بعد از 40 سال آموزش درس و مشق به كودكان ناشنوا و كم شنوای مدرسه باغچه بان، بازنشستگی و ماندن در خانه را تاب نمی آورد و دوباره به مدرسه برمی گردد تا بچه ها را كه فرزندانش خطاب می كند زیر بال و پر بگیرد و دانسته های حاصل سال ها تجربه اندوزی اش را در اختیار این گروه قرار دهد.
همشهری آنلاین - نصیبه سجادی: «مرضیه بشیران» یكی از معلمان نخستین و قدیمی ترین مدرسه باغچه بان تهران است كه از سال ها بودن در كنار دانش آموزان این مدرسه تجربه و خاطرات بسیاری دارد كه خیلی از آنها را با ما به اشتراك می گذارد تا به گفته خودش یادآوری آنها بتواند به اعتلای مدارس باغچه بان و پیشرفت ساكنانش كمك كند.
خواندنی های بیشتر را اینجا دنبال كنید
تدریس رایگان 61ساله است و عاشق بچه ها. برای همین بعد از گرفتن مدرك تحصیلی دیپلم كه مصادف می شود با انقلاب فرهنگی و بسته شدن دانشگاه ها، یك راست می رود سراغ معلمی و حتی می پذیرد یك سال رایگان و فقط برای كسب مهارت كنار معلمان دیگر بنشیند و بیاموزد تا بتواند به آرزویش كه بودن با بچه هاست، برسد.
رشته اش آموزش كودكان استثنایی است و بعد از یك سال، درخواست كار در مدارس خاص را می دهد و بعد از كش و قوس های بسیار سرانجام جذب مدرسه باغچه بان و این آغاز یك راه پرفراز و نشیب و آموزش به دانش آموزان كم شنوا و ناشنوا برایش می شود. راهی كه همچنان در آن گام برمی دارد. بشیران می گوید: «تدریس به بچه های خاص كار بسیار سختی است كه فقط عشق باعث می شود كسی در این راه، تاب بیاورد. وقتی بچه ای را می آورند به مدرسه و او نمی شنود و كلمه ای هم نمی گوید و من بعد از تلاش بسیار او را به حرف می آورم، حتی در حد یك كلمه، انگار تمام هستی را به من می بخشند و تلاشم را دوچندان می كنم تا او بیشتر یاد بگیرد.»
او می افزاید: «وقتی بازنشسته شدم، پیشنهاد دادم كه مدرسه دوباره به من فرصت بودن با كودكان ناشنوا را بدهد. خانواده ام هم دیدند كه من این طور شادترم، حمایتم كردند و این شد كه سال ها بعد از معلمی دوباره به باغچه بان یك در محله یوسف آباد برگشتم و الان به بچه ها ناشنوای اوتیسم رایگان درس می دهم.»
كارِسخت ولی نتیجه بخش كار با بچه های ناشنوا سخت است و مهارت خاصی می خواهد. این وضعیت زمانی دشوارتر می شود كه دانش آموز چند معلولیتی باشد، یعنی هم نشنود، هم اوتیسم و كم توان ذهنی باشد. اینجاست كه یك تیم حرفه ای در مدرسه باغچه بان پای كار می آیند تا معلم بتواند از پس آموزش آنها برآید. بشیران می گوید: «گنجینه كلمات بچه های ناشنوا و كم شنوا بسیار كم است. مثل اینكه شما مثلاً به زبانی غیر از زبان مادری صحبت كنید و كسی چیزی متوجه نشود. این بچه ها حتی اگر عمل كاشت حلزون هم انجام دهند با اینكه قادر به شنیدن می شوند، ولی چون كلمات را نمی شناسند و دركی از آن ندارند، آموزش به آنها سخت است. باید ساده ترین كلمه را، تك تك به آنها آموزش داد. كودك باید همه كلمات را ببیند، لمس كند تا متوجه شود. مثلاً اگر بخواهیم كلمه پنیر را به او یاد دهیم باید پنیر را سر كلاس ببریم و... رنگ ها را نیز به همین روش.»
او درباره وضعیت كودكان چندمعلولیتی بیشتر توضیح می دهد: «بچه های اوتیسم اصلاً ارتباط چشمی برقرار نمی كنند. معلم با آموزش هایی كه دیده ابتدا باید كاری كند كه او به چشم معلمش نگاه كند و ارتباط اولیه شكل گیرد. بعد یك تیم متشكل از گفتار درمان، تربیت شنوا، كار درمان، مشاور، معلم، معاون، مربی بهداشت و مدیر همه با هم كار كنند و فرایند آموزش را پیش ببرند.»
بشیران معتقد است همه این كارها زمانبر، ولی نتیجه بخش است آن هم در صورتی كه مادر و پدری فرزند كم شنوای خود را خیلی زود مثلاً از 2 سالگی به مدرسه بفرستند. در این صورت كودك به تدریج آموزش ها را می پذیرد و از 6 سالگی قادر به تحصلی در مدارس عادی (به شرط تأیید اعضای تیم و یك معلولیتی بودن) خواهد بود و صددرصد پیشرفت خواهد كرد.
خاطرات تلخ و شیرین سال ها تجربه اندوخته و با ناشنوایان و كم شنوایان، زندگی كرده است. بشیران می گوید: «مدرسه باغچه بان برای من بهشت روی زمین است و بچه های ناشنوا پر از عشق و شورند. وقتی متوجه درس و كلمات می شوند آنقدر زیبا و قشنگ واكنش نشان می دهند كه حاضری توانت را ضربدر هزار كنی تا آنها بیشتر یاد بگیرند و بخوانند. بچه های زیادی داشتم كه الان به جایی رسیده و زندگی تشكیل داده اند، مثل «حسین» كه الان كشتی گیر قهرمانی است یا «الهه» كه صاحب 2 فرزند سالم و زیباست.»
