گروه سلامت خبرگزاری فارس- محمد تاجیك: پشت پنجره نشسته است و نسیم عصرگاهی، چهره چین و چروك خورده آقای پرویزی را می نوازد و استكان چای در دست، غرق مطالعه روزنامه شده است. خبرها را با عینك ته استكانی خود با وسواس خاصی می خواند و انگار روزنامه خوانی عصرگاهی بعد از خواب نیمروزی، تنها تفریح روزانه اوست!

همسرش روی كاناپه مشغول تماشای تلویزیون است و گهگاهی پیرمرد خانه را متوجه برخی صحنه های جالب سریال در حال پخش  می كند.

در همین اثنا، تلفن خانه زنگ می خورد و پشت گوشی صدای نوه كوچك شان فاطمه،  به گوش می رسد كه با لحن كودكانه اش می گوید: «مامان بزرگ! ما می خواهیم بیاییم خانه شما»



مادر بزرگ كه از صدای نوه خود به وجد آمده پاسخ می دهد: بفرمایید عزیزم! در ادامه مریم دختر آقای پرویزی خوش و بشی با مادر می كند و اندكی بعد، مكالمه مادر و دختر پایان می گیرد. 

معصومه خانم گوشی را كه قطع می كند، همسرش را كه غرق خواندن روزنامه است با لحنی بلند خطاب می كند و می گوید: «بلند شو برو خرید!» امشب مریم با بچه هایش می آیند اینجا!

پیرمرد ابرویی بالا می اندازد و می گوید: خانم! هرچی می خواهی یكدفعه بگو كه حال چند بار رفتن برای خرید را ندارم و خلاصه با برگه یادداشتی به دست، عصا زنان روانه  بازار می شود...

بله ! این روایتی كوتاه از حال و روز بسیاری از سالمندان امروز جامعه است كه پس از سالها كار و تلاش دوران بازنشستگی خود را می گذرانند و دیگر فعالیت اقتصادی ندارند و با حقوق بازنشستگی گذران زندگی می كنند و تنها امید و دلگرمی شان، بچه ها و نوه و نتیجه شان است.

امروز اول اكتبر و برابر با 9 مهرماه، روز جهانی «سالمند» نام گذاری شده است.

دوران پس از 60  سالگی را آغاز دوران سالمندی برمی شمارند؛ دورانی كه به اعتقاد جامعه شناسان این مرحله از عمر، دوران سوم زندگی است. در چنین دورانی همان زن یا  مردی كه خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ می دانست، به یكباره خود را تنها و بدون قدرت می یابد و این ناراحتی گاهی به حوادثی نامناسب می انجامد و موجب ناراحتی روانی سالمند می شود.

ویژگی های دوران سالمندی 

دوران سالمندی دارای ویژگی های جسمی، اجتماعی و روانی است كه برخی از مهترین آنها عبارتند از: «كاهش نسبی قوای جسمی»؛به طوری كه با بالا رفتن سن، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به كاهش می گذارد.

 «بازنشستگی» و دور شدن از موقعیت های شغلی گذشته است كه كاهش مسئولیت های مرتبط با شغل و در نتیجه كاهش ارتباطات اجتماعی فرد را به همراه دارد.

«تنهایی یا احساس تنهایی» به خصوص در مواردی كه شخص شاهد از دست دادن یكی از دوستان، بستگان و هم سن و سالان و افراد همدوره خویش است، از ویژگی های دیگر این دوران است؛ لذا هر روز بیش از پیش احساس تنهایی به فرد دست می دهد.



البته پذیرش شرایط دوره سالمندی در بین افراد مختلف و با فرهنگ های گوناگون متفاوت است؛ برخی به مرور از مشاركت در زندگی اجتماعی كناره می گیرند و در مقابل، جامعه نیز آنها را به كنار می زند؛ به طوری كه ممكن است دچار نوعی احساس بیهودگی و افسردگی شوند.

برخی نیز با نقش های جدیدی كه مطابق با وضعیت آنهاست، این دوره را به دوره ای نسبتاً فعال و رضایت بخش بدل می سازند.

هر سالمند بین 9 تا 11میلیون تومان در مراكز نگهداری سالمندان در ماه هزینه دارد كه این هزینه در برخی مراكز در تهران 40 تا 50 میلیون تومان است

 

دوران سالخوردگی و افراد سالخورده را می توان این طور تقسیم بندی كرد: سالخوردگانی كه  امكانات به اندازه كافی دارند و مایلند به استراحت بپردازند.

سالخوردگانی كه به علت احتیاج به درآمد، به كار خود ادامه می دهند یا حداقل اگر كاری باشد ، مایلند ادامه دهند.

سالخوردگانی كه  امكانات مالی دارند اما چون نمی خواهند «از كار افتاده» محسوب شوند، مایلند كار كنند و در نهایت سالخوردگان از كار افتاده و بیمارها.

