در میان است و اضطراب، افسردگی، خودكشی و یا هر رفتار پرخطر دیگر در حال روی دادن است.
این مشاور و درمانگر نوجوان در پایان اظهار كرد: مهم ترین كاری كه والدین برای مراقبت از فرزندانشان می توانند انجام دهند این است كه رابطه حسنه ای با نوجوان برقرار كنند و این رابطه چیزی نیست كه در مدت زمان كوتاهی اتفاق بیفتد، رابطه خوب زمان بر است و طی سالیان اتفاق می افتد و شاید همان بذری باشد كه از كودكی باید كاشته می شد و نتیجه آن همان رابطه ای است كه ساخته می شود. پدر و مادرها با وقت گذاشتن، صحبت كردن، محبت كردن به فرزند همچنین سرزنش نكردن، مقایسه نكردن نوجوان رابطه را حفظ كنند چون اگر بین فرزند و والد رابطه ای نباشد هیچ جایگزینی برای آن وجود نخواهد داشت.
انتهای پیام