شفاآنلاین>سلامت> قبل از مشخص شدن عوارض واكسن های مختلف و مقایسه آنها، هیچ واكسنی تزریق عمومی نشود

به گزارش شفاآنلاین: مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی چالش های تولید، تامین و معرفی واكسن های تولیدشده برای كرونا پرداخت و عنوان كرد: «راهبرد موثر برای خرید یا ساخت واكسن در ایران آن است كه تا عوارض ناشی از تزریق واكسن ها و مقایسه بین آنها به طور كامل مشخص نشود، تزریق عمومی هیچ نوع واكسنی در دستور كار قرار نگیرد.»

دفتر مطالعات اجتماعی مركز پژوهش های مجلس در گزارشی با عنوان «واكسن كرونا؛ بررسی وضعیت تولید، خرید، دسترسی و چالش های آن در ایران» ، نوشت: «بحران كرونا كه از دسامبر 2019 در جهان همه گیر شد تا روز دوازدهم ژانویه 2021 بیش از 91 میلیون و چهارصد هزار مورد ابتلا را در جهان ثبت كرد كه از این تعداد بالغ بر یك میلیون و 955 هزار نفر جان خود را از دست داده اند. البته كووید 19 به عنوان جدیدترین بیماری فراگیر در وسعت جهانی خسارت های جبران ناپذیری بر انسان و حیات اجتماعی و اقتصادی او وارد كرده است؛ بر اساس مطالعات انجام شده و علیرغم تلاش در جهت كنترل این پاندمی از طریق قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، نیاز به یك واكسن موثر به طورجدی احساس می شود.»

همه چیز تحت كنترل كروناست
در این گزارش عنوان شده است: «تاثیر همه گیری بیماری كرونا بر اقتصاد و معیشت و سبك زندگی همه مردم و اقتصاد جهانی كم نظیر بوده و حجم تجارت جهانی كاهش محسوسی پیدا كرده است. به گونه ای كه در بسیاری از كشورها بیكاری و ركود اقتصادی رخ داده و از منظر شاخص های اقتصادی آنچه اتفاق افتاده به بحران های بزرگ اقتصادی شباهت دارد؛ با این تفاوت كه در بحران های اقتصادی گذشته مداخلات دولت ها در تحریك تقاضا گاهی می توانست برای خروج از بحران موثر باشد، اما در شرایط فعلی همه چیز تحت كنترل كروناست.»

به نوشته این مركز، دولت ها تنها راه خروج اساسی و راهبردی از وضعیت فعلی را در تولید واكسن جستجو می كنند؛ بنابراین عمده دولت های توانمند تمركز بی نظیری بر تولید واكسن این ویروس جدید و كشنده داشته اند. همچنین دولت ها برای جبران ركود اقتصادی پیش آمده انگیزه بالایی دارند تا هرچه زودتر از منافع اقتصادی تولید واكسن كرونا بهره مند شوند، اما تولید و توسعه اطمینان بخش چنین واكسن هایی اغلب سال ها زمان لازم دارد. بااین حال شش كشور چین، آمریكا، روسیه، استرالیا، آلمان و انگلستان در زمینه ساخت و تولید واكسن عملكرد سریع تری از جهت زمانی در دنیا داشته اند و هم اكنون در حال آزمایش واكسن های خود بر روی انسان هستند. همچنین ایران نیز در مرحله نخست تست انسانی واكسن قرار دارد و در صورت عبور موفقیت آمیز از این مرحله می تواند به كشورهای پیشرو در این حوزه بپیوندد. مركز پژوهش ها در ادامه این گزارش آورده است: «برای ساخت یك واكسن باید مراحلی طی شود (چهار مرحله) تا مجوز مصرف عمومی آن صادر شود. هدف از این مراحل كه بین یك الی چهار سال زمان می برد، اثبات ایمنی، كارایی و اثربخشی واكسن است. واكسن های موجود در بازار جهانی برای كرونا آزمون ایمنی و اثربخشی خود را صرفا در جمعیت های محدود و كنترل شده و آن هم در كوتاه مدت اثبات كرده اند و تاییدیه هایی كه برای آنها صادر شده به صورت اورژانسی بوده است.»

هشدار درباره بی پروایی اجتماعی برای تزریق واكسن
گزارش مركز پژوهش های مجلس تصریح می كند: «تولید واكسن كرونا اتفاقی زمان بر است و واكسن های كنونی موجود و در دسترس برای شرایط اورژانسی تایید شده اند و عوارض هیچ یك از این واكسن ها تاكنون آشكار نشده است. ازاین رو جسارت و بی پروایی اجتماعی در تزریق واكسن هایی كه تاكنون عوارض خود را آشكار نكرده اند، می تواند جامعه را از فضایی با خطر قابل تخمین به پرتگاهی با خطر غیرقابل تخمین سوق دهد كه در ادبیات مدیریت ریسك به آن نااطمینانی گفته می شود؛ بنابراین پیشنهاد شده است كه جمعیت جامعه به ترتیب ضرورت و نیاز سطح بندی شوند و برای هر سطح اقدام مقتضی صورت گیرد و عموم جامعه نیز تا رسیدن به واكسن مطمئن مورد آزمون وخطا قرار نگیرد.»