9میلیون و 300 هزار نفر سالمند در ایران

احمد دلبری، رئیس مركز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گفت: 9میلیون و 300 هزار نفر سالمند در كشور وجود دارد و انجمن علمی سالمندان به دنبال رفع مشكلات سالمندان است.

عقب ماندگی 50 ساله برنامه سالمندی در ایران

وی ادامه داد: عقب ماندگی 50 ساله در برنامه سالمندی در كشور داریم؛در حالی كه در برنامه های سوم تا ششم توسعه به صراحت آمده تا سازمانهای متولی ورود جدی كنند اما متاسفانه كار چندانی نشده است.

میانگین امید به زندگی در ایران بالاتر از میانگین جهانی است؛ به طوری كه در زنان 76 سال و در مردان به 74 رسیده اما كیفیت زندگی مطلوب نیست

 

سند ملی سالمندی خاك می خورد!

رئیس مركز تحقیقات سالمندی با بیان اینكه 18 سال از شروع نوشتن سند ملی سالمندی می گذرد، افزود: این در حالی است كه دو سال قبل برای دومین  بار سند رونمایی شد اما باز هم پس از رونمایی متاسفانه برای اقدام این سند تقسیم كاری نوشته نشده است.



سالمندی در ایران در مرز ابر بحران شدن

دلبری با بیان اینكه نگران این هستیم كه سالمندی به یك چالش چه بسا ابر بحران در آینده نه چندان دور تبدیل شود، خاطرنشان كرد: میانگین امید به زندگی در ایران بالاتر از میانگین جهانی است؛ به طوری كه در زنان 76 سال و در مردان به 74 رسیده اما كیفیت زندگی مطلوب نیست.



حدود 25 درصد افراد سالمند دچار اختلالات روحی

وی با بیان اینكه بر اساس شاخص دیده بان سالمندی ایران رتبه 64 از 97 را داراست،تصریح كرد: حدود 25 درصد افراد سالمند دچار اختلالات روحی،50 درصد اختلالات خواب،30 درصد بیماری قلبی،90 درصد یك بیماری زمینه ای،75 درصد 2 بیماری و 50 درصد 3 بیماری مزمن دارند.

14 هزار و500 تخت آسایشگاهی شبانه روزی برای سالمندان

رئیس مركز تحقیقات سالمندی با اشازه به اینكه 14 هزار و500 تخت آسایشگاهی شبانه روزی برای سالمندان داریم،گفت: به ازای هر 641 نفر افراد بالای 60 سال یك تخت آسایشگاهی دادیم؛ در حالی كه در كشور سوئد به ازای 18 سالمند یك تخت دارند.

هزینه 11 میلیون تومانی هر سالمند در ماه

دلبری با بیان اینكه از تعداد 14 هزار تخت شبانه روزی آسایشگاهی در ایران 30  درصد تخت ها مربوط به افراد مجهول الهویه است،ابراز كرد: هر سالمند بین 9 تا 11میلیون تومان در مراكز نگهداری سالمندان در ماه هزینه دارد كه این هزینه در برخی مراكز در تهران 40 تا 50 میلیون تومان است.

حمید پور شریفی، روانشناس در گفت وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره دوران سالمندی،گفت: دوره سالمندی دوره خاصی است با دغدغه های بسیار مثبت كه می تواند ناشی از به ثمر نشستن تلاش های زندگی فرد سالمند باشد. دیدن نوه ها، سالهایی كه توانسته پشت سر گذاشته باشد همه اینها از جنبه هایی می تواند برای سالمند شرایط خوبی را ایجاد كند.

وی ادامه داد: در عین حال یك چالش های جدی ممكن است میزان برخورداری یك سالمند از این دوران را تحت تاثیر قرار دهد.  محدودیت هایی به وجود بیاید و میزان مواجه شدن با برخی بیماری ها بیشتر باشد اما در كنار این، ابعاد دیگری ممكن است وجود داشته باشد.

 این روانشناس بیان داشت: مثلا از دست دادن عزیزانی كه اطرافش بودند یا احساس تنهایی كردن سالمندان. اگر در چنین شرایطی عوامل استرس زای محیطی چه در درون خانواده  یا جامعه بیشتر باشد احتمال اینكه سالمند از این دوران رشدی بسیار خوب بتواند استفاده كند كاهش پیدا می كند.

پور شریفی یادآور شد: به همین خاطر خیلی مهم است كه از طرفی در خانواده تمام توجه به این معطوف شود كه ادراك تنهایی چه تنهایی اجتماعی و چه تنهایی عاطفی كه دوتا مقوله متفاوت است در سالمند ایجاد نشود و استرسها مدیریت شود و سالمند ادراك استرس بیش از حد نداشته باشد.

