به گزارش ایسنا، "روان شناسی شناختی"، " علم اعصاب شناختی"، " زبان شناسی شناختی"، " فلسفه ذهن"، "حوزه های كاربردی علوم شناختی"، "مداخله تشخیصی و درمانی" و " هوش مصنوعی" از جمله حوزه های مرتبط با علوم و فناوری های شناختی است و توسعه این فناوری ها در دستور كار ستاد توسعه علوم شناختی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری قرار دارد.

در این راستا با زیر ساخت هایی كه این ستاد برای شركت های دانش بنیان و همچنین محققان دانشگاهی فراهم كرده، توانسته كشور را به بخشی از این فناوری ها مجهز كند كه نمونه هایی از آن به این شرح است:

عنوان طرح كاربرد مجری

طراحی و ساخت سیستم واقعیت مجازی برای جوندگان	توسعه آزمایش های علوم اعصاب شناختی	دانشگاه تهران
الكترودهای نفوذی دوبعدی	تحریك و ثبت فعالیت های مغزی	دانشگاه صنعتی سهندتبریز
پـروژه مـدلار ایمپلنت مـغزی	درمان، بازتوانی، توانبخشی	دانشگاه تربیت مدرس
پردازنده چندكاناله سیگنال عصبی	ثبت سیگنال های عصبی	دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
سیستم ردیاب چشم قابل حمل	آنالیزحركات چشم برای اختلالات عصبی وذهنی از قبیل اختلالات طیف اتیسم و ADHD	یكی از شركت های دانش بنیان
دستگاه تحریك الكتریكی مغز (tDCS)		شركت دانش بنیان
دستگاه الكتروانسفالوگراف (EEG)	ثبت فعالیت های الكتریكی مغز	شركت دانش بنیان
دستگاه پلی سومنوگرافی (PSG)	ثبت فعالیت برخی از ارگان های بدن هنگام خواب	شركت دانش بنیان
تحریك فراجمجمه AHD	تحریك بخش های سطحی و عمیق مغز از طریق جمجمه	شركت دانش بنیان
سیستم بویایی سنج	دستگاه ارائه تحریك بویایی	شركت دانش بنیان

تولید این تجهیزات در شرایطی است كه به گفته دكتر جغتایی، مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری این فناوری ها جزو تكنولوژی های گرانقیمت است و برای توسعه آن نیاز به حمایت بیشتر از شركت های دانش بنیان فعال در این حوزه است. وی یادآور می شود كه تقاضا برای دسترسی به فناوری های این حوزه در كشور زیاد، ولی در مقابل تقاضا برای دریافت فناوری های ساخت داخل كم است؛ از این رو لازم است تا محصولات تولیدی این شركت ها در بازارهای هدف معرفی شوند.

وی عدم شناخت كافی از این حوزه را از دیگر چالش های توسعه فناوری های این حوزه نام می برد و یادآور می شود كه در سال جاری كه به نام دانش بنیان ها نامگذاری شده، می طلبد تا با حمایت های بیشتر، دانش را به فناوری نزدیك كنیم.

برنامه های ستاد علوم شناختی برای توسعه فناوری های شناختی

دكتر محمد تقی جغتایی در گفت وگو با ایسنا، گفت: ماموریت ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری، توسعه دانش و فناوری های حوزه علوم شناختی است و در این راستا رویكردهای ما این است كه فناوری های مربوط را در دو قلمرو "فناوری های نرم افزاری" و "فناوری های سخت افزاری" توسعه دهیم.

وی ادامه داد: بر این اساس ما با اقداماتی كه اجرایی كردیم، شركت های دانش بنیان این حوزه توانسته اند محصولاتی را تولید كنند كه برخی از آنها به بازار عرضه شده است، ضمن آنكه برخی دیگر در فرآیند تجاری سازی قرار دارند.

جغتایی با اشاره به مزین شدن سال جاری به نام سال "تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرینی" از سوی مقام معظم رهبری، خاطر نشان كرد: بر این اساس در سال جاری عمده تاكید ستاد علوم شناختی در این راستا تعریف شده و چندین برنامه را به موازات هم به پیش می برد.

مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی برگزاری چالش های فناورانه را یكی از این اقدامات نام برد و افزود: این چالش ها در حوزه های مختلف چون توسعه دیجیتال در حوزه سلامت با رویكردهای مربوط به "افزایش توانایی های شناختی و كاركردهای مغزی"، "تحریكات سطحی و عمقی مغزی" می شود.

وی خاطر نشان كرد: در حوزه تحریكات سطحی مغز خوشبختانه تعداد زیادی ابزار از جمله TMS كه یك دستگاه گرانقیمت در زمینه تحریكات سطحی مغز است، از سوی شركت های دانش بنیان تولید و به بازار عرضه شده است.

