شیوه نامه حمایتی پایان نامه های محصول محور برای دانشجویان كارشناسی ارشد و دكتری تخصصی (PhD) در دانشگاه های علوم پزشكی ابلاغ شد.
به گزارش خبرنگار مهر، دستورالعمل عملیاتی برای اجرای پایان نامه محصول محور از سوی دفتر توسعه فناوری سلامت معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت تهیه و به دانشگاه های علوم پزشكی سراسر كشور ابلاغ شد.
ذی نفعان این شیوه نامه دانشگاه های علوم پزشكی كشور، اعضای هیئت علمی و دانشجویان، صنایع و ادارات مرتبط هستند و بازنگری آن هر دو سال یكبار انجام می گیرد.
این شیوه نامه به منظور بهره مندی از ظرفیت و قابلیت اساتید و فناوران دانشگاه و به كارگیری توان و انگیزه های علمی دانشجویان در مقاطع تحصیلات تكمیلی( كارشناسی ارشد و دكتری) ، ارائه پایان نامه هایی با رویكرد محصول محور و فناورانه مورد نیاز است.
هدف كلیدی این شیوه نامه، حمایت و تشویق دانشگاه ها و دانشكده های علوم پزشكی در مسیر توسعه پایان نامه های محصول محور و همچنین یكپارچه سازی رویكردها، برنامه های حمایتی و اقدامات معاونت های تحقیقات و فناوری در جهت ارزشگذاری محصولات و دستاوردهای منتج از پایان نامه های محصول محور است.
بر اساس تعاریف این شیوه نامه، پایان نامه محصول محور به پایان نامه ای گفته می شود كه با استفاده از دانش و مهارت های سازمان یافته، منجر به ایجاد قابلیت های فناورانه برای ساخت و توسعه یك محصول (دستگاه، تجهیزات، نرم افزار، دارو، مواد اولیه، زیست مواد، كیت های تشخیصی، ارگان های مصنوعی، ابداع یا توسعه یك روش جدید در تهیه و ساخت محصولات یا ارائه پروتكل تشخیصی و درمانی جدید و ثبت اختراع بین المللی) به منظور رفع یك نیاز یا حل مشكل سلامت و بهبود كیفیت زندگی قابل انجام باشد.
كمیته ملی حمایت از پایان نامه های محصول محور متشكل از رؤسای كمیته های تخصصی دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت در حوزه های مختلف (واكسن و فرآورده های بیولوژیك، غذا و مكمل های خوراكی، ملزومات و تجهیزات توانبخشی و ... ) با هدف حمایت از پایان نامه محصول محور تشكیل می شود.
مصادیق نتایج پایان نامه محصول محور
- ثبت اختراع محصول، فرایند و ... منتج از پایان نامه در اداره ثبت اختراعات قوه قضائیه
- ثبت اختراع محصول، فرایند و ... منتج از پایان نامه در دفاتر ثبت اختراعات بین المللی از قبیل دفتر ثبت اختراعات آمریكا (USPTO)، دفتر ثبت اختراعات اروپا (EPO)، دفتر ثبت اختراعات ژاپن (JPO) و یا سایر دفاتر ثبت اختراع همتراز
- ساخت و تولید نمونه اولیه (prototype) از محصول فناورانه منتج از پایان نامه (دارو، تجهیزات و ملزومات پزشكی، نرم افزار كاربردی و .).. به همراه ارایه business plan و feasibility study مورد تأیید برای تولید
- محصول منتج از پایان نامه كه مجوز تولید آن از سازمان غذا و دارو و اداره كل تجهیزات پزشكی كسب شده باشد
- تأسیس شركت فناور مبتنی بر محصول فناورانه منتج از پایان نامه و استقرار در مراكز رشد و شتابدهنده ها
- تأسیس شركت فناور مبتنی بر محصول فناورانه منتج از پایان نامه و اخذ مجوز دانش بنیان
- فروش دانش فنی محصول فناورانه منتج از پایان نامه در داخل كشور و ارایه مستندات تراكنش مالی
- فروش دانش فنی محصول فناورانه منتج از پایان نامه به خارج كشور و ارایه مستندات تراكنش مالی
- ثبت ژن (منتج از پایان نامه) در دیتا بانك های معتبر بین المللی مربوط به ژن
