تصویری روشن از هزینه چند خانه سالمندان تهران كه امكانات خوبی به ساكنان خود ارائه می كنند گزارش

زهرا رستگارمقدم، روزنامه نگار

سالخوردگی وقتی با تنهایی همراه شود، دردناك است. معضل اصلی این روزهای سالمندان هم همین تنهایی است كه با تغییرات بسیار سریع جامعه در تكنولوژی، تغییر سبك زندگی و قرنطینه ناشی از همه گیری كرونا بسیار نگران كننده و آسیب زا شد. 8 میلیون و 300هزار سالمند در جامعه ما حضور دارند؛ سالمندانی كه در 3دهه آینده، با استمرار شرایط فعلی و پیر شدن جمعیت، تعدادشان با خیز تندتری همراه خواهد شد؛ یعنی جمعیت سالمند ایران از 10درصد به 30درصد خواهد رسید و همین مسئله كشور ما را به یكی از 5 كشور سالمند جهان تبدیل می كند. اما فرار از تنهایی گاه همان پناه به خانه های سالمندان است. شكستن ترس حضور در این خانه ها و مبارزه با تصور غلط شایع از اوضاع بد این مجموعه ها، ما را بر آن داشت تا خانه های سالمندان مجهز و لاكچری تهران را از نظر گذرانده و تصویری روشن از هزینه این مجموعه ها ارائه كنیم. از سویی با این تصویر كه پیری جمعیت این خانه ها را پررونق تر خواهد كرد، با چشمی بازتر رو به آینده قدم برداریم.

صدر جدول سالمندی ایران، كجاست؟
در یك تحقیق علمی، وضعیت زندگی 461 سالمند بالای 65 سال در دوران شیوع كرونا با عنوان «بررسی وضعیت جسمی و روانی سالمندان ایرانی در دوران پاندمی كوویدـ19» در 10 استان كشور بررسی شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد كه بیش از 16درصد سالمندان در دوران شیوع كوویدـ19 برای انجام كارهای روزمره كاملا وابسته به افراد دیگر و نیازمند كمك بوده اند. در این تحقیق بیش از 70درصد افراد، ساكن شهر و مابقی در روستاها زندگی می كردند و 48.8 درصد آنها زنان و 51.2 درصد مردان بوده اند. اما گاهی خانواده از توان كافی برای نگهداری از سالمند یا بیمار بهره مند نیست؛ از این رو با صرف هزینه سعی در جبران این مشكل می كند.
فریده باغ علیشاهی، سرپرست دفتر امور مراكز توانبخشی و مراقبتی بهزیستی كشور می گوید: «هم اكنون 14هزار و 777 نفر از سالمندان كشور در مراكز شبانه روزی بهزیستی اقامت دارند كه از این تعداد حدود 25درصد مجهول الهویه یا فاقد سرپرست مؤثرند و با دستور قضایی برای نگهداری به سازمان بهزیستی معرفی می شوند. در 2سال اخیر تنها 2/7درصد افزایش در تعداد مقیمان مراكز نگهداری از سالمندان بهزیستی مشاهده شده است.» گفته می شود كه استان مركزی با 10.8درصد جمعیت سالمند رتبه دوم كشور بعد از استان گیلان را به خود اختصاص داده است.

برای چه امكاناتی هزینه می كنیم؟
اما اگر برایتان سؤال شده كه هزینه های خانه سالمندان شامل چه چیزهایی است؟ از آنجایی كه چند عامل مانند مكان، زمان اقامت، خدمات نگهداری موردنیاز و سایر ویژگی ها می تواند روی هزینه ها اثرگذار باشد، باید دقیق تر و با فرصت بیشتری به این سؤال جواب داد. اول بد نیست بدانیم كه هزینه نگهداری از سالمند در خانه سالمندان در مقایسه با سایر گزینه های نگهداری عالی است. آسایشگاه ها تمام خدمات مراقبتی پزشكی، اجتماعی، توانبخشی و خدمات خانه داری كه در محیط هایی طراحی شده كه حس راحتی خانه را دارد، برای سالمند مهیا می كنند. در بعضی از خانه های سالمندان تمام خدمات مراقبتی و درمانی ارائه می شود، اما بعضی ها برای خدماتی مانند فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و مراقبت از سالمندان مبتلا به بیماری های مرتبط به حافظه هزینه های اضافی دریافت می كنند. این هزینه ها در چند سال گذشته به شدت صعودی شده و احتمال دارد در سال های بعد بیشتر شود؛ مثلا هزینه ماهانه اتاق نیمه خصوصی در خانه سالمندان با اتاق های عمومی متفاوت است. هزینه های خانه سالمندان غرب تهران با شمال تهران متفاوت خواهد بود. از سویی خدمات هم بنا بر نیاز سالمند به این هزینه اضافه خواهد شد؛ مثلا اگر سالمندی دچار زوال عقل شده باشد، نسبت به كسی كه زوال عقل ندارد به سطح بالاتری از نگهداری نیازمند است.