به نوشته این مركز، در حال حاضر چهار الگوی اصلی در ساخت واكسن كرونا در جهان شامل تولید واكسن بر پایه ویروس كامل، تولید واكسن بر پایه پروتئین، تولید واكسن بر پایه ناقل ویروسی و تولید واكسن بر پایه اسید نوكلوئیك (DNA/RNA) وجود دارد. البته در مورد دو روش اول یعنی «تولید واكسن بر پایه ویروس كامل» و «تولید واكسن بر پایه پروتئین» نگرانی در خصوص عوارض جانبی آنها وجود ندارد زیرا این روش ها تجربه شده و رایج تر هستند. در خصوص «تولید واكسن به روش ناقل ویروسی» نیز از نظر بروز عوارض جانبی نگرانی جدی وجود ندارد، اما هنوز در جمعیت گسترده مورد استفاده قرار نگرفته است، ولی روش چهارم یعنی «تولید واكسن بر پایه اسیدنوكلوئیك (DNA/RNA)» به لحاظ فناوری جدیدتر از مابقی روش ها است و از این جهت ممكن است دارای عوارض ناشناخته باشد و به همین دلیل نگرانی هایی در مورد آن وجود دارد.

گزارش مركز پژوهش های مجلس تاكید می كند: «در تاریخ معاصر موارد فراوانی از داروها و واكسن ها بوده كه پس از ورود به بازار و استفاده در جمعیت گسترده، عوارض جبران ناپذیری را از خود نشان داده اند. «تالیدوماید» یكی از تراژدی های غم بار بشر است كه به دلیل سهل انگاری در مطالعات ایمنی دارو به وقوع پیوسته است. این دارو كه تاییدیه های لازم جهت درمان تهوع صبحگاهی مادران باردار را گرفته بود و توسط پزشكان تجویز می شد، موجب تولد نوزادانی شد كه دچار نقص در رشد دست و پا شده بودند؛ بنابراین با توجه به اینكه واكسن ها هنوز ایمنی خود را در جمعیت های گسترده و در بلندمدت اثبات نكرده اند باید نسبت به استفاده عمومی از این واكسن ها با احتیاط كافی اقدام كرد. البته واكسن های mRNA نیز به دلیل اینكه اولین بار است كه در انسان استفاده می شوند حساسیت های بیشتری را می طلبند.»

در تهیه واكسن به سوابق شركت ها توجه شود
گزارش مركز پژوهش های مجلس بر این نكته تاكید دارد كه در تهیه واكسن ها به عوامل متعددی ازجمله سوابق شركت های تولیدكننده توجه شود. به نوشته این مركز، در بین واكسن های تولیدشده برای پیشگیری از كرونا، واكسن شركت های فایزر و مدرنا بر پایه الگوی mRNA ساخته شده اند و ازآنجاكه سابقه مصرف در انسان نداشته اند، نگرانی هایی بابت عوارض بلندمدت آنها در بدن انسان مطرح است. به علاوه واكسن فایزر نیاز به نگهداری در دماهای منفی هفتاد درجه دارد كه همین امر موجب می شود تا استفاده و حمل ونقل آن توسط بسیاری از كشورها با محدودیت مواجه شود.»

این گزارش اضافه می كند: «برآوردها نشان می دهد كه در نیمه اول سال 2021 همه شركت های تولیدكننده واكسن كرونا با الگوهای مختلف حدود 19 میلیارد دوز واكسن كرونا در دنیا تولید خواهند كرد؛ بنابراین تا چند ماه آینده واكسن های متنوعی در بازار به وفور یافت خواهد شد، اما مسئله این است كه كدام یك از این واكسن ها ایمن تر و دارای اثربخشی بهتری هستند و تزریق گسترده آن ریسك كمتری خواهد داشت؟ كه پاسخ به این سوال مستلزم گذر زمان و بررسی دقیق ابعاد علمی، سیاسی و تاریخی موضوع و نیز سابقه كشور و شركت سازنده در موقعیت های مشابه است.» بر اساس گزارش مركز پژوهش های مجلس، شركت های داروسازی چندملیتی سوابق فراوانی در تخلفات دارویی دارند كه بر اساس اطلاعات وب سایت رسمی وزارت دادگستری آمریكا، شركت داروسازی «فایزر» در سابقه خود بیشترین جریمه به علت تخلفات دارویی را به نام خود ثبت كرده است. به گونه ای كه برای این شركت در سیستم قضایی ایالات متحده تاكنون 74 مورد محكومیت قطعی بابت «به خطر انداختن سلامت جامعه»، «پنهان كاری در اثربخشی محصولات» و «فریبكاری» ثبت شده است. همچنین شركت فایزر از سال 2000 میلادی تاكنون با بیش از چهار میلیارد و712 میلیون دلار جریمه روبه رو شده است.»

