نشانه های افکار خودکشی در افراد را بشناسید
خودکشی حالتی است که فرد در اثر داشتن مشکلات مختلف و ابتلا به اختلالات روانی سعی به خطر انداختن و گرفتن جان خود دارد؛ به طوری که از 100 مرگی که در جهان اتفاق می افتد یک نفر در نتیجه رفتار خودکشی است.
امروز 10 سپتامبر برابر با 19 شهریور ماه روز جهانی پیشگیری از خود کشی است.مرگی که بسیاری از افراد درگیر شده با آن به اختلالات روانی مبتلا بوده اند. از هر 100 مرگی که در جهان اتفاق می افتد یک نفر در نتیجه رفتار خودکشی است. این واقعه می تواند بر تک تک ما تأثیر بگذارد. هر خودکشی ویرانگر است و تأثیر عمیقی بر اطرافیان خود می گذارد. با این حال، با افزایش آگاهی، کاهش انگ در مورد خودکشی و تشویق به اقدامات آگاهانه، می توان موارد خودکشی را در سراسر جهان کاهش داد.
بر اساس آخرین آمار خودکشی در آمریکا و جهان، شاخص میانگین جهانی خودکشی فوت 9.48 تقریباً 9.5 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت است که می توان گفت به ازای هر 200 هزار نفر جمعیت 19 نفر در دنیا براثر خودکشی جان خود را از دست می دهند.براساس آمار 2023، در ایالات متحده آمریکا این شاخص مرگ 14.4 حدوداً 14.5 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت اعلام شده است. در بسیاری از کشورها از هر چهار خودکشی، سه خودکشی توسط مردان انجام می شود.
نشانه های افکار خودکشی
صحبت کردن، شوخی کردن یا تحقیق درباره مرگ
احساس ناامیدی، افسردگی، تحریک پذیری، آشفتگی، اضطراب، شرم و تحقیر یا عدم تحمل، تغییر در رفتار، عملکرد تحصیلی یا کاری، کناره گیری از دوستان یا فعالیتها، مصرف الکل، مواد مخدر و رفتارهای بی پروا از جمله نشانه های افکار خودکشی هستند.
حمید پیروی،نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران در گفت وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس٬بیان داشت: در آستانه برگزاری همایش بین المللی پیشگیری از خودکشی با شعار «با عمل امید بسازیم»، همه سازمان ها از جمله آموزش و پرورش و دانشگاه ها و مراکز علمی، سازمان های بزرگ باید به دانش آموزان، دانشجویان و کارکنان شان طرح «بتا» را آموزش دهند. بدین ترتیب می توان امیدوار بود که به نحوه موثری از بروز و شیوع خودکشی در کشور کاسته شود.
وی شناسایی زودهنگام را در پیشگیری به موقع از خودکشی بسیار موثر دانست و خاطرنشان کرد: از نشانه ها و علائم آن پریشانی و آشفتگی روانشناختی است، باید با افرادی که استرس زیادی را تجربه می کنند، صحبت کرد و از موضوع خودکشی از آنها پرسید؛ اینکه حتی اگر فرد به خودکشی فکر می کند و یا به دنبال راه های اقدام به خودکشی است باید وی را برای زندگی ترغیب کرد و در نهایت او را به یک متخصص ارجاع داد.
نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران از ارائه پیشنهاد اجرای طرح «بتا» برای کارکنان همه سازمان های دولتی و خصوصی به منظور پیشگیری از پدیده خودکشی خبر داد.
رسانه ها سفیران سلامت برای پیشگیری از خودکشی هستند
پیروی از رسانه ها به عنوان سفیر سلامت یاد کرد و افزود: در تعامل با رسانه ها می توان به خوبی از بروز خودکشی پیشگیری کرد. بدین ترتیب که یک رسانه باید پس از وقوع خودکشی از بیان جزئیات و نحوه انجام آن خودداری کند و یا با ادبیاتی چون «مرگ خودخواسته» از فرد خودکشی کننده قهرمان نسازد، همه این موارد در کنترل و پیشگیری از پدیده خودکشی موثر هستند.
بیاموزیم چطور استرس را مدیریت کنیم
پیروی ادامه داد: همه ما در مقاطعی از زندگی استرس هایی را در محیط کار، تحصیل، زندگی درباره از مسایل مختلف اقتصادی، خانوادگی، شغلی و ... تجربه می کنیم، پس باید از کودکی بیاموزیم چگونه استرس ها و هیجانات منفی خود را مدیریت کنیم که از آن در علم روانشناسی تحت عنوان تاب آوری یاد می شود، همگی باید مهارت های تاب آوری را بیاموزیم و تقویت کنیم.