صفر تا 100 چند خانه گران قیمت تهران برای سالمندان
هزینه های نگهداری خانه سالمندان را می توانید خصوصی پرداخت كنید یا با استفاده از بیمه سلامت، بیمه عمر، بیمه نامه های... تا پس انداز، وام مسكن معكوس، كمك هزینه ها از آژانس منطقه ای یا محلی پرداخت كنید. بیمه هزینه های خانه سالمندان معتبر را در موقعیت های ویژه پوشش می دهد، اما طوری طراحی نشده كه بتواند هزینه های خانه سالمندان یا مراقبت و نگهداری را برای طولانی مدت پوشش دهد. یكی از موقعیت هایی كه بیمه آن را پوشش می دهد نگهداری و ترخیص سالمند است، اما در پرداخت خصوصی باید از پس انداز، پول صندوق بازنشستگی یا سایر سرمایه گذاری ها استفاده كنید. افرادی هستند كه از بیمه نامه بیمه عمر وام می گیرند، خانه شان را می فروشند و وام مسكن معكوس می گیرند تا هزینه های خانه سالمندان را پرداخت كنند.
اما برای این پولی كه پرداخت می كنند، چه امكاناتی دریافت خواهند كرد؟ ما به چند خانه سالمندان مهم شهر رفته و این مزایا و قیمت ها را بررسی كرده ایم.
مثلا خانه سالمندانی در شرق تهران با برنامه فعالیت های ورزشی، ویزیت روزانه، فیزیوتراپی و گفتار درمانی در مهرماه 1400هزینه نگهداری از سالمندانش از 8میلیون تومان آغاز می شد، اما حالا با گذشت كمتر از یك سال این خانه برای اتاق های 6تخته اش 10میلیون تومان، برای اتاق 4تخته 12میلیون تومان و برای اتاق vip ، 20میلیون تومان دریافت می كند. البته كارشناس این خانه در توضیح می گوید كه فعلا پذیرش این اتاق متوقف شده است. خانه سالمندانی در منطقه یك تهران نیز با امكانات رفاهی، تفریحی، پرستاری و پزشكی از ویزیت تا فیزیوتراپی، روانشناسی و كاردرمانی برای 6تخته 9میلیون تومان، 5تخته10میلیون تومان، 3تخته 12تا 13میلیون تومان، 2تخته 15تا 18میلیون تومان و vip 25تا30میلیون تومان دریافت می كند؛ هرچند در این خانه، چشم انداز اتاق و اندازه آن بر قیمت ها اثرگذار است.