- ثبت یك سندرم (منتج از پایان نامه) در دیتابانك های معتبر بین المللی مربوط به بیماری ها
- تدوین كوریكولوم یك رشته جدید به عنوان مسئول تدوین، به تایید شوراهای آموزشی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
- تدوین درسنامه برای دروس مصوب وزارت بهداشت به تایید شوراهای آموزشی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
- طراحی و ساخت یك برنامه درسی آنلاین برای اولین بار به تایید دبیرخانه شورای عالی مجازی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
- طراحی و ساخت یك برنامه درسی آنلاین برای اولین بار به تایید دبیرخانه شورای عالی مجازی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
- طراحی و ساخت یك وسیله كمك آموزشی (مولاژ ، ).... به تایید مركز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشكی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
- بومی سازی «پروتكل های درمانی» به تایید معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
- تدوین محتوای آموزش به بیمار به تایید معاونت آموزشی دانشگاه
- تدوین «راهنمای عملكرد بالینی» به عنوان مسئول تدوین به تایید معاونت درمان
- طراحی، اجرا و ارزشیابی خدمت موثر درمانی، بهداشتی،آموزشی یا مدیریتی مبتنی بر دانش فنی یا تخصصی در حوزه سلامت (از جمله طراحی و استقرار سیستم های مدیریتی یا آموزشی جدید) به تایید معاونت مربوطه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
محاسبه شاخص ارزشگذاری در دانشگاه
نحوه محاسبه امتیاز شاخص های اصلی پایان نامه های محصول محور در دانشگاه به شرح زیر خواهد بود:
1. امتیاز دهی پایان نامه های محصول محور براساس آیتم های جدول شماره یك و در 5 محور (الف- سطح آمادگی فناوری، ب- تجاری سازی و بازار، ج- هم راستایی با اولویت های نظام سلامت در جهت مرتفع كردن نیازهای اولویت دار، د- فنی هـ- سایر امتیازات) صورت خواهد پذیرفت و جمع بندی و امتیاز نهایی براساس جدول جمع بندی امتیازات مشخص می شود.
تبصره: امتیاز توسط كمیته/ شورای فناوری و یا كمیته/ شورای ارتباط با صنعت و یا شورای متناظر مورد تایید دانشگاه مصوب خواهد شد.
2. پایان نامه های محصول محور در صورت كسب حداقل 60 درصد از امتیاز كل جدول ارزشگذاری محصولات و دستاوردهای منتج از پایان نامه محصول محور واجد شرایط دریافت حمایت شناخته خواهد شد و امتیاز پایین تر مشمول حمایتی نخواهد شد.
جدول شماره یك ارزشگذاری محصولات و دستاوردهای منتج از پایان نامه های محصول محور
| معیار مورد ارزیابی | سقف امتیاز |
| سطح آمادگی فناوری | حداكثر امتیازات: 15 |
| امتیاز سطح آمادگی فناوری منتج از پایان نامه براساس سطح بلوغ فناوری (TRL): اصول بنیادی 3-0. توسعه مفهوم 3-4. اثبات تجربی مفهوم 4-5. فناوری اثبات شده در سطح آزمایشگاه 5-6. فناوری اثبات شده در محیط واقعی 6-7. پایلوت فناوری در محیط واقعی 7-8. عرضه نمونه اولیه در محیط عملیاتی 8-9. تكمیل سیستم و امكان عرضه گسترده 9-12. اثبات عملكرد سیستم در محیط واقعی 12-15 | 15 امتیاز |
| مجموع امتیازات سطح آمادگی فناوری |
| وضعیت بازار و جایگاه اقتصادی | جمع كل امتیازات: 25 |
سطح بازار فروش و صادرات( ارزآوری) درسنامه، محصول، پروتكل، دانش فنی، خدمت، فرآیند جدید و یا تاسیس شركت دانش بنیان منتج از پایان نامه
الف: براساس نیاز داخلی (1-0 امتیاز)
ب: براساس اولویت های حاكمیتی كشور (3-1 امتیاز)