وی با بیان اینکه باید همه سازمان ها اعم از خصوصی و دولتی و کارفرماها بخشی از مسئولیت های خود را برای ارائه این قبیل آموزش ها قرار دهند، در ادامه تصریح کرد: بدین ترتیب با آموختن این مهارت ها جلوی بسیاری از حوادث ناگوار گرفته می شود.
قاچاق قرص برنج برای خودکشی
مسوول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به فروش قاچاق قرص برنج در برخی عطاری ها از نبود نظارت کافی در این باره انتقاد کرد و افزود: این قبیل مواد سمی، خطرناک و کشنده نباید در دسترس عموم قرار بگیرد.
LIVE LIFE مدل سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از خودکشی است
پیروی با اشاره به وجود مدل های مختلفی برای پیشگیری از خودکشی در دنیا، گفت: آن مدل برنامه ای که ایران در تدوین آن نقش داشته و هم اینک آن را برای پیشگیری از خودکشی در کشور اجرا می کند مدل سازمان جهانی بهداشت به نام LIVE LIFE است.
وی متذکر شد: بخش لایو مربوط به سیاستگذاران و کسانی است که رهبری را به دست دارند. آنها باید مداخلاتی برای پیشگیری از خودکشی تدوین، تعریف و برای اجرا ابلاغ کنند. هم چنین باید چشم انداز((VISION خود را برای پدیده خودکشی مشخص و سپس برنامه را مانیتورینگ و پایش کنند.
مسوول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران با تأکید مجدد بر اینکه در بخش LIVE سیاستگذاران و سیستم های کلان سلامت روان جای می گیرند، افزود: در قدم پایین تر بخش لایف(LIFE) همه یا به عبارتی هر فردی که وظیفه و مسئولیت اجتماعی، قانونی و ... دارد؛ از شهروندان، سازندگان پروژه های عمرانی، شهرداری ها و ... می توانند نقش ایفا کنند.
پیروی ابراز کرد: بدین ترتیب که وسایل و روش های مرگبار را در سطح شهر کاهش داد؛ به عنوان مثال حین ساختمان سازی از وسایل حفاظتی مناسب استفاده کرد و یا به هنگام ساخت پل اصول ایمنی که دسترسی مردم را به پرتگاه کاهش می دهد را رعایت کرد.
نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران توضیح داد: به عنوان مثال در یکی از شهرک های اطراف شهر تهران به علت نوع ساخت آشپزخانه با سقفی بلند و لوله خرطومی مکان مناسبی برای حلقه آویز کردن بود که اتفاقاً شیوع خودکشی در این منطقه افزایش یافته بود که پس از اصلاح این مشکل برطرف شد.
پیروی خودکشی را پدیده ای چند بعدی و چند عاملی دانست و خاطرنشان کرد: از مسایل زیستی روانشناختی گرفته تا مسایل مختلف اجتماعی، اقتصادی و حوادث در بروز آن تأثیرگذار هستند؛ بنابراین برای پیشگیری باید پس از سبب شناسی(اتیولوژی) در همان راستا یعنی برطرف کردن علت، اقدام کرد.
وی با بیان اینکه باید مسایل و مشکلات معیشتی، اقتصادی، شغل، بیکاری را با ایجاد و ارتقاء تعیین کننده های اجتماعی سلامت نظیر مسکن، شغل، بهداشت اولیه، تحصیلات، رفاه و... برطرف کرد، افزود: در چنین صورتی است که می توان میزان خودکشی را کاهش داد.
مصرف مواد مخدر و سابقه اقدام به خودکشی شانس خودکشی را 30 تا 50 برابر بیشتر می کند
مسوول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه پس از مرحله پیشگیری اولیه(موارد فوق الذکر) باید به دیگر موارد نظیر وجود سابقه اختلالات روانپزشکی از قبیل افسردگی، اضطراب، پانیک بودن، تجربه استرس، مصرف مواد مخدر و سابقه اقدام به خودکشی توجه ویژه ای شود، افزود: شانس خودکشی در این افراد 30 تا 50 برابر بیشتر می شود.
بیماری هایی که سبب افکار خودکشی می شود
پیروی وجود برخی بیماری های جسمی ناتوان کننده و زمین گیر، ابتلا به بیماری های تیروئیدی، کمبود شدید آهن، وجود دیابت تشخیص داده نشده و ... را در بروز خودکشی موثر برشمرد و افزود: از دیگر موارد خطر می توان به بروز حوادث استرس زا به عنوان مثال وقوع حادثه ای هولناک یا بروز مشکلات مالی، قانونی، عاطفی و یا خشونت جنسی، جدایی و طلاق اشاره کرد.
