با اجرای طرح تحول ملی در كاشت حلزون شنوایی كه به صورت رایگان برای تمامی كودكان زیر 4سال و دیگر كودكان واجد شرایط انجام خواهد شد، آمار كودكان ناشنوای واجد شرایط تا پایان سال صفر می شود گزارش

بحث «كاشت حلزون شنوایی» مدتی است كه مورد توجه دولت سیزدهم و وزارت بهداشت قرار گرفته است؛ طرحی كه تحت عنوان «طرح تحول ملی در كاشت حلزون» جهت تسریع و تسهیل در امر رسیدگی به مشكلات بیماران ناشنوای كاندیدای عمل كاشت حلزون شنوایی از شهریور امسال كلید خورده و به گفته بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت قرار است تا پایان سال به صورت رایگان برای تمامی كودكان زیر 4سال و دیگر كودكان واجد شرایط انجام شود. عین اللهی معتقد است كه امسال انقلابی در نظام سلامت رخ خواهد داد و میزان كودكان فاقد شنوایی در كشور كه واجد كاشت حلزون هستند تا پایان سال به صفر می رسد. روند جراحی های كاشت حلزون شنوایی هم شتاب بیشتری گرفته؛ به طوری كه قبل از اجرای طرح به طور متوسط ماهانه 52مورد و پس از اجرای آن 129 كاشت انجام شده است. جمعیت هدف در سال برای كاشت حلزون شنوایی هم 2500كودك است كه 250میلیارد تومان بار مالی سالانه برای نظام سلامت دارد.

كاشت حلزون 60میلیون، هزینه فرد ناشنوا یك میلیارد
آمار كشوری نشان می دهد كه از هر هزار تولد زنده، 2نوزاد، ناشنوای مطلق و شدید هستند. اگر میزان موالید در كشور طی سال های گذشته بین یك میلیون تا یك میلیون و 300هزار مورد باشد، حدود 2هزار تا 2700كودك ناشنوا به دنیا آمده اند؛ آماری كه البته قطعی نیست، اما بررسی ها نشان می دهد كه 40 تا 60درصد این كودكان شرایط كاشت حلزون شنوایی را دارند؛ به همین دلیل وزارت بهداشت با اجرای طرح تحول ملی، جشن صدا را برای این كودكان ناشنوا تا پایان سال محقق خواهد كرد. زمان طلایی برای كاشت حلزون شنوایی از بدو تولد تا 18ماهگی است، اما در ایران تا 4سالگی هم انجام می شود؛ البته عمل كاشت حلزون بعد از 4سالگی هم پاسخ می دهد، اما نیازمند اقدامات بیشتر است و احتمال موفقیت كمتری هم خواهد داشت. هم اكنون انجام هر عمل كاشت حلزون شنوایی 60میلیون تومان و شامل خرید پروتز شنوایی، هزینه هتلینگ بیمارستانی، هزینه تیم جراحی و هزینه های برگزاری جلسات گفتاردرمانی و بازتوانی شنوایی بعد از عمل است كه هیأت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، هزینه تامین پروتز آن را كه نزدیك به 90درصد هزینه های عمل كاشت را شامل می شود، بر عهده دارد. این در حالی است كه برحسب آمار كشوری، هزینه حمایت از یك فرد ناشنوا با متوسط سنی 65سال، برای بودجه عمومی كشور بالغ بر 800میلیون تا یك میلیارد تومان است. با انجام عمل كاشت حلزون با هزینه ای معادل یك شانزدهم، نه تنها در هزینه های بودجه ای كشور صرفه جویی می شود، بلكه كودك ناشنوا هم به صورت كامل رفع معلولیت شده و امكان بهره مندی از یك زندگی كاملا عادی نظیر دیگر همسالان خود را خواهد داشت.