سالمند نباید دغدغه نان داشته باشد

وی متذكر شد: از طرفی دیگر در سطح جامعه لازم است تمهیداتی فراهم شود تا یك سالمند بتواند در این دو مرحله رشدی درگیر غم نان و ... نباشد و فرصت های تفریحی بیشتری را تجربه كند.

این روانشناس در باره اینكه «از نظر روحی و روانی با سالمند چطور باید برخورد كنیم؟»،گفت: بعضی اوقات اولا با سالمند مثل كودك رفتار می شود. در حالی كه سالمند یك انسان جا افتاده ای است كه خیلی حساس و خیلی نیز اطلاعات دارد و اگر با آن دقیقا مثل یك انسان جا افتاده ای برخورد شود و نیازهای او درك شود و به نیازهایش صادقانه پاسخ داده شود خیلی راهگشا خواهد بود.

سالمند آزادی عمل می خواهد

پورشریفی افزود: مشكل زمانی پیش می آید توجه هایی كه لازم است به یك سالمند معطوف شود اتفاق نمی افتد یا بعضی اوقات نیازهای آنها مثلا نیاز به اینكه با افراد دیگر باشند، لحظات مشتركی سپری كنند یا خودشان آزادی عمل داشته باشند مثل دیدن تلویزیون و...وجود ندارد.

وی گفت: زمانی كه این آزادی عمل ها از آنها سلب شود یا به نیازهای عاطفی آنها توجه كافی به عمل نیاید آنها مستعد افسردگی می شوند و مشكلی كه وجود دارد اینكه متاسفانه افسردگی در سالمندان میزان كمی نیست و مشكل مهمتر از آن این است كه خیلی وقتها افراد متوجه بروز افسردگی در سالمند نمی شوند و چون متوجه نمی شوند به دنبال دریافت كمك حرفه ای نیز بر نمی آیند.

باید سواد سلامت سالمندان زیاد شود

این روانشناس ابراز كرد: یكی از موارد مهم در جامعه این است كه باید سواد سلامت به طور كلی در جمعیت به ویژه در سالمندان ایجاد شود تا سالمندان بدانند چه نیازهای زیستی، روانی، عاطفی و اجتماعی دارند و در صورت داشتن مشكلات به آنها كمك شود؛ و به ویژه در سالمندی بحث خود مراقبتی مهم است و آموزش نیاز دارد تا یك سالمند به لحاظ عاطفی، معنوی و جسمی بتواند خود مراقبتی داشته باشد.  

یدالله ابوالفتحی ممتاز، عضو مركز تحقیقات سالمندی با بیان اینكه جامعه نگرش مثبتی به سالمندی ندارد،گفت: خانه سالمند بسیار كمی در كشور داریم. این نگرش منفی باعث شده سالمندان رقبتی برای استفاده از خانه سالمندان نداشته باشد؛در حالی كه بسیاری از سالمندان هستند كه در منازل خود مشكلات زیادی دارند.

ممتاز با تاكید بر اینكه نیاز به تاسیس مراكز سالمندی در كشور داریم،گفت: در ایران به ازای 30 تا 40 نفر سالمند یك تخت داریم.



وی عدم پوشش مراقبت های بیماری و بیمه مراقبتی سالمندان را از مهمترین مشكلات سالمندان در ایران عنوان كرد و بیان داشت: باید نگرش منفی به سالمندان اصلاح شود.

عضو مركز تحقیقات سالمندی یاد آور شد: میزان تاب آوری در خانمهای سالمند كمتر از مردان سالمند است.

نیازمند 2000 متخصص سالمند هستیم

رئیس مركز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با اشاره به اینكه نیروی متخصص و عدم وجود آنها یكی از چالشهای موجود در حوزه سالمندی در كشور است، خاطرنشان كرد: به بیش از 2000 متخصص سالمندی نیاز داریم در حالی كه تنها 23 متخصص در كشور وجود دارد.

در 40 سال گذشته جمعیت سالمندی ایران دو برابر شده است و اكنون این نظام به10.7 درصد رسیده است

 

وی بیان اینكه نگران پیامدهای جمعیت سالمند زنانه و فقر زنان سالمند و همچنین آسیب پذیری بیشتر آنها هستیم، خاطرنشان كرد:30 درصد سالمندان كشور به صورت میانگین همسرانشان را از دست دادند.

دلبری با اشاره به افزایش سیر جمعیت سالمندی در كشور، افزود: در 40 سال گذشته جمعیت سالمندی ایران دو برابر شده است و اكنون این نظام به10.7 درصد رسیده است؛ ضمن اینكه در سال 1430 ،30 درصد جمعیت ایران سالمند خواهند داشت.