وی مشکلاتی نظیر بی خوابی را در بروز این پدیده موثر دانست و خاطرنشان کرد: برای پیشگیری از وقوع پدیده خودکشی باید سیستم سلامت روان را در جامعه تقویت کرد؛ بدان معنا که سطح سواد سلامت روان در جامعه باید ارتقاء یابد؛ یعنی من نشانه ها و علائم افسردگی، اضطراب و نشانه های خودکشی را به خوبی بشناسم و بیاموزم در این مواقع چگونه به خود و اطرافیانم کمک کنم؟ از چه منابعی استفاده و این افراد را به کدام متخصص ارجاع دهم؟
برای فرد متمایل به خودکشی شنونده خوبی باشید
نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران با اشاره به تأثیر عوامل اجتماعی سلامت در پیشگیری از خودکشی و با تأکید بر ضرورت افزایش سطح سواد سلامت روان و غربالگری بیماری های روان توسط سیستم ها بهداشتی دانشگاهی و آموزش و پرورش و ... گفت: همیشه فردی که قصد خودکشی دارد سرنخ های کلامی و رفتاری به صورت مستقیم و غیر مستقیم خواهد داشت، باید شنونده خوبی بود تا او را به خوبی مدیریت کرد؛ اگر بتوان با این افراد ارتباط خوبی برقرار کرد می توان از بروز بسیاری از موارد خودکشی پیشگیری کرد.
وصیت گونه صحبت کردن و همواره درباره مرگ و خودکشی سخن گفتن از پیش نشانگرهای خودکشی است
پیروی با اشاره به نشانه های تمایل به خودکشی٬ یادآور شد: این که فرد رسماً عنوان می کند که قصد خودکشی و یا آسیب زدن به خود را دارد و یا در سایت های مختلف راه های خودکشی را جست وجو می کند، یا درباره همواره درباره مرگ و خودکشی می نویسد، وصیت گونه صحبت می کند، اموال خود را می بخشد، به تغییرات خلقی شدید دچار می شود.
وی تصریح کرد: به عنوان مثال افسرده است اما به یک باره و بدون علت شاد و پرانرژی می شود و یا نا امید، خشمگین و عصبانی است و یا برخی اوقات بی پروا عمل می کند، احساس به بن بست رسیدن دارد و این که هیچ راهی برای رهایی از این وضعیت نمی بیند به مصرف الکل و دارو رو می آورد، از دوستان خانواده و اجتماع کناره می گیرد به اضطراب و بی خوابی دچار است؛ همگی از پیش نشانگرهای اقدام به خودکشی است که باید به همه این موارد توجه جدی شود.
بیش از نیمی از کل خودکشی های جهان قبل از 50 سالگی رخ می دهد و نرخ خودکشی در میان مردان بیش از 2 برابر زنان است.خودکشی به طور مداوم در بین 20 علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان در تمام گروه های سنی قرار دارد.
افرادی که از تلاش های خودکشی جان سالم به در برده اند، گزارش می دهند که چه چیزی برای آنها مفیدتر بوده است.این موارد شامل؛
1. فرد را قضاوت نکنید.
2.با دلسوزی گوش کنید، آرام بمانید، از قضاوت بپرهیزید و به احساسات آن را ارج بنهید.
3.مهمتر از همه فقط به حرف هایش گوش دهید.
مستقیما از فرد درباره خودکشی بپرسید؛ به نحوی سئوال بپرسید که پاسخی صادقانه به شما بدهد.
از هر علامتی که متوجه شده اید به عنوان بخشی از سئوال بعدی استفاده کنید.
روراست باشید و از کلمه خودکشی استفاده کنید و نگران نباشید.
پرسیدن درباره خودکشی باعث خودکشی نمی شود.
خطر را از فرد دور کنید؛ منع و محدود کردن دسترسی به داروهای تجویزی، بدون نسخه در زمان بحران، الکل و مواد مخدر، کمربند، طناب، کیسه های پلاستیکی، چاقو و مواد سمی از جمله موارد مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
قدم های بعدی؛
همراه با فرد مورد نظر با اورژانس اجتماعی 123 به جهت پیشگیری از خودکشی تماس بگیرید.
اگر فرد حاضر به دور کردن لوازم و ایمن شدن نیست اور ا تنها نگذارید و تا حضور اورژانس کنار فرد بمانید.