جغتایی اضافه كرد: در حوزه تحریكات عمقی مغز نیز، مطالعات آزمایشگاهی پیشرفته ای از سوی محققان چند دانشگاه اجرایی شده است، ضمن آنكه در حوزه ابزارهای ارزیابی های شناختی، نسبت به استانداردسازی تست های غربالگری اقدام شده است.

وی با بیان اینكه همچنین در زمینه تحریكات نوری در سطح آزمایشگاهی زیر ساخت های خوبی از سوی اساتید دانشگاه شهید بهشتی تولید شده و هم اكنون اساتید و محققان از این زیر ساخت ها استفاده می كنند، ادامه داد: تست های غربالگری در حوزه های شناختی از دیگر دستاوردهای محققان این حوزه است كه چندین تست آن به بازار عرضه شده است.

دبیر كارگروه توانبخشی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی، با تاكید بر اینكه فناوری های مرتبط با حوزه علوم شناختی و مغز از پیچیدگی زیادی برخوردار است ضمن آنكه این فناوری ها گران قیمت است، یادآور شد: از این رو می طلبد كه حمایت های دولتی از محققان و شركت های دانش بنیان فعال در توسعه فناوری های این حوزه افزایش یابد.

حمایت از دانش بنیان ها برای ساخت فناوری های گران قیمت شناختی

جغتایی با اشاره به حمایت های معاونت علمی از شركت های دانش بنیان فعال در این حوزه، گفت: فناوری های این حوزه گران قیمت است كه نمونه آن فناوری های مربوط به تحریكات عمقی مغز است ولی اگر بتوانیم با حمایت از شركت های دانش بنیان، فناوری های مربوط به این حوزه را در كشور به تولید برسانیم هم به میزان قابل توجهی صرفه جویی ارزی می شود و هم می توانیم در درمان بیماران این حوزه گام های موثری برداریم.

مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اظهار كرد: با توجه به این حقایق این حوزه نیازمند توجه بیشتر دولت است تا بتوانیم فناوری های این حوزه را توسعه دهیم.

جغتایی، تربیت نیروی انسانی را از دیگر اقدامات ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی نام برد و افزود: در این راستا این ستاد از شركت های دانش بنیان در این زمینه حمایت های ویژه ای دارد.

چالش های شركت های دانش بنیان حوزه علوم شناختی

وی در خصوص چالش های موجود بر سر راه شركت های دانش بنیان حوزه های علوم شناختی، یادآور شد: اگرچه نیاز برای دسترسی به فناوری های این حوزه در كشور زیاد است، ولی محصولات این حوزه به بازار نرسیده، چرا كه تقاضا برای دریافت فناوری های ساخت داخل كم است؛ از این رو لازم است تا محصولات تولیدی این شركت ها در بازارهای هدف معرفی شوند.

جغتایی تاكید كرد: در این زمینه نیاز است كه به ویژه پزشكان این حوزه با فناوری های تولید شده در كشور آشنا شوند ضمن آنكه نیاز پزشكان با توانمندی های مهندسان این حوزه آشنا شوند و از سوی دیگر باید با حمایت های انجام شده، محصولاتی با قیمت مناسب تولید شود.

جغتایی مشكل عمده شركت های تجهیزات ساز را وجود افراد واردات چی عنوان كرد و گفت: راحت ترین و پردرآمدترین راه دسترسی به فناوری، واردات آنها است و سودی كه در واردات فناوری وجود دارد، در تولید آن نیست.

به گفته وی باور به فناوری های تولید شده از سوی شركت های دانش بنیان یكی دیگر از چالش های فعالان عرصه تولید فناوری در این حوزه به شمار می رود.

چالش صادرات فناوری های علوم شناختی

مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به وضعیت شركت های فعال در حوزه توسعه فناوری های علوم شناختی، گفت: حاصل توفیقات كشور در زمینه توسعه فناوری های حوزه علوم شناختی حاصل همكاری محققان دانشگاهی بوده است. نمونه آن تجهیزات مربوط به تحریكات عمقی مغز است كه محققان چندین دانشگاه تحت عنوان "گروه های پیشران" وارد شدند و هر كدام بخشی از فناوری های مربوط به آن را توسعه داده اند.

وی با بیان اینكه اقدامات این گروه های پیشران منجر به تولید برخی از تجهیزات و فناوری های این حوزه شده است، افزود: برخی از شركت ها موفق به صادرات محصولات خود به كشورهایی چون چین شده اند.

جغتایی اضافه كرد: محصولات دانش بنیان این حوزه همانند محصولاتی چون نخ جراحی و سایر محصولات حوزه سلامت نیست و همچنان زمینه استفاده از این فناوری ها به ویژه در كشورهای اطراف ما محدود است و این كشورها هنوز شناخت كافی نسبت به فناوری های حوزه های علوم شناختی ندارند.

توسعه فناوری یا دانش

دبیر كارگروه توانبخشی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی در پاسخ به این سوال كه در حوزه علوم شناختی در زمینه دانشی پیشرفت بیشتری داریم یا در حوزه های فناوری، توضیح داد: طبیعتا این حوزه همانند سایر حوزه های فناوری، در زمینه دانشی و پژوهشی قوی تر است و این مشكلی است كه باید به تدریج آن را مرتفع كنیم.