ركورد توزیع پروتزهای كاشت حلزون
انجام عمل كاشت حلزون شنوایی از سال 72در ایران آغاز و طی این مدت بیش از 16هزار كاشت حلزون انجام شد. طی این مدت مراكز كاشت حلزون شنوایی در كشور هم توسعه پیدا كردند و تعداد آنها به 15مركز دولتی و 15مركز خصوصی رسید. این در حالی است كه كاشت حلزون شنوایی از سال 1400سرعت بیشتری گرفته و براساس اعلام هیأت امنای صرفه جویی ارزی در امور بیماران، در سال گذشته 1430 عمل انجام شده است. براساس اعلام هیأت امنای صرفه جویی امسال و از آغاز این طرح در یك بازه زمانی 3ماهه حدود هزار پروتز بین مراكز 15گانه كاشت حلزون در كشور توزیع شده و تعداد كلی پروتزهای توزیع شده از ابتدای سال تاكنون به 1745پروتز رسیده كه یك ركورد در تاریخ 30ساله كاشت حلزون در كشور محسوب می شود. امیرصادق علیمردانی، معاون فنی مركز مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت درباره اجرای طرح ملی كاشت حلزون شنوایی می گوید: «كمیسیون كشوری كاشت حلزون در قالب كمیسیون علمی، اجرایی تشكیل شده و ایجاد داشبورد اختصاصی كاشت حلزون شنوایی در كشور هم برای نخستین بار طی 30سال گذشته در دولت سیزدهم صورت گرفته است.» او درباره موارد مشمول كاشت حلزون شنوایی رایگان توضیح می دهد: «براساس آخرین ویرایش منابع علمی در سال 2020 زمان طلایی غربالگری نوزاد تا یك ماهگی، تشخیص كم شنوایی تا 2ماهگی و شروع مداخلات تا 3ماهگی است. هم اكنون زمان طلایی این اقدامات در كشور یك، 3و 6ماهگی است. همچنین براساس آخرین ویرایش منابع علمی در سال 2020 زمان طلایی كاشت حلزون شنوایی از بدو تولد تا 18ماهگی و این زمان در ایران از بدو تولد تا 4سالگی است. هم اكنون 15مركز كاشت حلزون در 11استان كشور داریم كه 4مركز در تهران قرار دارند و این مراكز در یزد، لرستان و بندرعباس هم ایجاد خواهند شد.» به گفته این مسئول، بیش از 50درصد كودكان در صف انتظار كاشت حلزون شنوایی در كشور بالای 4سال دارند و 60درصد موارد عمل شده 4سال را رد كرده اند كه این روند باید اصلاح شود: «درصد بیماران عمل شده برای كاشت حلزون شنوایی به تفكیك سنی، 14درصد كودكان زیر 2سال، 27درصد بالای 18ماه، 33درصد 5تا 18ماه و 26درصد 3تا 4سال هستند. جمعیت هدف در سال برای كاشت حلزون شنوایی هم 2500كودك است كه 250میلیارد تومان بار مالی سالانه دارد.»
او به انجام این عمل جراحی به صورت رایگان برای كودكان هم اشاره می كند و می گوید: «كودكانی كه اندیكاسیون دریافت پروتز براساس تأییدیه كمیسیون كاشت حلزون مركز مرجع داشته و در سن كمتر از 4سال پرونده آنها در مركز كاشت حلزون تشكیل شده باشد، همچنین بیماران بالای 4سال كه براساس رأی كمیسیون مركز كاشت حلزون مرجع، احتمال پاسخ دهی مطلوب (توانایی شنیدن همراه ارتقای گفتار) داشته باشند، مشمول طرح رایگان كاشت حلزون شنوایی می شوند.»

2سیاستگذاری دولت برای درمان ناشنوایی
با اجرای طرح تحول ملی كاشت حلزون، وزارت بهداشت دولت سیزدهم 2هدف عمده را سیاستگذاری كرده است؛ اول سرعت بخشیدن به عمل های كاشت حلزون شنوایی و كاهش لیست انتظار این عمل ها و دوم صفر شدن هزینه های كاشت حلزون شنوایی برای بیماران. براساس اعلام هیأت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، نحوه شناسایی كودكان ناشنوا از چند سال قبل، با همكاری سازمان بهزیستی آغاز شده و در مراكز درمانی شهری و روستایی كه مركز زایمان در آنها وجود دارد این غربالگری با حضور كارشناسان سازمان بهزیستی انجام می شود. آمار كلی موجود حكایت از این دارد كه پوشش كلی غربالگری در كشور بالغ بر 7/87درصد است و تنها چند استان ضعف هایی در پوشش غربالگری شنوایی دارند كه باید رفع شود. نوزادان ناشنوا در بدو تولد از طریق غربالگری تشخیص داده می شوند، به سمت مراكز شنوایی سنجی و در مراحل بعدی مراكز كاشت حلزون هدایت می شوند. این هیأت همچنین درباره شرایط كاشت حلزون شنوایی برای كودكان ناشنوا هم اعلام كرده، وقتی كودكی ناشنوا متولد می شود، امكان دارد ناهنجاری دیگری هم داشته باشد كه امكان كاشت حلزون شنوایی برای او فراهم نباشد؛ ازجمله اینكه در كاشت حلزون شنوایی، دستگاهی باید در داخل گوش قرار گیرد، اما در برخی كودكان اصلا گوش تشكیل نشده و به جای آن بافت غیرفعالی وجود دارد كه اصلا اجازه جاگذاری دستگاه را نمی دهد. در عین حال زمانی كه پروتز در داخل گوش كار گذاشته می شود، باید مسیرهای عصبی سالمی هم وجود داشته باشد. در برخی از كودكان این مسیرهای عصبی دچار مشكل هستند یا عصبی وجود ندارد و این كودكان هم كاندیدای كاشت نخواهند بود. همچنین عمل كاشت حلزون شنوایی برای كودكی انجام می شود كه در جلسات گفتاردرمانی شركت كند؛ یعنی باید با حداقلی از ضریب هوشی، یادگیری داشته باشد؛ به همین دلیل كودكانی كه دچار عقب ماندگی های شدید ذهنی هستند از كاشت حلزون شنوایی منفعتی نخواهند برد. اما براساس اعلام هیأت امنای صرفه جویی ارزی تمامی كودكان زیر 4سال مشمول عمل جراحی رایگان كاشت حلزون شنوایی هستند و كودكان با سن بالاتر هم كه شرایط پاسخ دهی مطلوب در این باره را دارند، مشمول این طرح رایگان خواهند بود.