ج: براساس اولویت های حاكمیتی كشور و نیاز داخلی (4-3 امتیاز)
د: براساس نیاز داخلی، اولویت های حاكمیتی و بازار بین الملل (5-4 امتیاز)
| 5 امتیاز |
توجیه پذیری تجاری(میزان آمادگی بازار در پذیرش موضوع پایان نامه و ظرفیت جذب مشتریان به عنوان درسنامه، محصول، پروتكل، دانش فنی، خدمت، فرآیند جدید و یا تاسیس شركت دانش بنیان منتج از پایان نامه)
الف: نیاز به بازاریابی دارد. (1-0 امتیاز)
ب: قابلیت جذب مشتری دارد (بازار مشخصی برای ارائه دارد) (3-1 امتیاز)
ج: به صورت بالفعل مشتری دارد (4-3 امتیاز)
| 4 امتیاز |
جایگاه عرضه (نقش و جایگاه دستاورد منتج از پایان نامه در بازار فناوری های مشابه و مكمل)
الف: محصول مكمل (1-0 امتیاز)
ب: زنجیره تامین (2-1 امتیاز)
ج: محصول اصلی (3-2 امتیاز)
| 3 امتیاز |
سطح كاربرد (میزان و نوع تغییرات ایجاد شده در یك درسنامه، محصول، پروتكل، دانش فنی، خدمت، فرآیند جدید و یا تاسیس شركت دانش بنیان منتج از پایان نامه در قیاس با موارد مشابه)
الف: بازار محدود به یك استفاده و كاربرد دارد. (3-1 امتیاز)
ب: كاربردهای مختلفی در یك صنعت و یا یك كاربرد در صنایع مختلف دارد. (3-1 امتیاز)
ج: كاربردهای مختلفی در صنایع مختلف دارد. (5-3امتیاز)
| 5 امتیاز |
اخذ مجوزهای مرتبط با درسنامه، محصول، پروتكل، دانش فنی، خدمت، فرآیند جدید و یا تاسیس شركت دانش بنیان منتج از پایان نامه
الف: مجوز بهره برداری و تاییدیه های لازم از مراجع قانونی را ندارد. (1-0 امتیاز)
ب: الزامی به اخذ مجوزهای قانونی ندارد. (2-1 امتیاز)
ج: مجوز بهره برداری و تاییدیه لازم از مراجع قانونی را دریافت كرده است. (3-2 امتیاز)
| 3 امتیاز |
چرخه عمر
الف: بازار به سرعت در حال تغییر است و هر روز محصولات جدید می پذیرد (1-0 امتیاز)
ب: محصول از عمر حضور متناسبی در حوزه خود برخوردار است. (3-1 امتیاز)
ج: عمر حضور محصول در بازار طولانی است. (5-3 امتیاز)
| 5 امتیاز |
| مجموع امتیازات وضعیت بازار و جایگاه اقتصادی |
| هم راستایی با اولویت های نظام سلامت در جهت مرتفع كردن نیازهای اولویت دار | حداكثر امتیاز قابل كسب 20 است. |
| مدل سازی تجهیزات پزشكی و آزمایشگاهی/ تولید دارو، واكسن و سرم و /...طراحی سیستم، روش یا محصول قابل استفاده در سطح ملی در جهت كمك به خودكفایی | 3 امتیاز |
| طراحی سیستم، روش و خدمات نوین آموزشی، پژوهشی، بهداشتی و درمانی در جهت رفع معضلات حوزه سلامت در سطح ملی | 3 امتیاز |
| تهیه «پروتكل های درمانی» و یا تدوین «راهنمای عملكرد بالینی» جهت تهیه برنامه كشوری | 3 امتیاز |
| تهیه دانش فنی | 3 امتیاز |
| تاسیس شركت دانش بنیان منتج از پایان نامه | 4 امتیاز |
| مشاركت فناورانه با شركت دانش بنیان یا شركت های مستقر در مركز رشد و پارك علم و فناوری (براساس درصد مشاركت)، یا هر نهاد بیرونی دانشگاه (اعم از بخش خصوصی و دولتی) در صورت مشاركت 85 درصدی 10 امتیاز تعلق گیرد و به همین نسبت سایر امتیازات تعیین شود. | 10 امتیاز |
| مجموع امتیازات هم راستایی با اولویت های نظام سلامت در جهت مرتفع كردن نیازهای اولویت دار |
| سطح فنی | مجموع امتیاز قابل كسب 30 است. |
میزان توان رقابت درسنامه، محصول، پروتكل، دانش فنی، خدمت، فرآیند جدید با موارد مرتبط موجود
الف: برتری رقابتی و كاربردی چندان زیادی وجود نخواهد داشت. (1-0 امتیاز)
ب: مزایای قابل توجهی دارد و انتظار استفاده گسترده تر می رود. (3-1 امتیاز)