این معلم پرتلاش، خاطرات تلخ هم دارد كه آنها را با اندوه تعریف می كند: «شیوع ویروس كرونا برای بچه های چندمعلولیتی چون ایمنی پایینی داشتند، حوادث بدی رقم زد كه هنوز آنها را فراموش نكرده ام.»
تورهای علمی و هیجان ِبچه ها برای اینكه آموزش برای بچه های كم شنوا و ناشنوا باورپذیرتر شود آنها باید كلمات و رفتارها و لحظات به صورت زنده آشنا شوند. برای همین در مدرسه باغچه بان برای بچه ها جشن تولد می گیرند، مراسم سینه زنی برگزار می كنند و آنها را به بازدیدهای علمی می برند. بشیران هم یكی از معلمانی است كه معمولاً برای همراهی در این برنامه ها علاقه نشان می دهد. او خاطره ای از گردش ناشنوایان باغچه بان در پارك دایناسورها به یاد می آورد: «در بازدید از این پارك اعضای بدن دایناسورها را برای دانش آموزان توضیح می دادم و اینكه دندان صاف نشان دهنده علف خواری و دندان تیز نشانگر گوشتخواری دایناسورهاست. بچه ها خیلی هیجان زده بودند. بعد از بازدید به مدرسه برگشتیم. با آینه و با كمك خود بچه ها دندان های تك تك شان را بررسی كردیم و در نهایت به این نتیجه رسیدند كه ما آدم ها هم دندان صاف داریم و هم نوك تیز، بنابراین هم گوشتخوار هستیم هم گیاهخوار.»
او می افزاید: «در مدارس باغچه بان سعی می كنیم دانش آموزان در كنار آموزش الفبای گویا و دستی كه اختراع مرحوم جبار باغچه بان است، مهارت ها را به صورت عملی هم فرا گیرند تا در ذهن شان حك شود و همیشه در یادشان باشد.»
وقتی ناشنوایان به مدارس عادی می روند امروزه ناشنوایی و كم شنوایی قابل درمان است و بسیاری از كودكان با عمل كاشت حلزون می توانند به خوبی بشنوند. بشیران از این اتفاق بسیار خوشحال است، ولی موضوعی كه او را ناراحت می كند، توصیه برخی از پزشكان به خانواده هاست كه به آنها می گویند فرزندان شان را بعد از كاشت حلزون در مدارس عادی ثبت نام كنند. در حالی كه این معلم دلسوز مدرسه باغچه بان تأكید می كند: «این توصیه پایه علمی ندارد و ورود ناگهانی كودك به دنیای مدارس عادی او را به شدت دچار اضطراب و وحشت می كند. بچه هایی كه عمل كاشت انجام می دهند و قادر به شنیدن كلمه می شوند، بعد از تأیید مدرسه یك روز در هفته می فرستیم یك مهد در مدرسه كودكان عادی. من خودم روزهای تعطیلم را همان مهد می روم و با معلم آنجا تبادل نظر می كنم كه ببینم بچه من ارتباطش با بقیه چطور و یادگیری اش در چه حد بوده است. ضعفش چیست. وقتی دیدم كودك نقطه ضعف ندارد، بعد از یك سال او را در 6 سالگی، 2روز در هفته به مدرسه آمادگی می فرستم تا با محیط مدرسه ارتباط بگیرد. بچه ها را بشناسد، معلم ها را ببیند و بعد از آن تازه تأیید می كنم كه دانش آموز من برای رفتن به مدارس عادی مشكلی ندارد و می تواند آنجا تحصیل كند.»
باغچه بان ها نیازمند توجه بیشتر مدرسه شماره یك باغچه بان، قدیمی ترین مركز آموزشی این گروه است كه سال 1332، یعنی بیش از یك صد سال پیش، در محله یوسف آباد ساخته شده و جبار باغچه بان با استفاده از الفبای خاص خود توانست به بچه های ناشنوا آموزش بدهد و آنها را از سكوت و انزوای ناشی از وجود یك نقص در سیستم شنوایی شان بیرون آورد. «جبار باغچه بان » 3 فرزند به نام های ثمین، ثمینه و پروانه داشت كه ثمینه و پروانه مدت ها اداره مدرسه باغچه بان شماره یك را بعد از پدر برعهده داشتند. بشیران می گوید: «در مناسبت هایی مثل جشن روز ناشنوایان مدیریت این مدرسه با تماس های تصویری با این دو خواهر این روز را به آنها تبریك می گوید تا ادای دینی باشد به خانواده باغچه بان ها كه حق بزرگی بر گردن ناشنوایان این سرزمین دارند.»
بشیران می افزاید: «باید به مدارس باغچه بان توجه بیشتری شود و دولت ردیف بودجه ای برای استخدام معلمان آن اختصاص دهد تا با جذب معلمان دلسوز این مدارس بتواند در خدمت ناشنوایان و كم توانان ذهنی و بچه های اوتیسم باشد كه در همه جای دنیا تربیت و آموزش آنها برعهده دولت هاست. آموزش هر یك از بچه خاص 5 برابر یك فرد عادی از معلم انرژی و توان می گیرد. این تجربه شخصی من نیست، حاصل تحقیقات علمی است. وقتی یك معلمی در مدرسه ای خاص حقوقش برابر با معلم عادی باشد طبیعی است فرد تدریس در مدرسه عادی را انتخاب می كند. دست اندر كاران برای پیشگیری از كاهش تعداد معلمان مدارس خاص، برای نظام آموزشی مدارس ناشنوا باید چاره بیاندیشند.»