به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، فاطمه محمودی- در قدیم الایام مراسمات ازدواج شیرینی این پیوند مبارك را دو چندان میكرد. مراسماتی كه پر از حال خوب بود و صفا و صمیمت. ساده بود و اگر هم كم و كاستی داشت چشم در و همسایه و آشنا به این كم و كاستی بسته بود و در عوض روشن بود به ریسه های رنگی توی حیاط. گردونه ی زمانه چرخید و چرخید و ما را به روزی رساند كه دیگر به ریسه های رنگی توی حیاط و یك مدل میوه وشیرینی و غذا و لباس عروس اجاره ای یا امانت و عكس با دوربین فامیل راضی نیستیم. الان باید با یك تیم طراح دكور و فیلم برداری و گریم و الخ برویم آن سر دنیا و جشن فرمالیته بگیریم تا دلمان آرام بگیرد و بعد هم برگردیم و یك مراسم مجلل در سالن برگزار كنیم و هزار ویك كار دیگر هم بكنیم اگر همه چیز خوب و روی مد بود آن وقت یك نفس راحت میكشیم. با اینكه میدانیم خوشبختی هیچ كس در گرو مراسم پر هزینه نیست؛ اما ما همین راه را میرویم، چون راه دیگری برای خود فرض نكرده ایم. مراسمات آنچنانی میگیریم، چون همه گرفته اند و ازما هم انتظار دارند كه مثل همه باشیم. گاهی فارغ از اینكه خرجش با دخلمان میخواند یا نه؟ اول زندگی زیر بار قرض كمرمان تاب می آورد یا خم می شود؟

فرهنگ و تحمیل هزینه به جوانان اگر بگوییم این تجملات و هزینه های سنگین مانع ازدواج به هنگام جوانان شده است پر بیراه نگفته ایم. طبق پژوهش های صورت گرفته معیار پرهزینه بودن تشریفات ازدواج ازعوامل اصلی موثر در تاخیر ازدواج جوانان عنوان شده است. حال میخواهیم بدانیم چرا سایه مراسمات پر زرق و برق و تشریفاتی بر سر جوانان ما افتاده؟

مریم ابراهیمی دانش آموخته پژوهشكده خانواده دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو به چند مورد از علل روی آوردن به مراسمات پر خرج اشاره میكند: «یك دلیل كلیِ روی آوردن به مراسمات پرهزینه تغییر ذائقه مخاطب از طریق رسانه و فضای مجازی است. مثلا در قدیم یك عكاس می آمد از عروس و داماد عكس و فیلم میگرفت و تمام میشد؛ اما الان عكس اسپرت و فرمالیته و باغ و كلیپ و ... و ذلك كه هزینه اش هم كم نیست اضافه شده. در گذشته وقتی فردی به عروسی میرفت آن مراسم مطابق فرهنگ خودشان بود؛ اما الان در همه نقاط ایران با انواع و اقسام مدل ها روبرو هستیم و ممكن است فردی كه آن هارا ببیند بخواهد مثل همان ها را داشته باشد.»

وی از نگاه روانشناختی علت دیگری را مطرح می كند و به پژوهش خود در زمینه ضرب المثل های ایرانی كه با فرهنگ ما آمیخته شده و رفتار های مردم را در مقوله ازدواج میسازد استناد می كند: «یك سری باور ها در ناهشیار جمعی ایرانیان به یادگار مانده است و برخی از این مراسمات پر هزینه و باور های غلطی كه الان در ازدواج میبینم از همین باور های قدیمی است كه از گذشته سینه به سینه نقل شده.



مثلا ضرب المثلِ (زنی كه خرج ندارد ارج ندارد) در گذشته بر اساس باور های مردم جامعه شكل گرفته است و به صورت ناهشیار این مسئله در ذهن دختر و خانواده اش نهادینه شده است كه اگر خانواده داماد برای دخترشان خرج نكنند قدر او را نمیدانند و اطرافیان بر آنان خرده میگیرند كه دخترتان را مفت دادید رفت یا مگر بیوه بود كه این چنین ساده او را به عروسی بردند؟

از سوی دیگر ضرب المثل هایی وجود دارد كه میگوید جهیزیه می تواند ارزش و اعتبار دختر را مشخص كند. ضرب المثل (ناز زن به جهیزیه اش است) به این معناست كه ارزش دختر به جهیزیه ای است كه می آورد و خانواده دختر با هر زحمتی تلاش می كنند یك جهاز خوب فراهم آورند تا ارزش و شان دخترشان حفظ شود.