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «شركت آسترازنكا كه شركتی انگلیسی است نیز تخلفات متعددی در پرونده كاری خود دارد و از سال 2000 تاكنون 21 مورد تخلف دارویی برای این شركت ثبت شده كه مجموع جریمه های آن از این بابت به بیش از یك میلیارد و 140 میلیون دلار می رسد. همچنین یكی از جنجالی ترین رویدادهای حوزه سلامت دنیا در چند سال اخیر به ماجرای ورود خون های آلوده به ویروس ایدز از كشور فرانسه به سایر كشورها ازجمله ایران برمی گردد. در این پرونده «انستیتو مریو» فرانسه فاكتورهای انعقادی آلوده را كه برای درمان بیماران هموفیلی كاربرد دارد تولید و به كشورهای دیگر صادر می كرد. مطابق آمار، قربانیان این فرآورده های خونی آلوده به ویروس ایدز در ایران حدود 250 نفر بودند كه بیش از بیماری هموفیلی رنج می بردند. البته دولت فرانسه به دلیل فروش این داروهای آلوده و خسارتی كه به شهروندان ایرانی زده بود هرگز به ایران غرامتی پرداخت نكرد. به علاوه آمریكا با ایجاد موانع مالی بارها از ورود اقلام پزشكی و دارویی ضروری به ایران جلوگیری كرده و دسترسی مردم به دارو و تجهیزات پزشكی را دچار مشكل كرده است.»

در ادامه این گزارش وضعیت واكسن های در حال ساخت ایران مورد بررسی قرار گرفته و عنوان شده است: «در مورد واكسن های ایرانی تاكنون دو واكسن به مرحله مطالعات انسانی رسیده اند كه یكی از آنها واكسن شركت شفافارمد تحت نظارت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و دیگری واكسن انستیتو پاستور ایران كه با همكاری كشور كوبا درحال توسعه است و چنانچه در تولید این واكسن بر اساس مفاد قرارداد عمل شده و طرف ایرانی بتواند در تولید و توسعه آن نقش نظارتی داشته باشد این نقش به خوبی ایفا خواهد شد. البته با توجه به اینكه طرف ایرانی در توسعه و تولید آن نقش نظارتی دارد می تواند واكسن قابل اعتمادتر باشد. ضمن اینكه ایران و كوبا بیش از دو دهه است كه سابقه همكاری در بیوتكنولوژی و پزشكی دارند و به عنوان مثال تولید واكسن هپاتیت B در ایران محصول همین همكاری مشترك است.»

توصیه به واكسن های بر پایه ویروس ضعیف شده یا غیرفعال
بخش پایانی این گزارش تصریح می كند: «راهبرد موثر برای خرید یا ساخت واكسن در ایران این است كه تا عوارض ناشی از تزریق واكسن ها و مقایسه بین آنها به طور كامل مشخص نشود، تزریق عمومی هیچ نوع واكسنی در دستور كار قرار نگیرد. همچنین واكسن های طراحی شده بر پایه mRNA به دلیل بالا بودن قیمت آنها نسبت به سایر واكسن ها، جدید بودن تكنولوژی و ناشناخته بودن عوارض بلندمدت آنها و نگهداری در دمای منفی بیست تا منفی هفتاد درجه و مشكلات حمل ونقل نمی توانند برای تجویز عمومی پیشنهاد شوند. علاوه بر این با توجه به تخلفات گسترده شركت های فایزر، آسترازنكا و انستیتو مریو فرانسه در ارسال خون های آلوده و نیز مشخص نبودن عوارض بلندمدت ناشی از واكسن ها، استفاده از واكسن كشورهایی كه سابقه تخلف و عدم پاسخگویی داشته اند در سطح عمومی و حتی خرد، عقلایی به نظر نمی رسد.»

این گزارش اضافه كرده است: «واكسن های طراحی شده بر پایه ویروس ضعیف شده یا غیرفعال، سال هاست كه به صورت گسترده در انسان استفاده شده و نگرانی های ایمنی و عوارض دو الگوی قبلی را ندارند و اگر كشوری غیر از سه كشور مذكور قادر به تامین این نوع واكسن ها باشد، ایران می تواند برای بخشی از جمعیت خود كه در مواجهه مستقیم با بیماری هستند (مانند كادر درمان و اقشار آسیب پذیر) در زمان كوتاه و از منابع مطمئن واكسن خریداری كند، یا اینكه ایران خود به تولید واكسن مورد اعتمادی برسد كه انتظار می رود این اتفاق درنهایت تا بهار 1400 بیفتد.»روزنامه سپید