حقوق معلمان با رتبه بندی چقدر می شود؟
یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش گفت: تلاش ما بر این است كه در هفته آینده شیوه نامه اجرایی قانون رتبه بندی معلمان نهایی و در داخل وزارتخانه وارد عملیات اجرایی شود.

همشهری: «رتبه بندی معلمان» 25 اسفندماه 1399 در قالب لایحه ای از سوی دولت به مجلس ارسال شد كه كلیات آن در 18خردادماه سال 1400به تصویب رسید، اما به دلیل تغییرات قابل توجه لایحه از سوی نمایندگان مجلس و عدم تامین بار مالی آن، پس از چند ماه معطلی در مجلس، از سوی شورای نگهبان رد شد و دوباره به مجلس بازگشت. با انجام اصلاحات وارده از سوی مجلس، اسفندماه سال گذشته، رتبه بندی از سوی شورای نگهبان مورد موافقت قرار گرفت و از رئیس مجلس برای اجرا به دولت و از سوی رئیس جمهور به وزارت آموزش و پرورش، سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری و استخدامی كشور برای تدوین آیین نامه اجرایی ابلاغ شد. در نهایت روز گذشته سخنگوی آموزش و پرورش اعلام كرد كه آیین نامه اجرایی قانون رتبه بندی معلمان از سوی هیأت وزرا تصویب و برای اجرا ابلاغ شده است. این شیوه نامه شامل جزئیاتی است كه هیأت های ممیزه باید براساس آن كار كنند. یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش گفت: تلاش ما بر این است كه در هفته آینده شیوه نامه اجرایی قانون رتبه بندی معلمان نهایی و در داخل وزارتخانه وارد عملیات اجرایی شود.

مشمولان چه كسانی هستند؟
با ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون نظام رتبه بندی معلمان تكلیف مشمولان رتبه بندی، نحوه تبدیل وضعیت نومعلمان، امتیازات و شرایط لازم برای احراز رتبه های پنج گانه و میزان افزایش حقوق ناشی از رتبه بندی مشخص شد.
مشمولان این طرح، معلمان و نیروهای توانبخشی مدارس استثنایی هستند كه هم اكنون صرفاً در واحدهای آموزشی و تربیتی تمام وقت مشغولند یا كاركنان كادر اداری وزارت آموزش وپرورش كه برای معلمی استخدام شده اند یا آن دسته از نیروهای اداری شاغل در پست های كارشناسی و بالاتر كه مدتی در خدمت معلمی بوده اند. اما نیروهای بدون كد شناسه استخدام مورد تأیید سازمان اداری و استخدامی كشور، كاركنان مأمور یا انتقالی به سایر دستگاه های اجرایی، كاركنان مأمور به مدارس غیردولتی، نیروهای مازاد یا در اختیار مدرسه، همه كسانی كه بیش از یك صندوق حقوق دریافت می كنند، افرادی كه در مرخصی بدون حقوق به سر می برند، افراد انتقالی به دانشگاه های فرهنگیان و شهیدرجایی و افراد مأمور به تحصیل مشمول این آیین نامه نیستند.

امتیازات برای رتبه های پنج گانه
امتیازات لازم برای كسب رتبه های پنج گانه قید شده است و مشمولان در یكی از رتبه ها قرار خواهند گرفت. بسته های ارزیابی با سنجه های كیفی متفاوت كه متناسب با هر رتبه از عمق و اهمیت بیشتری برخوردار می شود، برای هریك از رتبه ها به صورت مجزا و براساس سهم از سقف امتیاز توسط مركز سنجش و پایش كیفیت آموزشی وزارت با همكاری مراجع ارزیابی كننده به اجرا گذاشته می شود. حداقل امتیاز مورد نیاز برای احراز هریك از رتبه های مشمولین براساس سهم امتیازات تعیین شده است.
شاخص های رفتاری و عملكردی برای ارزیابی و احراز رتبه ها، ازجمله مدرك تحصیلی، سنوات خدمت، گواهینامه ها، تألیفات، پروژه ها و میزان و ضریب تأثیر آن با شیوه نامه خواهد بود كه با همكاری سازمان اداری و استخدامی كشور و وزارت تهیه و به تأیید وزیر آموزش وپرورش خواهد رسید. در ارزیابی شایستگی های عمومی، مجموعه ای از صفات و ویژگی های شخصیتی فرد مثل باورها، نگرش ها، اعتقادات و رفتار مبتنی بر نظام ارزشی، فرهنگی و اخلاقی جامعه اسلامی و نظام آموزش و پرورش معیار بررسی است. اجرای رتبه بندی منوط به حداقل 2سال خدمت در آموزش وپرورش از تاریخ اجرای این آیین نامه است. مشمولانی كه پس از ارزیابی نخست، حداقل امتیاز لازم برای احراز رتبه آموزشیار معلم را كسب نكنند، از تاریخ عدم احراز رتبه، به مدت یك سال به آنها فوق العاده رتبه آموزشیار معلمی پرداخت خواهد شد. این دسته از مشمولان می توانند در فرصت یك ساله با كسب امتیاز لازم و ارزیابی مجدد در یكی از رتبه ها قرار گیرند. همه افراد تازه استخدام شده اند به صورت پیمانی به كارگیری خواهند شد و تبدیل وضعیت آنها منوط به كسب امتیازات رتبه مربی معلم و با رعایت سایر قوانین مربوطه است و ارزیابی آنها پس از 2دوره ارزیابی سالانه صورت می گیرد.
به استناد ماده7 آیین نامه، مركز سنجش و پایش كیفیت آموزشی وزارت موظف است پس از اجرای دوره ارزیابی، برای هر یك از شركت كنندگان، كارنامه احراز شایستگی با محتوای نقاط ضعف و قوت، صادر و همراه با الزامات و توصیه های آموزشی و برنامه های توانمندسازی در قالب سامانه جامع مسیر رشد معلم، به ایشان ارائه كند.