خانه سالمندانی در منطقه 3 تهران برای اتاق های 4تخته 8میلیون و 500هزار تومان، 2تخته 11میلیون و 500هزار تومان، vip 13میلیون و 500هزار تومان، vip مستر 16میلیون تومان و vip مستر پلاس60میلیون تومان ماهانه دریافت می كند. اتاق های vip مستر از vip معمولی بزرگ تر بوده و vip مستر پلاس در اصل سوییت است. خانه سالمندان دیگری در منطقه یك تهران نیز برای اتاق های 5تخته 10میلیون تومان، 3تخته11میلیون تومان، 2تخته 17میلیون تومان و vip 25میلیون تومان دریافت می كند. این خانه سالمندان برای ویزیت توسط متخصص، خدمات آزمایشگاهی، آب درمانی و ورزش های آبی و گردشگری كمتر از یك سال گذشته متوسط قیمت هایش 9میلیون تومان بود. در خانه سالمندانی در منطقه 3 نیز اتاق 3تخته 13میلیون تومان، 2تخته 15میلیون تومان و vip 25تا 30میلیون تومان است. در پارسیان خدمات توانبخشی، پزشكی و دندانپزشكی، فیزیوتراپی و خدمات رفاهی و تفریحی در مهرماه گذشته با میانگین 6میلیون تومان ارائه می شد و در همین مدت قیمت هایش 100درصد افزایش داشته است. اتاق vip با دیزاین مخصوص خانواده است؛ یعنی اگر خانواده قابی یا مبلمانی را دوست داشته باشند، می توانند با آن وسایل اتاق را تزیین كنند. در این خانه سالمندان بخش متفاوتی از بخش عادی به نام بخش بازتوانی وجود دارد كه جدا از بخش عادی اداره می شود و هزینه ها در آن بسته به شرایط وخیم سالمند ارائه خواهد شد و بی شك بالاتر از قیمت های ارائه شده خواهد بود.
تخت های خانه سالمندانی در منطقه 6 تهران نیز با 8میلیون و 500هزار تومان ودیعه، برای اتاق 2تخته 16میلیون تومان و برای 3تا4تخته9میلیون تومان خواهد بود. اما خانه سالمندانی در منطقه 3 تهران برای ارائه خدماتی چون فیزیوتراپی، آب درمانی و كلینیك تخصصی مغز و اعصاب، تورهای تفریحی و مراقبت های ویژه ICU - CCU برای اتاق های 6تخته 14میلیون تومان و برای 4تخته اش 16میلیون و برای 3تخته 18میلیون دریافت می كند. 2هفته اول ورود، سالمند باید در اتاق vip سالمند قرنطینه شود و پس از آن وارد اتاق خودش می شود كه هزینه این 2هفته 11میلیون تومان است. خانه سالمندانی در منطقه 2 تهران نیز از مهرماه سال گذشته حداقل یك میلیون تومان با افزایش قیمت روبه رو بوده است. این خانه اتاق vip ندارد و قیمت هایش از 13میلیون تومان شروع می شود.

نكته
با سویه های منفی زندگی در خانه سالمندان چه كنیم؟
برای بسیاری از افراد گذار از جوانی به سالمندی، در تغییر توجه فرد، از جست وجوی ثروت به حفظ سلامتی است. دلیل این امر نیز كاهش طبیعی كاركرد، تغییر وضعیت جسمانی و بیماری است. ساناز فلاح زاده، روانشناس سلامت معتقد است: «اواخر بزرگسالی یا سالمندی از 65 سالگی آغاز می شود. درواقع پیری شناسان سالمندان را به 2دسته تقسیم كرده اند: پیران جوان كه شامل 65 تا 74سالگی می شود و پیران سالمند كه سنین75 به بالا را دربرمی گیرد. همچنین می توان سالمندان را به 2گروه سالمندان بیمار و غیربیمار تقسیم بندی كرد.» او می گوید كه سالمندان بیمار ممكن است دچار نواقصی در عملكرد جسمی و ذهنی باشند كه این مستلزم توجه خاص طبی و روانشناختی است، اما سالمندان سالم معمولا سطح فعالیت فیزیكی و اجتماعی خود را حفظ كرده و در بعضی موارد، بیماری جسمانی و از دست دادن دوستان و بستگان همسال از تداوم فعالیت مستقل در آنها می شود. فلاح زاده می گوید: «بعضی سالخوردگان علاوه بر ضعف جسمانی دچار ضعف در كاركردهای ذهنی یا شناختی نیز می شوند كه همین امر سبب ناتوانی در خودمراقبتی خواهد بود، اما این امر به معنای كاهش تمام كاركردها و نیازهای روانشناختی فرد مسن نیست. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده كه همگی نشانگر وجود علاقه به تعاملات اجتماعی و حفظ روابط خانوادگی و دوستانه در این دوره سنی است. مشكل از جایی آغاز می شود كه سیستم های خانوادگی امروزه تغییرات فراوانی كرده؛ ازجمله كاهش تعداد فرزندان كه منتج به كاهش تعداد بستگانی می شود كه می توانند از فرد سالمند مراقبت كنند. همین امر ارائه بسیاری از كمك های طبی و اقدامات فوری در خانه را غیرممكن می كند.» او معتقد است همین دلایل باعث خواهد شد كه لاجرم خانه سالمندان از الزامات زندگی امروز باشد: «گرچه امكان معاشرت بالقوه در این خانه ها فراوان است، ولی تعامل در آن كمتر دیده می شود. ساكنان خانه سالمندان برای انتخاب شریكان اجتماعی خود از امكان كمی بهره مند هستند و زمانبندی ارتباط عموما توسط كاركنان نه ترجیحات سالخوردگان تعیین می شود. انزوای اجتماعی پاسخ انطباقی بیشتر
تازه واردان به محیط های اینچنینی است. محدودیت استقلال مخصوصا برای آن دسته از سالمندانی كه فاقد ضعف های شناختی هستند، وجود دارد. به بیان ساده تر سالمندانی كه ضعف بدنی دارند، اما از لحاظ ذهنی آسیب ندیده اند و كاركردهای مغزی مانند حافظه شان سالم است، در محیط های آسایشگاهی رنج بیشتری را متحمل می شوند؛ زیرا نیازشان به رفتارهای اجتماعی و نیازهای هیجانی برآورده نمی شود.» به گفته این روانشناس سلامت، پیوندهای خانوادگی موجب رنج فرزندان نیز خواهد بود. جدای از فشارهای فرهنگی و تقبیح فرستادن والدین به خانه سالمندان، بار روانی زیادی بر خانواده هایی كه سالمندان خود را به آسایشگاه و مراكز نگهداری می سپارند، تحمیل می شود. معمولا طراحی شبه خانه، خانه های سالمندان می تواند به احساس امنیت و كنترل بیشتر ساكنان بر تجربیات اجتماعی آنها كمك كند. آسایشگاه های خصوصی كه ساكنان آن در سوئیت های خصوصی یا آپارتمان های كوچكی زندگی می كنند، تا اندازه ای با متعلقات خودشان تزیین شده اند. پارك ها و باغ هایی كه برای پیاده روی و دور شدن از تفریحات ساكنی چون تماشای تلویزیون طراحی شده اند، سالمند را به سمت فضاهای اجتماعی بیرون و فعالیت هدایت می كند. با ایجاد حس تعلق مكانی و توسعه روابط اجتماعی، سالمند از حس سرخوردگی و افسردگی ناشی از جدایی خانواده و عزیزان دور خواهد شد. فلاح زاده می گوید: «درست است كه مسئله انتخاب و تمایل فرد مسن و خانواده مهم است، اما بی شك زندگی در میان بستگان و عزیزان بر زندگی در خانه سالمندان ارجحیت دارد. موانع زندگی پرهزینه و ماشینی و كاهش تعداد افراد خانواده و امكان پذیر نبودن تامین نیازهای طبی فرد در منزل و... همگی از دلایل انتخاب خانه سالمندان برای اقامت افراد در سنین بالاست كه البته آن را از حالت انتخاب به نوعی اجبار بدل كرده است. پذیرش این امر در فرهنگ های سنتی شاید سخت باشد، اما گریزی از آن نیست. بهتر است كه برای بهینه سازی و ایجاد خانه های نگهداری از سالمندان به صورتی كه نیازهای روانشناختی این گروه سنی را به بهترین وجه ممكن برآورده كند، اهتمام بیشتری كنیم.»
در رویكرد مراقبت، گاهی سالمند و خانواده اش به عنوان واحد مراقبتی درنظر گرفته می شوند. امكان تماس تلفنی و حضوری آزاد و خارج از چارچوب مشخص، امكان پوشیدن لباس شخصی و داشتن وعده های غذایی متناسب با ذائقه فرد، می تواند محیط گرم و آشناتری نزدیك به محیط خانوادگی برای فرد مهیا كند تا در كنار مراقبت های طبی و تخصصی، بهداشت روانی و اجتماعی نیز برقرار باشد. فلاح زاده معتقد است: «دوران سالمندی دوران خردمندی و پختگی هیجانی است و می توان با انعطاف پذیری فكری، خانه سالمندان را از مكانی غم انگیز برای سالمند و شرم آور برای خانواده، به مكانی خوش و تأمین كننده نیازهای واقعی فرد بدل كند.»