رئیس مركز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی  با انتقاد از عدم اجرای سند ملی سالمندی در ایران تصریح كرد: 19 سال سند ملی سالمندی نوشته شده اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده ؛ضمن اینكه 18 سال است جلسه شورای عالی سالمندی كه باید با حضور رئیس جمهور برگزار شود هنوز برگزار نشده و  مسئله سالمندی اولویت دولت ها نیست.

ما با افزایش سن در ایران روبرو هستیم اما  زندگی مطلوب نیست

 

 

 

نسیبه زنجری، عضو مركز تحقیقات سالمندی با بیان اینكه  از سال 1420  تغییر و تحول ایجاد خواهد شد و در سال 1425 وارد فاز سالخوردگی و سالمندی می شویم، گفت مشكلات صندوق بازنشستگی و هزینه های بهداشتی بالا و همچنین بیماری های روحی روانی از مهمترین مشكلات سالمندی در ایران است.

كیفیت زندگی سالمندان مطلوب نیست

وی با بیان اینكه فاصله زیادی بین امید به زندگی و زندگی سالم در سالمندان وجود دارد، خاطرنشان كرد: ما با افزایش سن در ایران روبرو هستیم اما  زندگی مطلوب نیست.

 عضو مركز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با بیان اینكه برای رسیدن به سالمندی موفق و سالم باید به كمبودها  توجه كنیم، خاطرنشان كرد: 11 درصد افراد سالمند  وضعیت مناسب را دارا هستند؛ در حالی كه 5 درصد نیاز به حمایت كامل دارند و هیچ كدام از شرایط لازم را ندارند.

سالمندان تهران، سمنان و فارس روبراه تر هستند

زنجری توجه به زندگی سالم و چند بعدی، توجه به تمام دوران زندگی و توجه به نابرابری های توسعه از جمله راهكارهای لازم برای زندگی مطلوب سالمندان برشمرد و گفت: تهران، سمنان و فارس از نظر سالمندی وضعیت بهتری دارند؛ در حالی كه استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و ایلام وضعیت نامناسب تری در حوزه سالمندی دارا هستند.



سیده صالحه مرتضوی، معاون پژوهشی مركز تحقیقات سلامت روان سالمندی، درباره وضعیت سالمندی در كشور، گفت: در هر جامعه ای اگر نسبت افراد 60 سال به بالا به كل جمعیت آن جامعه 12 درصد یا بالاتر باشد، آن جامعه به عنوان جامعه ای سالخورده محسوب می شود.

وی ادامه داد: در ایران بر اساس سرشماری كه در سال 1395 انجام شد، 9.28 درصد جامعه را افراد سالمند تشكیل می دهند و در حال حاضر این نسبت بالاتر رفته است. البته باید توجه كرد كه در همان سال 1395 هم مناطقی مانند طالقان را داشتیم كه حدود 24 درصد جمعیت شان را سالمندان تشكیل می دادند یا استانی مانند گیلان را داشتیم كه 13 درصد از جمعیت شان سالمندان بودند.

افزایش 6 برابری سالمندی در ایران طی 6 دهه

وی با بیان اینكه بر این اساس ایران اگرچه سالها جمعیت جوان داشته است اما به سمت سالخوردگی جمعیت می رود، گفت: در عین حال بر اساس سرشماری هایی كه از سال 1335 تا 1395 انجام شده، جمعیت سالمند ما تقریبا حدود 6.3 برابر شده است. در حالی كه طی این سال ها در دنیا جمعیت سالمندی حدود پنج برابر شده است. بنابراین در ایران با سرعت بیشتری به سمت سالخوردگی جمعیت می رویم.



انفجار جمعیت سالمندی در كشور طی 20 سال آینده

مرتضوی ادامه داد: باتوجه به اینكه Baby Boom ما در كشور كه همان كودك نسل انفجار جمعیت و دهه 60 است، حدود 1420 به سالمندی می رسد و ما در كمتر از 20 سال آینده  انفجار جمعیت سالمندی را در ایران خواهیم داشت.



مرتضوی افزود: اكنون بحث پایلوت دانشگاه سالمندان را در دانشگاه علوم پزشكی ایران پیش می بریم. باتوجه به شرایطی كه در دوره كووید-19 داشتیم و چون سالمندان جزو گروه های بسیار پرخطر بودند و نمی توانستیم كلاس ها را به صورت حضوری داشته باشیم، فعلا به صورت مجازی دوره های آموزشی را با عنوان دانشگاه سالمندان در كشور آغاز كردیم تا زمینه برگزاری كلاس های حضوری هم فراهم شود.

 

دقت كنیم! دوران سالمندی دورانی است كه برای همگان پیش خواهد آمد و هیچ فردی از تجربه كردن این دوران مستثنی نیست؛ در نتیجه باید سالمندان را تكریم كنیم و فكر نكنیم فقط این دوران مخصوص افراد خاصی است. حرمت این بركت های زندگی را داشته باشیم كه این دوران در انتظار همه ماست.

پایان پیام/