دلیل دیگر این تجملاتِ بار شده بر دوش جوانان این است كه جشن عروسی در فرهنگ ما به عنوان یك شب رویایی و یك آرزویی از دوران كودكی یاد می شود؛ مراسماتی كه هم برای عروس و داماد آرزو است و هم برای پدرمادرهایشان كه آرزو دارند فرزندشان را در لباس عروسی و دامادی ببینند. این موجب می شود كه هزینه های اضافی و وام و قرض و... را به جان بخریم برای اینكه قرار است آرزوهایمان تحقق پیدا كند.»

خوب شد به عقب برگشتیم طبق آمار های ارائه شده در 9 ماهه امسال نسبت به 9 ماهه گذشته آمار ازدواج رشد پنج درصدی داشته است. در این مدت عده ای از جوانان به جای اینكه معطل از بین رفتن كرونا باشند و ازدواجشان را به تاخیر بیندازند یك ازدواج ساده و جمع و جور را به مراسمات مصرف زده ی تشریفاتی ترجیح دادند و راهی خانه بخت شدند. ولی پشت پرده ی این افزایش آمار ازدواج در دوران كرونا چیست؟ دور زدن آداب و رسوم غلط و پرخرج در شرایطی كه دیگرانی نبوده اند كه بخواهند جوانان را و مراسماتشان را تحت كنترل داشته باشند و به نوعی برایشان چرتكه بیندازند. ازدواج گاهی از مسیر و هدف اصلی خود منحرف می شود و به سمت بده بستان و معامله اقتصادی میرود. این وضعیت كرونایی تا حدی كنترل ها را از بین برد و شرایطی را به وجود آورده كه در آن دیگر مراسم ساده و كم جمعیت و كوچك گرفتن ننگ نیست. جوانان اگر مراسم ساده بگیرند یا حتی مراسم نگیرند كسی آن ها را سرزنش نمیكند، چون در این شرایط دیگر مراسم های مختلف، مدرن، پرهزینه و شلوغ گرفتن ارزش نیست، همانطور كه در گذشته ها ارزش نبود. ما این بار به عقب برگشتیم، اما صحیح.

ابراهیمی در این زمینه به دیدگاه فردی تاكید میكند: «خیلی مهم است كه ما ببینیم هر زوج متناسب با سلیقه خودش دوست دارد زندگی اش را چگونه شروع كند و سعی كنیم در فرهنگمان به عقیده هر زوج احترام بگذاریم مثلا اگر زوجی تصمیم گرفت كه زندگی اش را فقط با یك سفر داخلی یا یك مراسم ساده شروع كند به او فشار نیاوریم و طعنه و كنایه نزنیم. ما باید به جای اینكه مراسمات از پیش تعریف شده ای مثل جشن عقد و عروسی و... داشته باشیم به این قضیه به صورت فردی نگاه كنیم و ببینیم هر زوجی با چه اتفاقی خوشحال می شود و اجازه بدهیم خودشان این تصمیم را بگیرند كه زندگیشان به چه شكل شروع شود.»