افزایش ها چگونه خواهد بود؟
10روز مهلت اعتراض پس از ابلاغ رتبه، نسبت به نحوه رسیدگی، ارزیابی و رتبه تعیین شده معین شده است. در ماده 15میزان افزایش حقوق ناشی از رتبه بندی در فیش حقوقی مشمولان اعلام شده است؛ به ترتیب برای رتبه های پنج گانه آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم به ترتیب 45درصد، 55درصد، 65درصد، 75درصد و90درصد مجموع امتیازات حق شغل، حق شاغل و فوق العاده شغل در حكم كارگزینی مشمولان، به صورت جداگانه درج و ماهانه پرداخت می شود. ارزیابی مجدد نیز هر 3 سال یك بار خواهد بود.
محمدرضا نیك نژاد، كارشناس آموزش و پرورش اما می گوید این درصدها اگر اعمال شود، روی 2بند آغازین حكم اجرا خواهد شد. او می گوید: «در 2بند نخست حكم معلم ها، به حق شغل و حق شاغل اشاره شده است كه این دو، حقوق ثابت فرد بوده و از دریافتی پایین تر است؛ مثلا من كه حكمم 9میلیون تومان شده، درواقع با كسر مالیات و... 7میلیون تومان دریافت می كنم. اما 5میلیون تومان آن مربوط به2 بند اول حكم یا حقوق ثابت است و اگر قرار باشد بنا بر رتبه بندی 45تا 90درصد افزایش وجود داشته باشد، روی همین 2بند است. به عبارتی با 45درصد افزایش 2میلیون تا 2میلیون و 500هزار تومان به حقوق من افزوده می شود كه باز هم مطابق و هماهنگ با افزایش قیمت های افسارگسیخته امروز نیست؛ یعنی طرحی كه تا این اندازه معلم ها پیگیرش بوده اند در حقوق شخصی مثل من با این سابقه و مدرك تحصیلی كه حتما دستمزد بالایی نسبت به دیگر معلم ها دارم به این شكل خواهد بود.»

طرحی با ملاك های كلی و سختگیرانه
ملاك های ارائه شده كلی و سختگیرانه است. این نظر بسیاری از معلم هاست كه از زبان نیك نژاد نقل می شود. او معتقد است: «هیأت های ممیزی كه كار ارزیابی معلم ها را انجام می دهند، خارج از آموزش و پرورش آورده شده اند و شامل هیأت علمی دانشگاه و بازنشستگان آموزش و پرورش می شوند. شاید به ظاهر شكل آموزش این دو گروه با هم یكسان باشد، اما محتوای نحوه كار معلم در مدرسه و استاد در دانشگاه كاملا متفاوت است. معلم فقط می تواند بفهمد معلم چه كاری انجام می دهد. نزدیك ترین نیروی اداری كه می تواند ارزیابی كند، مدیر است. مدیر درباره شایستگی های عمومی، حرفه ای و اداری نظر می دهد، اما ارزیابی باید دقیق باشد؛ مثلا سواد معلم چطور قرار است در این ارزشیابی ها مشخص شود؟ چه مدركی برای اینكه فرد سر كلاس خوب تدریس می كند یا نه وجود دارد؟ سواد معلم چطور می تواند با گذراندن ضمن خدمت تشخیص داده شود؟» او می گوید كه با این نوع ارزیابی و سیاستگذاری ها حتما معلم ها از رتبه 3بالاتر نخواهند رفت.
نیك نژاد كه خود معلم 30سال خدمت است و در آستانه بازنشستگی قرار گرفته، می گوید: «دولت از ابتدا اعلام كرد یك تا یك و نیم میلیون تومان به حقوق معلم ها اضافه شود و از رتبه بندی دست بردارند، اما با فشار بیرونی از سوی معلم ها و فشار درونی از سوی آموزش و پرورش، دولت مجبور به این كار شد؛ هرچند هنوز سد بزرگ دولت است كه به لحاظ بودجه همواره دچار مشكل بوده است. مسئله دولت اجرای كیفی طرح نیست، بلكه مسئله آن بودجه است. این مسئله باعث می شود حداقلی كه به حقوق معلم اضافه می شود، رضایت او را جلب نكند. این آشفتگی ها در قانون و آیین نامه دردی از معلم را درمان نخواهد كرد. باید میانگین حقوق معلمان به میانگین حقوق جامعه برسد.»