ج: ظرفیت جایگزین شدن به دلیل مزایای بسیار زیاد وجود خواهد داشت. (4-3 امتیاز)
| 4 امتیاز |
میزان تفاوت از نظر ماهیت وجودی نسبت به فناوری های قبلی (خاص و منحصر به فرد بودن)
الف) نسبت به فناوری های موجود، بهبود و پیشرفت جزئی خواهد داشت (1-0 امتیاز)
ب) نسبت به فناوری های موجود، بهبود و پیشرفت قابل توجهی خواهد داشت (2-1 امتیاز)
ج) می تواند تغییر اساسی در صنعت و بازار ایجاد كند و جایگزین فناوری موجود شود (3-2 امتیاز)
| 3 امتیاز |
میزان قابلیت كپی برداری دانش فنی
الف: به آسانی می تواند توسط رقبا كپی شود و امر سخت و زمانبری نیست. (1-0 امتیاز)
ب- می تواند در صورت دستیابی رقیب به دانش فنی كپی شود ولی شرایط برای این دستیابی مهیا نیست. (3-1 امتیاز)
ج- دارای پیچیدگی فنی و كپی برداری تقریبا ناممكن خواهد بود. (5-3 امتیاز)
| 5 امتیاز |
سوابق و تجارب تخصصی مجری در فناوری و تجاری سازی
(طرح فناورانه - طرح ارتباط با صنعت- پتنت- مقالات-كارآفرینی- محصول) | 10 امتیاز |
نیاز به زیرساخت تولیدی جدید (عملیاتی بودن و امكان تولید)
الف: به زیرساخت تولیدی جدیدی نیاز دارد كه این امر زمان بر خواهد بود. (1-0 امتیاز)
ب- برای تولید نیازمند تغییرات جزئی در زیرساخت های تولیدی موجود خواهد داشت. (3-1 امتیاز)
ج- در زیرساخت های فعلی، بدون هیچ منعی قابلیت تولید خواهد داشت. (5-3 امتیاز)
| 5 امتیاز |
وضعیت ثبت دستاورد
الف: ثبت در بانك های اطلاعاتی معتبر ایران مانند ثبت پتنت (با گواهی ثبتی) (1-0 امتیاز)
ب: ثبت در بانك های اطلاعاتی معتبر خارج از ایران مانند ثبت پتنت (با گواهی ثبتی) (3-1امتیاز)
| 3 امتیاز |
| مجموع امتیازات فنی |
| سایر امتیازات | |
| نكته 1: كسب این امتیازات تنها منوط به آن است كه مستندات مورد ارائه با موضوع درخواست حاضر، مرتبط باشد. |
| نكته 2: حداكثر امتیاز قابل كسب 10 است (حاصل ضرب تعداد موارد در امتیازات) |
| مقالات چاپ شده در مجلات در نمایه های Medline/Pub med وISI- Expanded List | 2.5 امتیاز |
| مقالات چاپ شده در مجلات در نمایه های Scopus و Chemical Abstract | 0.85 امتیاز |
| مقالات چاپ شده در مجلات نمایه شده در سایر نمایه های تخصصی | 0.85 امتیاز |
| مقالات چاپ شده در مجلات علمی پزوهشی داخلی مصوب كمیسیون نشریات وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی و وزارت علوم تحقیقات و فناوری (نمایه نشده) | 0.1 امتیاز |
| تالیف كتاب علمی مرتبط با رشته | 0.03 امتیاز |
| كسب عنوان برتر از جشنواره های معتبر داخلی | 0.1 امتیاز |
| كسب عنوان برتر از جشنواره های معتبر خارجی | 3 امتیاز |
جمع بندی امتیازات در جدول زیر مشخص شده است:
جدول شماره دو جمع بندی امتیازات شاخص ها برای محصولات و دستاوردهای منتج از پایان نامه های محصول محور
| شاخص | محاسبه امتیاز |
| امتیاز سطح آمادگی فناوری | 15 امتیاز |
| امتیاز تجاری سازی و بازار | 25 امتیاز |
| امتیاز هم راستایی با اولویت های نظام سلامت در جهت مرتفع كردن نیازهای اولویت دار | 20 امتیاز |
| امتیاز فنی | 30 امتیاز |
| سایر امتیازات | 10 امتیاز |
| جمع كل امتیازات | 100 امتیاز |
شاخص ارزشگذاری و حمایت مالی كمیته حمایت از پایان نامه های محصول محور
تأیید و ارائه حمایت برای پایان نامه ها منوط به بررسی و امتیازدهی توسط كمیته ملی حمایت از پایان نامه محصول محور دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت است.