وی افزود: ما در رتبه بندی های علوم، در حوزه تولید علم علوم اعصاب و شناختی در منطقه رتبه اول را داریم و با كشور تركیه در این زمینه در حال رقابت هستیم، ولی وقتی وارد حوزه های توسعه فناوری می شویم، این وضعیت حاكم نیست.

جغتایی خاطر نشان كرد: بر این اساس در سال جاری كه بر توسعه محصولات فناوری محور و دانش محور تاكید شده است، با این رویكرد است كه با حمایت های صورت گرفته، دانش تولیدشده به فناوری، تبدیل و وارد زندگی مردم شود.

وی به بیان اقدامات انجام شده برای تولید فناوری از دانش تولیدشده در این حوزه پرداخت و گفت: اقداماتی مانند ایجاد بانك مغز فعالیتی در جهت توسعه دانش منجر به توسعه محصولات و ابزارهای تشخیصی و درمانی بوده است.

این محقق حوزه علوم شناختی، اضافه كرد: با توسعه این بانك محققان این امكان را یافته اند تا با بررسی بافت مغز، مطالعاتی را در زمینه تشخیص بیماری ها و مداخلات دارویی و غیر دارویی اجرایی كنند و این مطالعات موجب شده تا نتایج به دست آمده از این مطالعات به واقعیت نزدیكتر شود، ضمن آنكه كمك كرده كه دانش هایی تولید شود كه محققان به درمان بیماری ها نزدیكتر شوند.

وی با تاكید بر اینكه بانك مغز ایران در زمینه تحقیقات انسانی در حوزه بیماری های سیستم عصبی فعالیت می كند و با ارائه خدمات پژوهشی در راستای ارتقا و تولید دانش در زمینه بیماری های دستگاه عصبی ایفای نقش خواهد كرد، گفت: در حال حاضر 40 نمونه مغز سالم فاقد بیماری های عصبی و 60 نمونه مغز بیماران دارای آلزایمر و اسكیزوفرنی به این بانك اهدا شده است. ارائه خدمات پژوهشی و مشاوره ای، فعالیت های تحقیقاتی در زمینه بیماری های سیستم عصبی، مشاركت در سیاستگذاری و كمك به ارتقای طرح های پژوهشی از جمله وظایف بانك مغز ایران است.

جغتایی راه اندازی آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز را از دیگر اقدامات معاونت علمی در راستای تولید فناوری از دانش كسب شده نام برد و گفت: این آزمایشگاه محلی برای انجام مطالعات بر روی انسان های سالم و بیمار است و محققان را قادر كره است كه پروتكل های تشخیصی و درمانی را در سطح كشور گسترش دهند.

وی با تاكید بر اینكه این ستاد به دنبال ایجاد زیر ساخت هایی در راستای تولید دانش و فناوری های كاربردی است، اظهار كرد: حوزه علوم شناختی دارای دو قلمرو است كه یكی از آنها در حوزه درمان بیماری ها كاربرد دارد و قلمرو دیگر ارتقا و افزایش توانمندی های شناختی است كه در این قلمرو، جامعه هدف ما كودكان و بزرگسالان است.

كاهش آلام با فناوری های بومی

مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به برخی از فناوری های كاربردی در درمان برخی بیماری های شناختی اشاره كرد و ادامه داد: دستگاه تحریك مغزی، ابزارهای تركینگ و واقعیات مجازی از جمله این فناوری ها است كه به تولید رسیده و مجوز آن از سوی وزارت بهداشت صادر شده است. همچنین برخی دیگر از تجهیزات به تولید رسیده در این زمینه جنبه تحقیقاتی دارند كه نمونه آن دستگاه EEG است.

وی ادامه داد: برخی دیگر از تجهیزات مانند "میكروسكوپ كانفوكال" (میكروسكوپ روبشی لیزری هم كانون) است كه با استفاده از خاصیت فلوئورسانس از نمونه ها تصویربرداری می كند و از آن برای تصویربرداری از سلول ها و نمونه های زیستی استفاده می شود كه تیمی از محققان دانشگاه شهید بهشتی نسبت به طراحی و ساخت این دستگاه اقدام كردند و در حال حاضر این دستگاه به محققان خدمات ارائه می دهد.

جغتایی تاكید كرد: این دستگاه دارای كاربردهای دوگانه و جزو تجهیزات تحریمی است كه خوشبختانه با دسترسی به دانش ساخت، محققان توانستند این ابزار را در كشور به تولید برسانند.

به گفته وی از آنجایی كه این دستگاه یك ابزار گران قیمت است و نمی توان آن را به صورت انبوه تولید كرد؛ از این رو این دستگاه برای كاربردهای تحقیقاتی به صورت محدودی به تولید رسیده است.

انتهای پیام