همیشه تشویق زود ازدواج كردن، این بار تشویق ساده ازدواج كردن ابراهیمی در رابطه با راهكار های افزایش آسان گیری در ازدواج بحث طرح های تشویقی را به میان می آورد و معتقد است: «نمیتوان فقط از جوانان انتظار داشت كه ساده بگیرند، چون تشویق اجتماعی پشتوانه اش نیست و اینطوری ممكن است هیچ اتفاقی نیفتد و تغییری ایجاد نشود. اگر به تجربه زیسته خیلی از دخترانی كه ساده گرفتند نگاهی بیندازیم از اینكه در زمان عروسی شان خرج نكرده اند پشیمان شده اند، چون گاهی مورد تحقیر و تمسخر و سرزنش اطرافیا قرار گرفته اند و حتی در اطرافیان خود دیده اند كه عروس هایی كه چقدر هزینه كرده اند و برای خانواده خود و داماد خرج تراشیده اند و در نهایت هم ارج و قربشان بیشتر بوده است؛ اما اگر تشویق اجتماعی برای این افراد باشد دیگر احساس حقارت وضعف نمی كنند.

من نظرسنجی ای انجام دادم با این سوال خطاب به جوانان كه شما در چه صورتی حاضرید جشن عروسی نداشته باشید؟ عده ای در جواب اشاره كرده بودند كه ما دوست داریم سفر خارجی را تجربه كنیم؛ سفر مذهبی و...، عده دیگری گفته بودند در صورتیكه به ما كمك هزینه خرید خانه داده شود و ما بدانیم اگر هزینه عروسی را نگه داریم میتوانیم با آن پول خانه دار شویم، برخی دیگر نیز گفتند اگر لباس عروسی بپوشیم و آتلیه ای خوب و با قیمت مناسب از ما عكاسی كند برای ما كافی ست.

اگرمیخواهیم یك سری كار های تشویقی در مورد ازدواج انجام بدهیم و نمی خواهیم در حد كاغذ و گزارش باقی بماند باید مطالباتی داشته باشیم كه هم میتواند به صورت دولتی باشد هم مردمی. مثلا برای جوانانی كه میخواهند به هر شكلی ازدوج را ساده برگزار كنند آیتم های تشویقی در نظر گرفته شود. مثلا كسانی كه مهریه شان را 14 سكه تعیین میكنند یك دیدار عمومی با رهبر انقلاب داشته باشند یا به زوج هایی كه مراسم نمی گیرند به صورت قسط یا با هزینه كم سفر عتبات هدیه داده شود.

مثلا موردی كه الان هم وجود دارد بعضی خیرین خانه های خود را به زوج های جوان با قیمت خیلی كم اجاره می دهند یا تا یكی دو سال رایگان می دهند؛ ولی این ها سازماندهی شده نیستند و به صوت گمنام و پراكنده كار میكنند. یك ایده هم این است كه به شكل سازماندهی شده برنامه ریزی ای انجام داد و مثلا زوج هایی كه حاضرند هزینه جشن ازدواجشان را ذخیره كنند در طرحی ثبت نام كنند و از طریق آن طرح خانه دار شوند و برای این كار باید خیرینی را پیدا كرد و پای كار آورد. یا می شود تعدادی از عكاس ها را همراه كرد تا برای زوج هایی كه می خواهند ساده تر زندگی كنند با تخفیف ویژه عكاسی كنند.»

گاهی لازم است كلاه خود را قاضی كرده و فكر هایی كه در ذهنمان ما را به این سو و آن سو می كشند غربال كنیم. وقتی كه حرف ساده گرفتن ازدواج جوانان به میان می آید غم توی دل جوان و خانواده اش می افتد كه مردم چه می گویند و بدا به حال ما كه مردم زندگی مان را مدیریت میكنند نه خودمان. ناگفته نماند كه به وقتش خودمان هم همان مردمی هستیم كه با نگاه و حرف هایمان فرصت یك ازدواج آسان را از جوانان می گیریم. خود را تحت نظارت دیگران قرار می دهیم و خودمان نیز چهارچشمی ناظر دیگرانیم كه چه قدر دارند و چقدر خرج كردند و سنگ تمام گذاشتند و نگذاشتند و ما چه كنیم كه مبادا از قافله عقب بمانیم و این دور باطل هر روز بیشتر با فرهنگ ما آمیخته م یشود و تمام این تجملات و مصرف گرایی ها بازتولید میشود و بر ازدواج جوانان سلطه می یابد تا كار به جایی میرسد كه هیچ كس جرئت سر پیچی از این سلطه را نداشته باشد.