امتیازدهی شاخص ها در كمیته حمایت از پایان نامه های محصول محور براساس جدول شماره یك صورت می پذیرد و جمع بندی نهایی براساس امتیازات ارسالی دانشگاه و امتیاز نهایی جدول شماره سه جمع بندی امتیازات كمیته حمایت از پایان نامه های محصول محور مشخص خواهد شد.
بر مبنای امتیاز كسب شده از جدول ارزشگذاری محصولات و دستاوردهای منتج از پایان نامه محصول محور (امتیاز بالای 60) میزان حمایت كمیته به ازای هر امتیاز معادل یك میلیون تومان خواهد بود.
جدول شماره سه جمع بندی امتیازات كمیته حمایت از پایان نامه های محصول محور
| شاخص | ضریب پیشنهادی |
| امتیاز سطح آمادگی فناوری | ضریب تا 1 به تشخیص كمیته ملی حمایت از پایان نامه های محصول محور دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت |
| امتیاز تجاری سازی و بازار |
| امتیاز هم راستایی با اولویت های نظام سلامت در جهت مرتفع كردن نیازهای اولویت دار |
| امتیاز فنی |
| سایر امتیازات |
| امتیاز نهایی | |
مراحل درخواست استفاده از حمایت پایان نامه محصول محور
1. بررسی درخواست در دانشگاه:
ارسال نامه درخواست دریافت حمایت پایان نامه محصول محور به همراه فرم تكمیل شده مشخصات پایان نامه به مدیریت توسعه فناوری و ارتباط با صنعت و یا مدیریت های متناظر دانشگاه.
بررسی و ارزیابی فرم تكمیل شده مشخصات پایان نامه و مستندات متقاضی دریافت حمایت توسط كارشناسان مدیریت.
محاسبه امتیاز بر اساس شیوه نامه.
ارسال درخواست دریافت حمایت پایان نامه محصول محور به همراه فرم مستندات (جدول شماره چهار)
تبصره: نامه تایید طرح می تواند مصوب كمیته/ شورای فناوری و یا كمیته/ شورای ارتباط با صنعت و یا شورای متناظر مورد تایید دانشگاه باشد.
2. بررسی درخواست در دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت:
ارسال نامه درخواست دریافت حمایت پایان نامه محصول محور به همراه جدول تكمیل شده (جدول شماره چهار لیست مستندات ارسالی) به دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت.
بررسی درخواست دانشگاه در دفتر توسعه فناوری سلامت و ارسال موارد تكمیل شده به كمیته ملی حمایت از پایان نامه های محصول محور.
بررسی موضوع درخواست براساس ماده نحوه ارزشگذاری) و تعیین امتیاز و حمایت نهایی.
تبصره: تعیین سقف امتیاز و میزان حمایت منوط به ارزشگذاری كمیته است.
تبصره: حمایت براساس امتیاز كسب شده تعیین می شود و به معنای پوشش تمام هزینه های پایان نامه نیست.
تبصره: حمایت از دانشگاه دارای پایان نامه محصول محور صورت می پذیرد و چگونگی هزینه كرد آن توسط دانشگاه مذكور تعیین می شود.
پایان نامه های محصول محور كه تاییدیه لازم را دریافت كرده باشند به دانشگاه اعلام و دانشگاه حمایت لازم را دریافت خواهد كرد.
جدول شماره چهار لیست مستندات ارسالی
| ردیف | لیست مستندات ارسالی |
| 1 | مستنداتی مبنی بر وجود متقاضی و شریك برای دستاورد منتج از پایان نامه |
| 2 | تعهدات اعلام شده در پایان نامه |
| 3 | پروفایل فناورانه استاد راهنما بر اساس فرمت |
| 4 | تأییدیه كمیته یا شورای فناوری و یا كمیته یا شورای ارتباط با صنعت و یا شورای متناظر مورد تایید دانشگاه |
| 5 | نامه درخواست دانشگاه به همراه جدول تكمیل شده شماره یك |
این شیوه نامه در شورای مدیران معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در سال 1401 به تصویب رسیده است و مفاد مندرج در آن از تاریخ تصویب قابل اجرا است.